جالب است بداني محيط‌هاي عمومي و مدرسه‌ها مي‌توانند مكان مناسبي براي رشد اين موجود موذي باشند. اگر دانه‌هاي سفيد و كپسولي درسرت ديدي كه به‌سختي از موهايت جدا مي‌شود، بدان كه شوره‌ي سر نيست و بايد آن را جدي بگيري. شايد بعضي از والدين شما فكركنند دوره‌ي اين حشره گذشته و فقط اجداد ما درگير آن بوده‌اند. اما در هر‌جامعه‌اي شپش هست.
متأسفانه گزارش‌ها حاكي از آن است كه شپش در مدرسه‌هاي تهران شيوع پيدا كرده است. سهيلا تبريزي رشته‌ي حشره‌شناسي خوانده و تخصصش درباره‌ي شپش است. او سال‌ها كارشناس بهداشت مدارس تهران بوده و مسئوليت‌هاي زيادي در حوزه‌ي بهداشت مدارس داشته است.
او با توضيح اين مسئله كه اين حشره، مختص جامعه‌ي ايران نيست مي‌گويد: «از اسم رشك و شپش نترسيم. بشر در طول تاريخ با اين مسئله روبه‌رو بوده است. رشك و شپش مخصوص كشور ما نيست و كشورهايي مثل آمريكا، كانادا، سوئد و... با اين قضيه درگير هستند. حتي اين موجود درموميايي‌هاي مصر هم ديده شده است. در واقع اين قضيه ربطي به شرايط اقتصادي ندارد و فقط به بهداشت محيط و فرد بستگي دارد.»
اين كارشناس درباره‌ي اين حشره مي‌گويد: «شپش يك انگل است و سه نوع دارد: شپش سر، شپش بدن و آنه. شپش سر، ما را بيمار نمي‌كند؛ تنها ايجاد خارش مي‌كند و ممكن است در اثر خارش، سرِ ما زخم شود و اين زخم، عفونت كند كه آن‌وقت خطرناك است.»
او درباره‌ي رشد و شيوع اين حشره مي‌گويد: «شپش‌ها در جاي گرم تخم‌گذاري مي‌كنند. اين حشره شش پا دارد و سفيد و خاكستري است. تخم اين حشره به شكل كپسول است. شپش با ماده‌اي به سختي سيمان اين تخم را به موي سر مي‌چسباند، اول در پشت گوش، بعد در ناحيه‌ي گردن و سپس در گيج‌گاه‌ها.
نام علمي اين حشره، «پدیکولوس کپیتیس» است. عمرش هم 30 روز است و روزي چهار تا شش تخم مي‌گذارد كه در ماه مي‌شود 150 تخم. اين حشره هر چهار ساعت خون مي‌مكد و سه‌بار پوست‌ريزي مي‌كند. تخم شپش، رشک نام دارد و بیضی شکل، سفید‌رنگ و به اندازه‌ي ته سنجاق است و به مو و درز لباس‌ها می‌چسبد.»
او تأكيد مي‌كند: «خانواده‌ها بايد هوشيارباشند و رشك را با پوسته‌ي سر اشتباه نگيرند. فرق رشك با پوسته‌ي سر اين است كه رشك به‌خاطر آن ماده‌ي سيماني، به موها مي‌چسبد و به‌سختي با ناخن از مو كنده مي‌شود؛ در حالي كه شوره‌ي سر به راحتي از مو جدا مي‌شود.»
نحوه‌ي شيوع اين انگل
اين انگل به‌راحتي از يك انسان آلوده به انسان ديگر سرايت مي‌كند. شايد در عرض 30 ثانيه اين حشره از فضاي آلوده به بدن ما برسد. شپش از وسايل شخصي و خواب ديگران، حمام، مسواك، شانه، لباس، گُل‌سر، تِل، ملافه، روبالشي و... به‌راحتي منتقل مي‌شود.
چه بايد كرد؟
اگر در مدرسه، دانش‌آموزي به شپش مبتلا شود، بايد مربي بهداشت به‌سرعت همه‌ي دانش‌آموزان را معاينه كند.
اين كارشناس بهداشت مي‌گويد: «تخم انگل خيلي مقاوم است و شايد با شامپو از بين نرود. درگذشته سر بچه‌ها را مي‌تراشيدند كه كار درستي نبود. بهتر است موي بچه‌ها كوتاه شود تا رسيدگي بيش‌تري به بهداشت موي سر بشود.
در داروخانه‌ها شامپوي ليندان هم هست كه يك ماده‌ي سمي است و استفاده‌ي بي‌رويه از آن براي اين انگل گاهي مفيد هم است؛ چون آن را مقاوم مي‌كند و بايد با نظر پزشك استفاده شود. اين شامپو بخارهاي سمي توليد مي‌كند و بهتر است به‌جاي استفاده در حمام و فضاهاي بسته، در فضاي باز‌تر به سر زده شود.»
خوب است اولياي مدرسه هر‌روز بهداشت دانش‌آموزان را كنترل كنند. حتي بايد درباره‌ي شپش، تراكت‌هايي هم تهيه شود و آن‌ها را در اختيار خانواده‌ها قرار دهند.
تبريزي مي‌گويد: «اوليا از شپش نترسند و بايد بدانندكه اين حشره هم مثل حشره‌هاي ديگر در زندگي ما وجود دارد و فقط بايد آگاهانه با آن برخورد شود.»
او به ضدعفوني‌كردن وسايل دانش‌آموزان اشاره مي‌كند و مي‌گويد: «بايد وسايل كودكاني كه مبتلا هستند با الكل ضدعفوني بشود.
براي بچه‌هايي كه مبتلا شدند هم شانه‌ي دندانه‌ريز خيلي مفيد است. مي‌توانيد دو قاشق سركه را در يك ليتر آب حل كنيد و محلول را روي سر بماليد. بعد با شانه‌ي دندانه‌ريز، مدام شانه كنيد تا رشك‌ها از سر جدا شود. سركه باعث مي‌شود ماده‌ي سيماني تخم شپش، شل و از سر جدا شود.
لباس‌ها هم بايد در ماشين لباس‌شويي و با درجه‌ي حرارت بالاي 55درجه شسته شوند.
اولياي مدرسه هم بايد معاينه شوند. كلاس‌ها نبايد خيلي گرم باشند، چون گرماي بيش‌از‌حد كلاس باعث مي‌شود كه اين حشره بيش‌تر در محيط رشد كند.»