بانك مركزي كه آبان‌ماه امسال پيشنهاد بانك‌ها براي كاهش سود سپرده‌ها را وتو كرده بود، اين بار به جاي واداركردن بانك‌ها به رقابت واقعي، به جمع‌بندي آنها براي اقدام دسته‌جمعي جهت سود سپرده‌ها خوشامد گفت تا نشست شوراي پول و اعتبار هم تنها جنبه تنفيذ و تأييد توافق بانك‌ها را پيدا كند.
افزون بر محمدباقر نوبخت، سخنگوي دولت، عبدالناصر همتي به نمايندگي از بانك‌هاي دولتي و كورش پرويزيان، به نمايندگي از بانك‌هاي خصوصي قول دادند كه بانك‌ها و مؤسسات اعتباري به اين توافق عمل كنند تا احتمال نرخ‌شكني بانك‌ها در جذب سپرده‌ها فروكش كند. در اين ميان رضا شيوا، رئيس شوراي رقابت هم از توافق بانكداران به‌عنوان تباني بانك‌ها براي كاهش نرخ سود ياد كرده و گفته اين توافق ضد‌قانون رقابت است و شوراي رقابت اين موضوع را بررسي مي‌كند.
به هر حال معماي نرخ سود بانكي با ورود شوراي رقابت و تأكيد رئيس اين شورا مبني بر تباني بانك‌ها پيچيده‌تر شده و مشخص نيست آيا شوراي رقابت مي‌تواند تصميم براي كاهش سود بانك‌ها را وتو كند؟
روز گذشته سخنگوي دولت در پاسخ به سؤال همشهري درباره كاهش سود بانكي اظهار كرد: وقتي نرخ سود تورم از نرخ سود بانكي پايين آمد، مطالبه همه فعالان اقتصادي اين بود كه نرخ تسهيلات كاهش يابد. وي با اشاره به مسئوليت شوراي پول و اعتبار براي تنظيم سياست‌هاي پولي گفت: آقاي رئيس‌جمهور فرمودند نرخ سود تسهيلات يا نرخ تورم نبايد دستوري باشد چرا كه امكان ندارد نرخ تورم با دستور حل شود، (بلكه) بايد سازو‌كار فراهم شود. به گفته نوبخت، بانك‌ها عملاً در حال رقابت هستند و اگر در اين عرصه بنا به دستور بود نرخ سود بايد كمتر از اين مي‌شد.
- اتهام تباني و تخلف به بانك‌ها
همچنين رضا شيوا، رئيس شوراي رقابت با اشاره به اينكه تصميم اخير شوراي هماهنگي مشترك مديران بانكي براي نرخ‌هاي سود بانكي خلاف ماده 44 ابلاغيه قانون اصل 44است، اظهار داشت: نبايد يك عده توليدكننده با توافقي جمعي اقدام به تعيين قيمت يك كالا كنند و اين يك تباني به‌حساب مي‌آيد. وي با اشاره به بررسي موضوع در اين شورا اضافه كرد: شوراي پول و اعتبار موافق تعيين نرخ به‌صورت دستوري نيست اما نبايد در اين رابطه سيستم بانكي با درنظرگرفتن منافع خود تصميمي براي كاهش نرخ سود تسهيلات بانكي بگيرد.
- نرخ مطلوب سود تسهيلات؛ ۱۶درصد
خبر ديگر اينكه رئيس شوراي هماهنگي بانك‌هاي دولتي با اشاره به اينكه شوراي پول و اعتبار درباره كاهش سود تسهيلات تصميم‌گيري خواهد كرد، گفت: با توجه به اينكه نرخ تورم يكساله حدود ۱۳ درصد شده است، نرخ مطلوب سود بانكي حدود ۱۶ درصد است. عبدالناصر همتي طي اظهاراتي در شبكه خبر صدا وسيما با بيان اينكه 90درصد از هزينه‌هاي بانك‌ها، صرف پرداخت سود سپرده‌ها مي‌شود، افزود: براي كاهش سود تسهيلات چاره‌اي جز كاهش قيمت تمام‌شده پول در بانك‌ها نيست و مهم‌ترين ركن براي اين منظور كاهش سود سپرده‌هاست. به گفته همتي، زماني كه نرخ سود سپرده‌ها كاهش يابد اين موضوع روي سود تسهيلات هم تأثير خواهد گذاشت.
- وعده همراهي بانك‌ها
همزمان كورش پرويزيان، رئيس كانون بانك‌ها و مؤسسه‌هاي اعتباري خصوصي تأكيد كرد: كاهش نرخ سود سپرده‌هاي بانكي به‌طور قطع با همراهي شبكه بانكي عملي مي‌شود. وي خاطرنشان كرد: در چندماه پيش نرخ سود وام‌هاي بانكي كاهش يافت كه نتايج آن در تعديل نرخ تسهيلات بانكي در حال حاضر ملموس است و اميدواريم با كاهش سود سپرده‌ها و كاهش هزينه‌هاي شبكه بانكي در يك بازه زماني نرخ سود تسهيلات بانكي هم به‌تدريج كاهش يابد و شرايط براي فعالان اقتصادي بهتر شود.
- دور باطل يا تدبير جديد؟
ارزيابي شاخص‌ها و متغيرهاي بازار پولي در چندماه اخير نشان مي‌دهد كه به‌تدريج امكان رقابتي‌تر شدن نرخ سود بانكي فراهم شده بود، اما با توافق بانكداران بيم آن مي‌رود كه دوباره سياستگذاري پولي و تصميم‌گيري درباره نرخ سود بانكي دچار دور باطل شود. خطر نرخ‌شكني بانك‌ها، قوت گرفتن دوباره مؤسسات غيرمجاز و نيمه‌مجاز، عدم‌شفافيت بانك‌هاي ضعيف و دادن تسهيلات با شكل‌هاي مختلف با نرخ‌هاي بالاتر جدي است. افزون بر اينكه تأكيد بانك مركزي مبني بر نظارت بر عملكرد بانك‌ها در اعطاي سود بيشتر به سپرده‌گذاران و گرفتن سود بالاتر از وام‌گيرندگان با درنظر گرفتن ناكارآمدي ابزارهاي نظارتي و ضعف ساختاري بانك مركزي بيشتر جنبه هشداردهنده دارد و در عمل شايد اتفاق خاصي رخ ندهد.