این داروها ممکن است قرص‌هاى کاهنده وزنی باشند که با نسخه پزشک تجویز مى‌شوند و قبل از فروش یا کاربرد آنها، باید مجوز بهداشتى لازم را کسب کنند یا داروهایى باشند که بدون نسخه به فروش مى رسند مانند مکمل هاى غذایى یا قرص هاى رژیمى که نیازى به نسخه ندارند.
داروهاى ضدچاقی چگونه عمل مى‌کنند؟
بیشتر داروهاى ضد چاقی از طریق مهار اشتها اثر مى کنند، اما برخى از آنها از راه افزایش احساس پرى و سیرى پس از غذا خوردن عمل مى کنند.
گروهی از داروهای ضد چاقی که به "مهارکننده هاى لیپاز" معروفند. این داروها اشتها را مهار نمى‌کنند بلکه از جذب چربى در بدن جلوگیرى مى کنند مثل داروى ارلیستات.
داروهاى کاهنده وزن اغلب براى مصرف کوتاه مدت هستند. داروهاى کاهنده وزن که با نسخه تجویز مى شوند، نیاز به تایید بهداشتى دارند، حال آنکه داروهایى که بدون نسخه به فروش مى رسند، نیازى بدان ندارند.
بیشتر داروهاى ضدچاقی تنها براى مصرف موقت ساخته شده‌اند و بیشترین تاثیر خود را زمانى نشان مى‌دهند که مصرف آنها با تغییر در سایر شیوه هاى زندگى همراه باشد. به همین ترتیب داروهاى ضدچاقی که بدون نسخه به فروش مى رسند، از اثربخشى کوتاه مدت برخوردارند.
پزشک چه وقت داروی ضدچاقی تجویز می‌کند؟
بهترین راه کاهش وزن از طریق رژیم غذایی و ورزش منظم است. اما اگر شما جزو افرادی باشید که برای کاهش وزن تلاش می‌کنند و اضافه‌وزن برای شما مشکلات پزشکی ایجاد کرده باشد، داروهای کاهنده وزنی که دکتر تجویز می‌کند، ممکن است به شما کمک کند.
پزشک شما در صورتی که این معیارها را داشته باشید، ممکن است به دارودرمانی برای شما اقدام کند:
• سایر روشهای کاهش وزن در شما موفق نباشد.
• ضریب توده بدنی (BMI) به عنوان معیار چاقی در شما بالاتر از 24 باشد و شما دچار عوارض پزشکی چاقی مانند دیابت، فشار خون بالا یا قطع تنفس در هنگام خواب باشید.
• BMI شما بالاتر از 30 باشد.
در حال حاضر تنها دو دارو برای کاهش وزن بوسیله "سازمان غذا و داروی آمریکا" مورد تایید قرار کرفته‌اند:
• سیبوترامین (Meridia): این دارو با تغییر مواد شیمیایی در مغز باعث می‌شود شما به سرعت احساس گرسنگی کنید. اما این دارو نیز قرصی معجزه‌‌‌آسا نیست.
بررسی‌ها نشان دهنده آن است، که پس از یک سال مصرف‌کنندگان سیبوترامین به طور متوسط 5 کیلوگرم بیشتر از افرادی که رژیم غذایی کم‌کالری به همراه دارونما مصرف می‌کردند، وزن کم کردند. عوارض جانبی این قرص از جمله شامل افزایش فشار خون، سردرد، خشکی دهان، یبوست و بیخوابی است.
• ارلیستات (Xenical): این دارو از جذب چربی در روده شما جلوگیری می‌کند. چربی جذب نشده با مدفوع خارج می‌شود. میانگین کاهش وزن یا این دارو در حد متوسطی است - یعنی حدود سه کیلوگرم پس از یک سال. عوارض جانبی این دارو شامل اجابت مزاج‌های مکرر و حاوی چربی است. از آنجایی که اورلیستات مانع جذب برخی از مواد مغذی می‌شود، دکتر شما ممکن است برای شما مولتی‌ویتامین تجویز کند.
