بیشتر شرکت‌های بزرگ این حوزه از ال‌جی تا سامسونگ، اچ تی سی، سونی و دیگران از پرچمداران جدید خود پرده برداشتند. موضوعی که آنقدر سروصدای خبری داشت که اخبار دیگر کمتر به گوش برسد. درست یک روز پیش از شروع کنفرانس موبایل ، چند هزار کیلومتر آن‌سوتر در نزدیکی لیسبون پایتخت پرتغال منا فورم امسال با رویکردی متفاوت برگزار شد.
کنفرانسی که در آن بیشتر از دنیای موبایل، صحبت از تکنولوژی‌هایی بود که بیشتر در زندگی روزمره ما نمو دارند. فناوری‌هایی که اتفاقاً تلفن‌های هوشمند جزئی اساسی از آن شمرده می‌شوند. به قول چونگ رو لی مدیر بخش خاورمیانه سامسونگ و اولین سخنران کنفرانس، تلفن‌های هوشمند امروزه شاید فقط تکنولوژی هیجان‌انگیز در دستان ما باشند اما به‌زودی قلب تپنده زندگی دیجیتالی ما خواهند شد. زندگی که در آن‌همه‌چیز و همه‌چیز از تلویزیون خانه گرفته تا اجاق‌گاز و حتی ماشین لباسشویی به هم مرتبط‌اند. تلفن هوشمند شما عملا نقش کنترل از راه دور خانه را بازی می‌کند. آینده‌ای که در آن نیاز به کیف پول نیست، کنترل‌های رنگ‌ووارنگ تلویزیون،ست آپ باکس یا کلا پخش‌های صوتی تصویری معنایی ندارند و کارهای روزانه خانه تقریبا به‌صورت تمام‌خودکار انجام می‌شوند.
این تصویر ساده‌ای از یک‌خانه هوشمند است که بخشی از آن همین حالا هم وجود دارد اما چگونه؟
اینترنت این روزها در همه ارکان زندگی ما وجود دارد. مهم نیست که چقدر با اینترنت آشنایی دارید یا اصلا با کامپیوتر سروکار دارید یا ندارید. اگر حداقل تلفنی هوشمند داشته باشید خواسته یا ناخواسته اینترنت بخشی از زندگی شماست. اما این چه ارتباطی به خانه‌های هوشمند دارد؟ کافی است کمی گسترده‌تر فکر کنید. وضعیتی که در آن نه‌تنها تلفن، تبلت یا لپ تاپ شما بلکه همه‌چیز از یخچال خانه گرفته تا تلویزیون و حتی لامپ‌های روشنایی به اینترنت متصل‌اند و توسط آن کنترل می‌شوند. چیزی که در اصطلاح به آن اینترنت اشیا می‌گویند. چنین تعریفی شاید ساده‌ترین شکلی باشد که با آن بتوان اصطلاح اینترنت اشیا را توضیح داد. تکنولوژی نوظهوری که موتور محرکه ایده خانه‌های هوشمند شمرده می‌شود.
خانه‌های هوشمند در حقیقت یک پله بعد از تعریفی است که برای اینترنت اشیا اشاره کردیم. تصویر آینده اینترنت اشیا از خانه شما، جایی است که همان‌طور که گفتیم همه‌چیز با شما از طریق اینترنت متصل است.کافی است تصور کنید که اینترنت پل ارتباطی شما با همه‌چیز است. مهم نیست که سرکار باشید، یا اصلا در شهر یا کشور دیگری به سر ببرید. تا زمانی که خانه شما به اینترنت متصل باشد همه‌چیز تحت کنترل و نظارت مستقیم و لحظه‌ای شما خواهد بود. از روشن و خاموش کردن چراغ‌ها گرفته تا وسایل خانه اما داستان فقط کنترل نیست این همان‌جایی است که موضوع خانه‌های هوشمند یک پله از تعریف قبلی فراتر می‌رود. آینده‌ای را تصور کنید که وقتی شما به خانه می‌آیید چراغ‌های خانه خودبه‌خود روشن‌شده، درجه حرارت داخلی منزل دقایقی قبل از رسیدن شما به نسبت حرارت موردعلاقه‌ی تان به‌صورت خودکار تنظیم می‌شود.
