در حال حاضر طراح و مدير تيم طراحي يك شركت معتبر طراحي و توليد جواهرات هستم. همچنين مدرس رشته طراحي طلا و جواهر با كامپيوتر در دانشگاه‌هاي تهران و شهيد بهشتي. همچنين به‌عنوان عضو كميته تخصصي تدوين رشته كارشناسي ناپيوسته طراحي زيورآلات در دانشگاه علمي- كاربردي فعاليت مي‌كنم.» بسيار، جوان است اما به پختگي مردي 50ساله با تجربه‌هاي بسيار حرف مي‌زند؛ مردي كه موفقيت‌هاي بسياري دارد و در جهان شناخته شده است؛ مردي كه حالا هدايت 20طراح را برعهده دارد، همراه با مشغوليت‌هايي از جنس تدريس در دانشگاه و تاليف كتاب‌هاي تخصصي؛«براي نخستين‌بار اين رشته در كشور به‌صورت آكادميك در مقطع كارشناسي ناپيوسته تدوين شده و مراحل اوليه تدريس آن در كشور در حال انجام است. در كنار همه اينها كتاب‌هاي دوجلدي آموزش طراحي طلا و جواهر را نيز تاليف كرده‌ام.» گفت‌وگو با او، ما را به دنياي كار و تلاش همراه با چاشني طراحي و زيبايي مي‌برد.
- ورود به اين صنف براي شما چگونه بود؟ براي شما كه از ۲۱سالگي مشغول اين حرفه شديد.
من دوستاني داشتم كه خارج از ايران فروشنده طلا و جواهر بودند و من را در جريان رشته طراحي طلا و جواهر گذاشتند. در آن زمان خيلي پي آن را نگرفتم تا يكي از دوستانم كه داخل ايران بود در مورد انجام اين كار در سطح گسترده و كاملا علمي با من صحبت كرد و من هم كه رشته‌ام عمران بود و با نرم‌افزارهاي طراحي آشنا بودم اين كار را دنبال كردم. ما از نرم‌افزارهايي مثل تري‌دي‌مكس شروع كرديم و سپس از مهندسين ايران‌خودرو براي نرم‌افزارهاي ديگر طراحي كمك گرفتيم كه هيچ ارتباطي با طلا و جواهر نداشتند. در واقع ما راهي را در پيش گرفتيم كه مختص خودمان بود و مسير را كم‌كم براي خود باز كرديم.
- از نخستين موفقيت‌هاي خود بگوييد.
سال ۸۹، زماني كه ۲۶ ساله بودم نخستين موفقيتم را كسب كردم و آن، رتبه اول در ايران براي طراحي يك انگشتر بود. اسم اين انگشتر «بته‌جقه دوقلو» بود كه تمام طراحي آن شامل نماد‌هاي ايراني مي‌شد. اين انگشتر در مسابقه‌اي در هنگ‌كنگ كه هر 3 سال بين رتبه‌هاي اول هر كشور برگزار مي‌شود توانست جزو 12فيناليست برتر بين۱۰۹ شركت‌كننده شود كه درنهايت توانستم جايزه نفر چهارم را دريافت كنم. از سال ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۴ هم موفق شدم كه ۹ جايزه در كشور ايتاليا دريافت كنم كه 2كار از بين آنها در مسابقه امسال هنگ كنگ برنده شد اما متأسفانه به‌دليل تأخيري كه در گرفتن ويزا حاصل شد نتوانستم به موقع در آنجا حضور داشته باشم.
- پروسه طراحي و توليد انگشتر بته‌جقه دوقلو چگونه بود؟
در مسابقه‌اي كه در ايران برگزار شد فقط لازم بود كه طرح كار در مسابقه شركت داده شود و نيازي به توليد نبود. اما براي شركت در مسابقه هنگ‌كنگ لازم بود كه حتما ساخته شود. پس از فرستادن عكس به مسابقه، شركتي كه حالا مسئول واحد طراحي آن هستم، اسپانسر ساخت اين انگشتر شد و كار، با هزينه‌اي برابر ۳ تا ۴ ميليون تومان به توليد رسيد.