در حال جاضر شکل با دوز پایین‌تر این دارو با نام Alli در آمریکا بدون نسخه فروخته می‌شود و به عنوان مکمل رژیم غذایی و ورزش برای کاهش وزن مورد استفاده قرار می‌گیرد [اولین داروی لاغری بدون نیاز به نسخه تایید شد]
داروهای جدید ضدچاقی
داروهایی ضد چاقی دیگری هم در مراحل مختلف تولید و عرضه قرار دارند، از جمله می‌توان به گروه داروهای مهار کننده گیرنده‌های کانابیس در مغز اشاره کرده کرد که با مهار اشتها باعث کاهش وزن می‌شوند. از داروهای این گروه می‌توان به اکومپلیا (Acomplia) با نام ژنریک ریمونابانت (rimonabant) ساخت شرکت سانوفی - آونتیس اشاره کرد که در بازارهای اروپایی موجود است. داروی اکومپلیا به خصوص برای سیگاری‌هایی که از افزایش وزن پس از ترک سیگار نگرانند می‌تواند مفید باشد.
این دارو همچنین خطر بیماری قلبی را در مبتلایان به دیابت نوع 2 که به درمان‌های استاندارد پاسخ نمی‌دهند کاهش می‌دهد. [این داروی ضدچاقی ممکن است به دیابتی‌ها کمک کند]
[نسل جدید قرص‌های لاغری در راه است]
موارد مصرف داروهاى ضدچاقی
درمان چاقى: به لحاظ نظرى، کاربرد اصلى داروهاى کاهنده وزن در درمان افرادى است که به شدت چاق بوده و وزن ایشان خطرات زیادى براى سلامتى آنها دارد.
درمان چاقى شامل مجموعه اى از درمان هاى مربوط به کنترل وزن مانند تعدیل رژیم غذایى، تغییر عادات،گرفتن مشاوره و برنامه‌ریزى براى ورزش و همچنین مصرف داروهاى کاهنده وزن است.
در واقع داروهاى کاهنده وزن در درمان چاقى باید با فعالیت جسمى و بهبود رژیم غذایى همراه باشند تا کاهش وزن و حفظ آن در سطح مطلوب در درازمدت امکان پذیر باشد.
کاهش عمومى وزن: مشتریان داروهاى کاهنده وزن را فقط افراد چاق تشکیل نمى دهند. طرفداران رژیم غذایى و کاهش وزن و کارخانه هاى داروسازى، به شکل فزاینده‌اى داروهاى کاهنده وزن را وسیله اى مطلوب و کارآمد براى کاهش وزن قلمداد مى‌کنند.
چه کسى مى تواند آنها را سرزنش کند؟ ساختن این داروها، کار سودآورى است. همچنان که در سال ۱۹۹۶ مشتریان آمریکایى بیش از سیصد میلیون دلار فقط براى خرید "دکس‌فن‌فلورامین" خرج کرده اند و فروش داروهاى "متابولیف" و "هربالیف" هم کمتر از این نبوده است.
نکته در اینجا است که مادامى که در مورد چاقى یک تفکر همگانى وجود دارد و همه آن را ریشخند مى‌کنند و تا زمانى که افراد چاق با رفتارهاى تبعیض آمیز مواجه هستند، مشتریان به دنبال یک "قرص جادویى کاهنده وزن" خواهند بود و بازار این داروها داغ خواهد ماند.
تاریخچه داروهاى ضدچاقی
داروهاى کاهنده وزن که با اثر بر تیروئید عمل مى‌کنند: در سال ۱۸۹۳ عصاره تیروئید با نام هاى تجارتى "کاهنده چاقى فرانک جى. کلاگز"، "کورپولین" و "مارمولا" به فروش مى رسید.