درب خانه کلید ندارد بلکه با یک قفل دیجیتالی باز می‌شود که یا با گوشی شما مرتبط است و یا خیلی ساده از روی اسکن صورت شما باز می‌شود. اگر خانه نباشید هرکسی به در خانه مراجعه کند همچنان می‌توانید به‌صورت آنلاین جواب آیفون خانه را بدهید. یخچال خانه شمارا پیشاپیش از محتوای خود باخبر کرده و می‌دانید که چه چیزهایی باید بخرید. یا ساده‌تر از آن خود یخچال با فروشگاه محل تماس گرفته و سفارش مایحتاج شمارا به‌صورت اینترنتی داده است. دوربین‌های حفاظتی داخل منزل به‌جای دزدگیرهای قدیمی نگهبان خانه شما خواهند بود. خانه به‌صورت خودکار میهمانان را از میزبانان تشخیص می‌دهد و شرایط داخل منزل را بسته به تنظیمات از پیش تعیین‌شده عوض می‌کند.
به‌علاوه درصورتی‌که در نبود شما کسی بدون اجازه به خانه وارد شد شما مطلع می‌شوید شاید حتی سیستم به‌صورت خودکار پلیس را هم باخبر کرد. البته این تعریف فقط محدود به داخل خانه‌ها نمی‌شود. خصوصا اگر به تصویر بزرگ‌تر یعنی زندگی هوشمند نگاه کنیم تصویر این آینده بازهم فراتر خواهد رفت. از کنترل سلامتی به‌واسطه حسگرهایی مثل ساعت‌های هوشمند گرفته که می‌تواند در صورت لزوم به شما توصیه‌هایی برای سلامتی بدهد تا چیز ساده‌تری مثل یافتن جای پارک برای خودرو شما در یک خیابان شلوغ! چنین تصویری از آینده نزدیک شاید در نگاه اول بیش‌ازحد اغراق‌شده یا تخیلی به نظر برسد. اما حقیقت این است که این دنیا آن‌قدرها هم دور از انتظار یا دسترس نیست. در حقیقت همین حالا هم ما در حال زندگی در بخشی از این رویا هستم. البته با این تفاوت که بیشتر ما آن‌قدرها که باید در مورد آن نمی‌دانیم.
- فرهنگی برای زندگی هوشمند
بخشی از این وسایل خانگی و گجت های هوشمند همین حالا هم در بازار پیدا می‌شوند. هرچند تعریف هوشمندی آنها هنوز در حد و اندازه این تصویر آینده نیست.شاید حتی دانسته یا نادانسته جزئی از وسایل خانه شما باشند. ساده‌ترین مثال آن تلویزیون‌های هوشمندند که این روزها همه‌جا پیدا می‌شوند. تلویزیون‌هایی که بسته به نوع و سال ساخت بجز پخش برنامه ده‌ها کار دیگر را هم در ارتباط با اینترنت می‌توانند انجام دهند. از برقراری ارتباط اینترنتی از طریق اسکایپ یا برنامه‌های دیگر گرفته تا جستجو در اینترنت. و این فقط تلویزیون نیست. یخچال‌ها با کنترل دیجیتال، چراغ‌های هوشمند، ترموستات‌های مختلف ووو همه و همه در بازار کنونی وجود دارند. گوگل، سامسونگ، فیلیپس، هانی ول فقط بخشی از اسامی مهم‌ترین توسعه‌دهندگان تکنولوژی برای خانه‌های هوشمند هستند که همین حالا هم محصولات مختلفی را در بازار دارند.دقت کنید که این‌ها هیچکدام لوازمی زینتی یا لوکس نیستند. حتی قیمت تمام‌شده بیشتر آنها عموما تفاوتی با مدل‌های ساده ندارد فقط مشکل ناآگاهی بخش قابل‌توجهی از جامعه خصوصا درجایی مثل خاورمیانه از چنین دنیایی است. جرج باراکت یکی از مدیر توسعه لوازم‌خانگی دیجیتالی در شرکت سامسونگ دراین‌باره می‌گوید گجت های هوشمند هنوز فقط بخش کوچکی از بازار منطقه و البته جهان را تشکیل می‌دهند.
بخشی از این مشکل به نبود فرهنگ‌سازی لازم در جوامع سنتی‌تر مثل خاورمیانه بازمی‌گردد. بخش دوم هم تا حدود زیادی به میزان آشنایی و اطلاع فرهنگی جامعه از دنیای آی تی بازمی‌گردد. اینکه کاربر بتوانید به‌خوبی و راحتی با رابط‌های گرافیکی رایانه‌ای کنترل این وسایل کنار بیاید نکته مهمی در این معادله است. طبیعتا قشر قدیمی و سنتی‌تر جامعه سخت‌تر با این تغییرات کنار می‌آید درحالی‌که قشر جوان که در دنیای دیجیتالی متولدشده‌اند با راحتی تغییرات را می‌پذیرند. این یعنی زمان راحت‌ترین حلال مسئله خواهد بود.