- اين ايده‌ها چطور به ذهن شما مي‌رسد؟ از چه چيزهايي الهام مي‌گيريد؟
براي گرفتن ايده، بيشتر كتاب‌هاي تاريخ هنر ايران و جهان را مطالعه مي‌كنم و با شناختن سبك‌هاي مختلف در دوره‌هاي متفاوت تاريخ از آنها الهام مي‌گيرم.
- تا به حال براي شما پيش آمده كه كاري ببينيد و دنبال طراح آن بگرديد؟ الزاما نه در مورد جواهر.
بله، خيلي پيش آمده. بيشتر در مورد طلا و جواهر اينطور بوده، هم داخل ايران و هم خارج از آن. حتي گاهي پيش آمده كه به طراح آن ايميل زده‌ام يا درصورت پيدا كردن شماره تلفن با او تماس گرفته‌ام و از كارش تعريف كرده‌ام.
- آيا تجربه‌اي ناموفق از توليد كاري داشته‌ايد؟
بله، خيلي زياد. بازار ايران بازار حساسي است. بايد حتما فروشنده يا مغازه‌دار به طرح‌ها و توليدات ما كه يك توليد‌كننده انبوه هستيم اعتماد داشته‌باشد و مطمئن شود كه كارهاي توليدي ما مورد پسند مشتري واقع شده و فروش مي‌رود. در غيراين‌صورت تعداد خريداران كارهاي ما كاهش پيدا مي‌كند. ما به‌صورت مجموعه‌اي كار مي‌كنيم؛ به اين معني كه از يك انگشتر يك خانواده با تغييرات جزئي ساخته و عرضه مي‌كنيم، در چنين شرايطي اگر هر كدام از محصولات اين خانواده دچار شكست شوند محصولات ديگر از همين خانواده را تحت‌تأثير قرار مي‌دهند.
- تا امروز به چند نفر آموزش داده‌ايد يا در حال آموزش دادن هستيد؟
من حدود ۶۰۰ شاگرد داخل ايران داشته‌ام كه همگي فارغ‌التحصيل شده‌اند. در حال حاضر هم مشغول تدريــس در دانشــگاه شهيد بهشتي و آموزشگاه گوهر آريان وابسته به سازمان فني‌حرفه‌اي هستم.
- حدود درآمد كارشناسان طراحي چقدر است؟
اين رشته درآمد خوبي نسبت به رشته‌هايي مثل عمران و معماري دارد كه فرد در آنها مجبور است پس از تحصيل و مدت زيادي كار در يك شركت به درآمدي حدود يك ميليون تومان برسد. در اين حرفه افرادي هستند كه پس از گذراندن دوره‌هاي شش ماهه آموزش و ورود به بازار كار درآمدي ماهانه برابر ۲ تا ۳ ميليون تومان كسب كرده‌اند.
- يك طراحي ممكن است چقدر ارزشگذاري شود؟
فكر مي‌كنم بستگي به عرف بازار دارد. مثلا طراحي يك جفت انگشتر براي ازدواج حدود ۳۰ تا ۷۰ هزار تومان يا يك گردنبند ممكن است برابر ۳۰۰ هزار تومان باشد.
- ارزش افزوده مرحله طراحي بيشتر است يا توليد؟
100درصد زماني كه شما تجهيزات و ارتباطات مورد نياز اين حرفه را داشته باشيد ارزش‌افزوده در توليد بيشتر است. اما بايد در نظر داشته باشيد كه ورود به صنف طلا و جواهر كار ساده‌اي نيست زيرا اين صنف به‌صورتي است كه توليدكنندگان در آن به سختي اجازه ورود شخص تازه‌اي را مي‌دهند و اگر نگاهي به روابط در اين صنف بيندازيد متوجه مي‌شويد كه همه با هم به‌نحوي روابط خانوادگي دارند. البته اين موضوع در مورد طلا و جواهرسازي در تمام دنيا وجود دارد.
