محمد بهمن، يكي از همين جوان‌هايي است كه با وجود سختي‌هاي فراوان و محدوديت‌هايي كه سر راهش قرار داشته، توانسته كارآفريني كند و به يكي از موفق‌ترين پرورش‌دهنده‌هاي ماهي ايران تبديل شود. اين گفت‌وگو، از نخستين حوضچه پرورش ماهي آقاي بهمن در حياط خانه پدري تا 14 كارگاهي كه امروز به‌صورت حرفه‌اي در آن پرورش ماهي انجام مي‌دهد را به تصوير مي‌كشد.
- مهندس محمد بهمن 32ساله، فكر نمي‌كنيد سن شما براي كارآفريني كم باشد؟
خب، از آنجا كه تحصيلات آكادميك من شيلات با گرايش تكثير و پرورش ماهيان است، از همان روزهاي اول دانشگاه تصميم گرفتم به‌صورت شخصي روي اين مسئله كار كنم چون راستش را بخواهيد در دانشگاه چيزي كه به‌صورت تجربي به درد كارمان بخورد ياد نگرفتيم؛ كتاب‌هايي خوانديم كه قابليت عملي شدن را چندان نداشت. به همين‌خاطر از همان وقت به تحقيق و مطالعه آزاد پرداختم كه چطور مي‌شود در قم، شهري كه من در آن زندگي مي‌كنم و شرايط آب و هوايي آن گرم‌وخشك است ماهي پرورش داد و اين شد كه سال 91 كه فارغ‌التحصيل شدم تصميم گرفتم براي خودم يك فعاليت در راستاي كاري كه دوست داشتم انجام بدهم.
- براي كارآفريني و كسب درآمد، پول حرف اول را مي‌زند يا ايده؟
صادقانه و قاطعانه بايد بگويم ايده. من كارم را در سال 91 يعني درست همان سالي كه درسم را تمام كردم با 120هزار تومان شروع كردم؛ البته با توجه به اينكه رشته تحصيلي‌ام هم شيلات بود ابزار و وسايل اوليه كار را تا حدودي داشتم. شايد باورش براي خيلي‌ها سخت باشد اما تصميم‌ام را گرفته بودم كه با هر سختي و مشقتي كه هست اين كار را انجام بدهم. شروع كردم به كندن يك قسمت از حياط خانه براي ساختن يك حوضچه 5 در 3متري. آجر و سيمان خريدم، خودم آرماتوربندي و ايزوگامش را انجام دادم و خلاصه با هر سختي‌اي كه بود يك حوضچه خيلي كوچك درست كردم. اولين‌بار حدود يك‌ميليون تومان براي خريد ماهي‌هاي زينتي هزينه كردم و نخستين سودآوري از همان حوضچه كوچك براي من حدود 7- 6 ميليون تومان بود.
- با توجه به همين ميزان سودآوردي تصميم گرفتيد فعاليت‌تان را حرفه‌اي كنيد؟
براي من كار از همان روزهاي اول جدي بود؛ روزهايي كه از 10صبح تا 11 شب بي‌وقفه كار مي‌كردم كه بيشترش كار فيزيكي بود و توان و انرژي زيادي از من مي‌گرفت. خيلي‌ها به من مي‌گفتند با اين حوضچه كه نه امكان تخليه دارد و نه آب ورودي، امكان پرورش ماهي وجود ندارد. راستش ميزان سود اوليه براي من خيلي زياد و قابل توجه نبود اما اعتبار و تجربه‌اي كه اين كار برايم داشت باعث شد بازار نگاه مثبتي به من داشته باشد و مشتري به سمت من جذب شود و اين مسئله من را مصمم‌تر كرد و تصميم گرفتم كارم را گسترش بدهم. شروع كردم به فكر كردن و ايده‌پردازي براي راه‌حل‌هايي كه پربازده‌تر و كم‌خرج‌تر باشد.
- خب، مشكل سلامت آب در آن حوضچه كوچك چطور حل شد؟
حوضچه، خانگي و كوچك بود و هيچ راهي وجود نداشت جز اينكه شرايط را طوري مهيا كنم كه سلامت آب و ماهي‌ها تضمين شود، براي همين شروع كردم به طراحي و ايده‌پردازي و ساختن دستگاهي كه بتواند آب را تصفيه كند و متناسب با همان فضاي كوچك باشد. همين حالا هم بيش از 95درصد دستگاه‌هايي كه از آن استفاده مي‌كنيم طراحي خودمان است. تقريبا 70درصد دستگاه‌هايي كه من ساختم در بازار وجود دارد اما من روش ساخت آنها را تغيير داده‌ام؛ مثلا يك دستگاه درام فيلتر كه قيمت آن در بازار 20ميليون تومان است را با مبلغ حدود 2ميليون تومان با همان قدرت كاربري طراحي كرده‌ام و در ساخت تجهيزات كاهش هزينه داده‌ام.
- گفتيد كه 14 كارگاه داريد، هزينه‌هاي اوليه ايجاد كارگاه‌ها توسط خودتان تأمين شده است؟
بله. اين گسترش همينطور ادامه دارد و شكر خدا هر روز هم گسترده‌تر مي‌شود و نيروها با علاقه زياد به كار و دقتي كه دارند نتيجه خوب و قابل‌قبول به‌دست مي‌آورند كه ماحصل آن اعتبار در بازاري است كه خيلي‌ها فكر نمي‌كردند بشود به آن دست پيدا كرد.
- هنوز هم در زمينه پرورش ماهي‌هاي زينتي فعاليت مي‌كنيد يا دامنه پرورش ماهي را گسترده‌تر كرده‌ايد؟
طيف ماهي‌ها بسيار گسترده است اما الان تقريبا امكان پرورش تمام ماهي‌هايي كه در ايران وجود دارد را داريم. انواع مختلف كپور، قزل‌آلا و ماهي‌هاي زينتي كه خيلي باب هست و مشتري دارد هم بين ماهي‌هاي ما موجود است.
- به فكر صادرات هم افتاده‌ايد؟
بله، ما به صادرات ماهي‌ها هم فكر كرده‌ايم ولي شما فكرش را بكنيد كسي كه 3سال پيش با 120هزار تومان شروع به‌كار كرد و هيچ‌كس طرح و ايده‌اش را قبول نداشت و حتي به آن گوش نمي‌كرد، قبل از صادرات بايد به نگه داشتن ثبات كاري‌اش در داخل فكر كند چون من تمام اين فعاليت‌ها را تنهايي شروع كردم و زمان بسيار زيادي را از من گرفت و مي‌گيرد. زمان بايد اين اجازه را بدهد كه با يك ايده و فكر درست به سمت صادرات برويم.
- حالا كه ايده‌هايتان عملي شده همان‌هايي كه كارتان را قبول نداشتند به سراغ‌تان نيامده‌اند؟
من براي طرح‌هايم همه جا رفتم. شيلات استان يك كلام مي‌گفت اين طرح‌ها عملي نمي‌شود ولي آخرش شد؛ چون من مي‌خواستم بشود و برايش تلاش كردم. يك سال و نيم پيش به شيلات رفتم و در يك جلسه 3ساعته گفتم ماهي كپور ماهي تراكم‌پذير است و مي‌تواند متراكم باشد اما قبول نكردند. حالا از شيلات با من تماس گرفته‌اند كه براي آموزش پرورش ماهي كپور متراكم به آنجا بروم.