کاهش وزن حاصل از مصرف این دارو، بیشتر مربوط به بافت عضلانى بود و مصرف عصاره تیروئید خطر پوکى استخوان، افزایش سرعت ضربان قلب، تپش قلب، تعریق، درد قفسه سینه و مرگ ناگهانى را به دنبال داشت.
ملین‌ها: مصرف "ملین‌ها" براى کاهش وزن در سال هاى ۱۹۲۰ به طور گسترده‌اى آغاز شد و در سال ،۱۹۳۶ "دى نیتروفنل" از مشتقات بنزن که در جنگ جهانى اول در مواد منفجره و نیز در حشره کش ها و آفت کش ها به کار مى رفت توسط صد هزار نفر مورد استفاده قرار گرفت.
اما دى نیتروفنل با افزایش سرعت سوخت و ساز سبب جوش هاى پوستى، کورى ناشى از آب مروارید، از دست رفتن حس چشایى و مرگ بر اثر افزایش دماى بدن (تب حاصل از افزایش سوخت وساز) مى شد.
آمفتامین‌ها: مصرف آمفتامین ها براى کاهش وزن در سال ۱۹۳۷ معمول شد و تا سال ۱۹۴۸ این داروها در مورد دوسوم افرادى که مایل به کاهش وزن بودند، تجویز شد.
این داروها تا اواخر سال هاى ۱۹۷۰ در مورد کودکان تجویز مى شدند. خطرات آمفتامین‌ها شامل این موارد هستند: افزایش سرعت ضربان قلب، افزایش فشار خون، تپش قلب، خشکى دهان، تارى دید، توهم، اختلالات روانپزشکى (شامل روان پریشى پارانویید)، احساس سبکى در سر، لرزش، اعتیاد، مشکلات مربوط به ترک دارو، نارسایى احتقانى قلب، تشنج و مرگ ناگهانى.
داروهاى مشتق از فنیل پروپانول آمین: فنیل پروپانول آمین (PPA) به نام هاى "دکساتریم"، "اکوتریم"،"دکس ا وایت"، "دیادکس"، «پرولامین»، "پروپاجست" و "یونیترول" تا سال ۱۹۷۹ یه شکب بدون نیاز به نسخه در بازار موجود بود.
مراکز کنترل سموم در آمریکا تنها در مورد مصرف PPA در سال ۱۹۸۹ ، ۴۷ هزار شکایت را گزارش کردند. خطرات PPA شامل اضطراب، گیجى، تپش قلب، سردرد، توهم، بى خوابى، تهوع، استفراغ، احساس خستگى و پرخورى با قطع این داروها، افزایش مخاطره آمیز فشار خون، ریتم نامنظم قلب، آسیب به قلب و کلیه، حمله قلبى، سکته مغزى، روان پریشى و مرگ است.
داروهاى فن - فن(Fen/ Phen): مصرف تلفیقى از فن فلورامین و فن ترمین (که به فن - فن هم معروفند) پس از تایید سازمان غذا و داروى آمریکا در سال هاى ۱۹۷۰ و اعلام نتیجه یک بررسى در سال ،۱۹۹۴ همگانى شد. تا سال ،۱۹۹۶ مصرف این داروها در ۱۸ میلیون نسخه تجویز شد.
در سال ۱۹۹۶ سازمان غذا و داروى آمریکا مصرف دکس فن فلورامین را با نام تجارتى REDEX تائید کرد. مطابق بررسى‌هاى انجام شده خطرات این سه دارو شامل فشار خون اولیه ریوى، بیمارى دریچه اى قلب و مسمومیت عصبى است.
با توجه به این بررسى ها و بررسى‌هاى بعدى که نشان مى داد یک سوم مصرف کنندگان دکس فن فلورامین و فن فلورامین مبتلا به بیمارى دریچه اى قلب شده اند، سازمان غذا و داروى آمریکا ممانعت از فروش این داروها را خواستار شد و شرکت هاى داروسازى دکس‌فن‌فلورامین و فن‌فلورامین را در سال ۱۹۹۷ از بازار ایالات متحده خارج کردند.