- دنیای مشکلات
تصویر خانه‌های هوشمند اما بدون سوال یا مشکل هم نیست. در نگاه کلا نگرانی‌ها در مورد حدود امنیتی چنین خانه‌های مدرنی همین حالا هم وجود دارد. به‌هرحال همانند تلفن‌های هوشمند وقتی صحبت از بست دادن تکنولوژی به خانه می‌کنیم امنیت انفرماتیک نقش مهمی بازی می‌کند. مشکلی که دست‌کم فعلا به خاطر مشکلی مهم‌تر خیلی به چشم نمی‌آید. این مشکل مهم‌تر به حدود هوشمندی وسایل خانه بازمی‌گردد. بیشتر وسایل هوشمند این روزها هنوز آنقدر که باید باهوش نیستند. در یک دنیای ایده عال برای تصویر کردن آینده‌ای که پیش از این خواندید وسایل و گجت های خانه باید بتوانند با یکدیگر در ارتباط باشند. یعنی مثلا ترموستات خانه بتواند از طریق ارتباط با خودروی شما متوجه حرکت شما به سوی خانه شود در نتیجه حرارت خانه را زودتر تنظیم کند. نه اینکه سر ساعت خاصی یا بسته به تنظیم دستی شما از طریق اینترنت این کار را انجام دهد. به‌علاوه هنوز تنوع وسایل هوشمند در بازار چندان زیاد نیست.
- دوران گذار
بی‌ربط نیست اگر بگوییم اکنون در دوران گذار دنیای هوشمند به سر می‌بریم. داستان مثل یک دهه پیش است که تلفن‌ها تازه در حال هوشمند شدن بودند و چند سالی طول کشید تا تعریف جدید تلفن‌های همراه بین مردم جا بیوفتد. بر اساس گزارشی که چند ماه پیش در جربان نمایشگاه CES (مهم‌ترین نمایشگاه تکنولوژی سال) منتشر شد انتظار می‌رود فروش گجت ها و وسایل خانگی هوشمند در سال جدید به بیش از 38 میلیون دستگاه برسد. بازاری به ارزش 1.2 میلیون دلار که به‌تنهایی 20 درصد بزرگ‌تر از سال پیش است. رشد سریع این بازار به‌خوبی نشان می‌دهد که تا چند سال آینده احتمالا هر وسیله‌ای را که بخواهید در بازار تهیه کنید مستقیم یا غیرمستقیم هوشمند خواهند بود.
مایکل ولف تحلیلگر بازار اقتصادی در این مورد می‌گوید: بیشتر مردم یا درست معنی خانه‌های هوشمند را نمی‌دانند یا از تعریف پیچیده آن می‌ترسند چون بیشتر توضیحاتی که به آنها ارائه می‌شود پر است از واژه‌های تکنیکی و پیچیده که خیلی‌ها اطلاعات زیادی در مورد مفهوم آنها ندارند. به‌علاوه رقابت اصلی برای توسعه لوازم‌خانگی هوشمند هنوز تازه در ابتدای راه است. همان‌طور که در دنیای موبایل مثلا صحبت از رقابت اپل و گوگل می‌شود اینجا هم شرایط مشابه خواهد بود. مثلا همین حالا دو پلت فرم Nest متعلق به گوگل و SmartThings سامسونگ برای کنترل کامل اکوسیستم داخل خانه‌ها در حال رقابت‌اند. هرچند این رقابت هنوز جدی نیست. کافی است چند سال صبر کنیم، تا دوران گذار تکنولوژی‌های کنونی تمام شود با کمی فرهنگ‌سازی تصویری که از خانه‌های هوشمند چند پاراگراف بالاتر به شما عرضه کردیم همینجا خواهد بود.
خانه‌هایی هوشمند- تلويزیون‌های هوشمند
وقتی صحبت از تلويزیون های هوشمند می کنیم بیشتر حواس افراد به کیفیت آن ها جلب می شود. اینکه مثلا FullHD، 4k اند یا اینکه چقدر مورب اند یا از تکنولوژی‌هایی مثل نقطه کوانتوم (تکنولوژی برای پایداری نوری بالاتر و نشری باریک و مجزا از هم) استفاده می کنند یا نه! این در حالی است که تمرکز اصلی تلويزیون‌های هوشمند همانگونه که در کنفرانس امسال منا هم مشاهده می‌شد این روزها نه روی کیفیت که روی کارایی است. تلويزیون‌های هوشمند همانند تلفن همراه شما سیستم عامل دارند.