- از زماني كه كارتان را شروع كرديد چقدر پشتوانه مالي داشتيد؟
من هيچ پشتوانه مالي‌اي نداشتم. حقيقت اين است كه در طول اين 10سال به اندازه 17-16 سال كار كرده‌ام تا توانسته‌ام به اينجا برسم. در حال حاضر در شبانه‌روز ۱۵ساعت كار مي‌كنم. علاوه بر اينكه روزانه ۸ ساعت در يك شركت مشغول هستم، بين ۲ تا ۳ساعت را تدريس كرده و حدود ۳ ساعت را براي تاليف كتابم زمان گذاشته‌ام. به‌نظر من اگر در اين كار پشتكار داشته باشيد بدون هيچ‌گونه پشتوانه و سرمايه‌اي مي‌توانيد به نتيجه‌هاي خوبي برسيد.
- تا به حال بي‌پول شده‌ايد؟
بله، وقتي كسي بدون هيچ سرمايه‌اي كارش را شروع مي‌كند براي ماه‌هاي اوليه و براي كارهايي مثل چاپ كتاب تحت فشار مالي قرار مي‌گيرد و تنها اگر به درستي كار خود ايمان داشته باشد به نتيجه مي‌رسد.
- كسي بوده كه مشوق شما باشد يا كسي كه بخواهد شما را از انجام اين كار منصرف كند؟
در تمام اين سال‌ها مادر و پدرم مشوق‌هاي اصلي من بوده‌اند و از طرف ديگر چون حرفه من كار جديدي بوده، بسياري از دوستان بوده‌اند كه از سر خير‌خواهي در مورد به نتيجه نرسيدن آن با من صحبت كرده‌اند، به‌خصوص در مورد كتابي كه تاليف مي‌كردم اما من سعي كردم راه خودم را ادامه بدهم. با اينكه بازگشت هزينه‌اي كه براي اين كار صرف كردم ۳ تا ۴ سال زمان برد.
- برنامه آينده شما براي زندگي چيست؟
برنامه من نوشتن يك كتاب ۷۰۰صفحه‌اي به زبان انگليسي در زمينه آموزش طراحي كامپيوتري طلا و جواهر است.
- تصميم داريد كه به سمت آموزش الكترونيك پيش برويد؟
من در حال حاضر به‌صورت آنلاين براي ايرانيان مقيم آمريكا و كانادا، خصوصي تدريس مي‌كنم و تصميم دارم از طريق دانشگاه‌هاي تهران و به‌ويژه شهيد بهشتي نيز به‌صورت آنلاين به آموزش بپردازم.
- چه شد كه از شما در خارج از ايران به‌عنوان داور در مسابقات طراحي دعوت كردند؟
من به‌دليل ارتباطي كه با مدرسان خارجي اين رشته در كشورهاي مختلف داشتم و با توجه به شناختي كه آنها از كارهاي من داشتند به‌عنوان داور دعوت شدم. نخستين تجربه داوري من در سال ۲۰۱۴ در مسابقاتي در تايلند بود و بعد از آن داخل كشور در جشنواره‌اي كه در مشهد برگزار شد داوري كردم. بعد از اين تجربه به‌عنوان داور مسابقاتي در شهر دبي كه مرحله دوم آن حدود يك‌ماه ديگر برگزار مي‌شود و همچنين به‌صورت آنلاين داوري مسابقات ايتاليا در سال ۲۰۱۵ را عهده‌دار شدم.
- ماجراي كتاب طراحي كه نوشتيد چيست؟
جلد اول اين كتاب در سال ۹۲ چاپ شده كه كاملا كتاب علمي و كاربردي است با مطالعه اين كتاب مي‌توانيد جذب بازار كار شويد. صنف طلا و جواهر در تمام دنيا صنف بسته‌اي است و همه سعي مي‌كنند فوت كوزه‌گري را براي خود نگه دارند اما در حال حاضر اين حرفه چنان در تمام دنيا در حال پيشرفت است كه زمان آن گذشته كه كسي بخواهد اين تخصص را فقط براي خود بداند. من سعي كرده‌ام آموزش‌هاي لازم را در اين كتاب‌ها بگنجانم. جلد دوم اين كتاب هم اخيرا به چاپ رسيده كه از نظر تكنيكي و فني در مقايسه با جلد اول با ارزش‌تر است و براي كار حرفه‌اي كاربرد دارد. اين كتاب شامل مواردي است كه به فرد كمك مي‌كند تا فنون اين حرفه را در سطح جهاني بياموزد. براي تاليف اين كتاب ۴۵۰ روز كاري به تنهايي صرف كرده‌ام. اين كتاب اكنون در حال ترجمه به زبان انگليسي است تا به دنيا ارائه شود. جالب است بدانيد در حوزه طراحي طلا و جواهر تا‌كنون هيچ كتابي در دنيا، در سطح جلد دوم اين كتاب تاليف نشده‌است. همچنين باعث خوشحالي است كه بدانيم كشور ما در اين حرفه نه‌تنها از دنيا عقب نيست بلكه در بسياري از موارد از كشوري مثل هند و كشورهاي حاشيه خليج‌فارس پيشي گرفته.
نگاه خريدارانه به طلا متفاوت است- شما طرح‌هاي خاصي توليد مي‌كنيد كه كمتر در بازار ديده‌‌ايم، آيا طرح‌هايي هستند كه آنها را در مكاني خاص فقط به مشتريان بسيار ويژه خود عرضه كنيد؟
خير، اما اين كار در سراسر دنيا بازار خيلي خوبي دارد. در ايران هم هستند كساني كه به‌طور فردي و نه كارخانه‌اي كارهايي را در تعداد محدود طراحي كرده و آنها را در مكاني خاص در معرض نمايش مشتريان ويژه قرار مي‌دهند و به فروش مي‌رسانند. در خارج از ايران هم اين شاخه از طراحي و توليد بسيار درآمدزاست، در داخل كشور هم همواره بازار كالاهاي لوكس بسيار موفق عمل كرده‌است. اما در سطح انبوه نمي‌توان چنين كاري را انجام داد زيرا توليد‌كننده انبوه نمي‌تواند تمام نيرو‌ها را به‌كار بگيرد تا مثلا يك انگشتر به قيمت ۷۰۰ ميليون تومان توليد كند كه جمعا ۱۰ نفر براي آن مشتري داشته باشد.
- براي گروه‌هاي سني متفاوت بازار هدف داريد؟
بله، ما زماني كه به نياز بازار دقت مي‌كنيم، دسته‌بندي‌هايي براساس سن هم انجام مي‌دهيم، به‌طوري كه برخي از توليدات ما فقط به قشر نوجوانان و جوانان اختصاص دارد يا محصولاتي كه مورد پسند خانم‌هاي مسن‌تر است. مثلا يك انگشتر زمردي كه اطراف آن به‌صورت اشك كار شده مطمئنا مورد علاقه يك خانم جوان نيست زيرا يك مدل كلاسيك است كه ديد بسيار سنتي آن را مي‌پسندد. اما به‌طور كلي بازار هدف ما جوانان هستند زيرا جامعه، جوان است و مشتريان ما بيشتر بين ۱۵ تا ۳۰سال هستند.
- در مورد تيم كاري و ايده‌هاي‌تان برايمان بگوييد.
تيم ما سالانه ۳۵۰۰ مدل طراحي مي‌كند. در واقع به‌صورت ماهانه بين ۲۸۰ تا ۳۱۰ مدل جديد طراحي مي‌شود و مسلما با اين حجم كار بايد تعداد نيروهاي تيم بالا باشد كه مجموعه ما را ۲۰ نفر تشكيل مي‌دهد. ما يك تيم ايده‌پردازي داريم؛ يك ايده در اين تيم به‌وجود مي‌آيد، روي ايده كار مي‌كنيم، سپس براي آن استراتژي تعريف كرده كه مشخص مي‌كند اين ايده چه بازاري را بايد هدف قرار دهد و چون ما هم در شهرستان كار مي‌كنيم و هم در تهران، بايد حتما به بازار توجه كنيم زيرا كارهايي كه در شهرهاي مختلف فروش مي‌روند متفاوت است.