این یعنی روی آن ها می توان انواع و اقسام برنامه ها را از اینترنت دانلود و نصب کرد. به این ترتیب مثلا می توانید با خود تلويزیون برنامه ها را ضبط یا پخش کنید، بازی کنید و یا حتی از طریق سرویس های آنلاین برنامه ها و سریال های تلوزیونی ببینید. البته این آخری نیاز به اینترنتی پر سرعت و دسترسی به سرویس های قوی مثل نت فلیکس دارد که در ایران در دسترس نیست. اما اگر بود به شما اجازه می داد تا محتوای مورد علاقه خود (فیلم، سریال ، مستند و ...) را راحت تر پیدا و دسته بندی کنید. آن هم بدون آن که ست آپ باکس، دی وی دی پلیر یا چیز اضافی داشته باشید. نسل جدید این تلوزیون‌ها سیستم کنترل پیشرفته‌تری هم دارند که به شما اجازه می‌دهد تا به صورت صوتی یا با حرکت دست آن ها را کنترل کنید. ضمن اینکه مدل‌های جدیدتر به موبایل و تبلت شما هم متصل می شوند و بدون کنترل از راه دور می توانید برنامه مورد نظر خود را انتخاب کنید.
- یخچال‌های چند کاره
یخچال‌هایی که این روزها تحت عنوان یخچال های هوشمند می شناسیم در حقیقت ایده ای بود که شانزده سال پیش ال جی به بازار عرضه کرد و شکست خورد. اما تعریف دوباره آن ها خصوصا پس از آن که دنیای تکنولوژی به لطف ظهور تلفن های هوشمند متحول شد تغییر کرد. تعریف سنتی یخچال فریزرهای هوشمند، این بود که مثلا می توانند از طریق بارکد مواد غذایی داخل خود را شناسایی کنند، یا مثلا در صورت کمبود مایحتاج به شما یا سوپری محل اطلاع بدهند. یخچال های هوشمند چنین تعریف خیالی نیستند. دست کم فعلا! در واقع یخچال های هوشمند امروزی سیستم خنک کننده هوشمندی برای تازه نگه داشتن مواد غذایی مختلف دارند. فریزر و یخچال در نسل جدید آنها بی معنی است. مثلا امسال نسل جدیدی از یخچال ها به بازار عرضه می شود که بسته به تنظیم شما هر بخش آن می تواند به یخچال یا فریزر بدل شود. به علاوه بعضی مدل‌ها می‌توانند میزان برق مصرفی خود در شبانه روز را روی تلفن به شما گزارش کنند تا اگر مشکلی بود بررسی کنید.
- ماشین لباسشویی
ماشین‌های لباس شویی هوشمند تعریفی نسبتا جدید در دنیای تکنولوژی‌های خانگی هستند. ماشین هایی که طبیعتا کیفیت شستشوی بهتری دارند اما مزیت اصلی آن ها به سیستم کنترلشان توسط موبایل باز می گردد. مثلا می توانید با برنامه ای که روی تلفن همراه خود نصب می کنید، درجه حرارت آب داخل ماشین، سرعت چرخش محفظه یا هر کار دیگری که در کنترل روی ماشین وجود دارد را با موبایل انجام دهید. حتی می توانید بسته به نوع لباسی که داخل ماشین می اندازید از برنامه پیشنهاد شستشو بگیرید. طبیعتا این ها هیچکدام چیزهایی پیچیده ای نیستند و حتی نیاز به یادگیری خاصی هم ندارند.
- جاروبرقی
ایده یک جاروبرقی هوشمند روباتیک چند سالی هست که وجود دارد اما حتی با وجودی که در بازار پیدا می شود هنوز خیلی جا افتاده نیست. مثلا امسال در نمایشگاه جاروبرقی روباتیکی رونمایی شد که می توانست محیط اطراف حتی بچه های کوچک داخل منزل را شناسایی کند تا هنگام جارو کردن خودکار یک محیط به ان ها نخورد. اما حتی این سیستم هم هنوز ایراداتی دارد. با این حال اگر محیط مسطحی را جارو میکشید این جاروبرقی های هوشمند ایده عال هستند. فقط کافی است روی گوشی یا توسط کنترل لیزری محوطه ای که می خواهید جا رو کشیده شود نشان دهید. خود جاروبرقی روشن شده جارو می کشد و به جای خود باز می گردد. و این فقط نمودی از این وسیله و دیگر وسایلی است که همین حالا وجود دارند و در ماه ها و سال های دیگر بیشتر هم خواهند شد.