- سليقه مشتري‌ها در خريد طلا چيست؟
همواره در شهرهاي مختلف نگاه خريدارانه به طلا متفاوت است، به‌طوري كه مثلا در شهر تهران انتخاب‌ها در شرق، غرب، شمال و جنوبش فرق مي‌كند. در شهرهايي مثل اصفهان و يزد حتي عياري از طلا كه مشتريان مي‌پسندند با شهرهاي ديگر تفاوت دارد. در يك شهر ممكن است النگو بيشتر فروش برود و در يك شهر ديگر انگشتر. حتي سرويس‌هايي كه مشتريان انتخاب مي‌كنند در يك شهر ممكن است ساده و از نظر وزن سبك باشد اما در يك شهر ديگر درست برعكس.
- آيا شما طرح‌هاي جديدتان را يك مرتبه به بازار عرضه مي‌كنيد؟
ما هرگز يك مرتبه آنقدر يك طرح را تغيير نمي‌دهيم كه مشتري يا فروشنده به چشمش ناآشنا باشد و نام اين كار را تغييرات تدريجي گذاشته‌ايم. ما طرحي كه مغازه‌دار يا فروشنده مي‌خواهد توليد كرده و پله‌پله در دفعات مختلف عرضه به بازار آن را تغيير مي‌دهيم.
- مكانيسم فروش شما چگونه است؟
سيستم‌هاي فروش در شركت‌هاي مختلف متفاوت است، يك روش اين است كه شما كار را به مشتري تحويل دهيد و مدت زماني را براي فروش تعيين كنيد كه معمولا اين راه را شركت‌هاي ضعيف‌تر درپيش مي‌گيرند كه در آن قابليت مرجوع كردن كارها وجود دارد. اما ما براساس سفارش، توليد كرده و به فروش مي‌رسانيم؛ به اين صورت كه كاتالوگي از كارها در اختيار مشتريان قرار داده و هر كدام را كه سفارش بدهند توليد كرده و هزينه را دريافت مي‌كنيم.
- آيا شما صادرات يا فروش خارجي را تجربه كرده‌ايد؟
بله، شركت ما به كشورهاي عربي و خاورميانه صادرات مي‌كند. اما اين صادرات فقط به‌صورت فروش محصولات است و نه طراحي. من در زمينه طراحي شخصا با شركت‌هاي آلماني، بلژيكي و فرانسوي كار كرده‌ام. اما در اين شركت تا امروز با وجود ارتباطات موفق خارجي فقط محصولات نهايي را صادر كرده‌ايم زيرا درصورت فروش طراحي بايد بازه بزرگي از توليد و كارآفريني را كنار گذاشت. اين بخش از صادرات را بيشتر براي افرادي توصيه مي‌كنم كه به‌صورت فردي كار مي‌كنند، نه شركت‌هاي بزرگ.
- حرفه شما بحران اقتصادي مربوط به سال‌هاي ۹۰ تا ۹۲ را چگونه گذراند؟
در سيستم توليد انبوه در اين سال‌ها خيلي از كارخانه‌ها تعطيل شدند. بسياري از كارگاه‌ها و توليدكنندگان توليدات خود را كاهش دادند و متأسفانه چه در سطح كلان و خرد بسياري از كارگران اين كارخانه‌ها كار خود را از دست دادند. تيم ما در اين سال‌ها چون به‌طور اصولي كارش را شروع كرده بود و به قولي ريشه‌هاي محكمي داشت توانست دوام بياورد اما اين بحران براي ما هم بي‌تأثير نبود. تا پيش از آن ما سليقه و طراحي خود را به بازار تحميل مي‌كرديم و آنچه را مي‌خواستيم به مشتريان ارائه مي‌كرديم اما در آن زمان مجبور شديم براي فروش محصولات آنچه را كه مشتريان بزرگمان مي‌خواستند توليد كنيم تا به فروش خوبي برسد و متأسفانه نياز بازار بر طراحي ما غلبه كرد.
- مواداوليه خود را از كجا تهيه مي‌كنيد؟
چيزهايي كه در داخل كشور موجود است را از همين جا خريداري مي‌كنيم اما جواهر و سنگ‌هاي جواهراتي مثل الماس، زمرد، ياقوت كبود و سنگ‌هاي رنگي كه در ايران توليد نمي‌شوند را از خارج تهيه مي‌كنيم. تنها سنگ‌هايي كه داخل ايران توليد مي‌شود فيروزه و عقيق است. برخي از سنگ‌هاي ذكر شده در ايران هم معدن دارند اما هنوز كشف نشده‌اند. بسياري از كشورها پس از استخراج سنگ درصورت نداشتن تجهيزات تراش، آنها را به كشورهاي مجهز فرستاده و پس از تراشكاري آن را تحويل مي‌گيرند.
- ممكن است شركت‌هاي توليد‌كننده جواهرات به جايي برسند كه خودشان يك معدن را كشف كرده و خط توليد سنگ‌ها را نيز راه‌اندازي كنند؟
در تمام دنيا براي استخراج معادن، دولت همكاري مي‌كند. اين كار بسيار در آمدزاست و بازدهي فوق‌العاده‌اي دارد اما چون تا به حال كسي سراغ اين كار نرفته، در برابرش مقاومت شده است. اگر با اين صنعت هم مثل نفت و استخراج آن برخورد شود از لحاظ اقتصادي براي كشور نيز بسيار مفيد است. شركت ما با مكاتباتي كه با وزارت صنعت، معدن و تجارت و دانشگاه شهيدبهشتي انجام داده در حال انجام مقدمات چنين كاري است.
- چالش‌هاي طراحي و بازار
فرض كنيد كه تيم ما مدلي را طراحي كرده كه تا به حال در بازار ايران فروش نداشته‌است، اگر اين مدل در سطح انبوه توليد و به بازار عرضه شود امكان آنكه شكست بخورد كم نيست، به همين دليل توليدكنندگان در داخل كشور سعي مي‌كنند چيزي را توليد كنند كه در بازار فروش بيشتري داشته. اين نگاه محافظه كارانه است كه باعث مي‌شود توليدكنندگان به جاي طراحي، كارهاي پرفروش يكديگر را كپي كنند و متاسفانه چون قانون كپي‌رايت در ايران رعايت نمي‌شود ممكن است مشاهده كنيد كه توليدكنندگان مختلف، همگي از يك انگشتر با يك نوع طراحي توليد كرده‌اند.
يك‌سري از محصولات شكست خورده به‌ناچار به‌مدت طولاني پشت ويترين‌ها باقي مي‌مانند، برخي از محصولات برگشت خورده و شركت متضرر مي‌شود و اين امر باعث مي‌شود كه مديريت شركت به بخش طراحي فشار بياورد و درخواست طراحي محصولات پرفروش را بدهد. در واقع 3 نكته است كه هميشه طراحي را محدود مي‌كند؛ قابليت فروش (خوش‌فروش باشد)، قابليت توليد به اين معني كه بشود آن را توليد كرد و قابليت پوشيدن يعني استانداردهاي ارگونومي را رعايت كند.
ما ارتباط بسيار خوبي با بخش فروش داريم و اگر كاري مرجوع شود در مورد آن با اين بخش وارد صحبت شده و مواردي مثل ناراحت بودن يك محصول براي مصرف كننده و وزن زياد آن را به كمك آنها متوجه شده و در تيم طراحي خود آن را بررسي مي‌كنيم. ضمن اينكه طرح‌هايي بوده كه 6 سال پيش شكست خورده‌اند اما امروز مشتريان زيادي خريدار آنها هستند و آن‌هم تنها به‌دليل چرخه‌اي است كه تكرار مي‌شود.
زمان طراحي، الزاما به شرايط بازار ايران نگاه نمي‌كنيم اما به بازخورد فروش هر محصول توجه و در مسير محصولات پرفروش خود حركت مي‌كنيم.
نظر شما