آدم‌هاي باوفا در دل همه جا دارند و كسي نيست كه حسرت دوستي با آنها را نداشته باشد. مظهر وفاداري در ادبيات آييني ما حضرت ابوالفضل‌العباس(ع) است. وقتي به زيارت ايشان مشرف مي‌شويم روي سردر ورودي حرم مطهر اين جمله خودنمايي مي‌كند: «السلام عليك يا من وفي ببيعته» يعني سلام بر كسي كه به بيعتش وفادار ماند. همين سلام كوتاه و خاص به حضرت عباس به ما مي‌فهماند كه بايد درس وفاداري را از ايشان بياموزيم. به‌خاطر همه خوبي‌ها ازجمله وفا و بصيرت حضرت ابوالفضل بود كه وقتي به شهادت رسيدند، امام حسين(ع) فرمودند كمرم شكست. يار باوفا داشتن، جبران همه نداشته‌هاست و از دست دادنش كمر انسان را خم مي‌كند. حالا در تولد علمدار باوفاي كربلا وقت خوبي است تا پاي درس وفاداري بنشينيم و حال زندگيمان را بهتر كنيم.
- جاي خالي وفا
داستان برادران حضرت يوسف را به‌خاطر داريد؟ 10برادر بي‌وفا! اما طرف ديگر داستان يك برادر است كه علمدار امام حسين(ع)در كربلاست و به‌خاطر وفاداري‌اش به تنهايي مثل يك لشكر پشت امام خودش ماند. بي‌وفايي و وفاداري اينطور كميت و كيفيت آدم‌ها را براي هم تغيير مي‌دهد. بي‌وفايي، پايبندي آدم‌ها را براي ايستادن به‌خاطر ارزش‌هايشان كم مي‌كند، طوري كه ممكن است همه خوبي‌هايشان را پايمال كند. به‌نظرتان وضعيت امروز ما در برابر ولي خدا شبيه برادران حضرت يوسف است يا علمدار باوفاي كربلا؟
- آزمون وفاسنجي
اطلاع از بعضي شرايط و وعده‌ها، امكان شناخت باوفاها و بي‌وفاها را آسان مي‌كند.وسط معركه كربلا، از طرف سپاه دشمن يك امان نامه براي حضرت ابوالفضل آوردند اما ايشان براي مطالعه و خواندن نامه مذكور هم پا پيش نگذاشتند. وقتي هم كه در خلوت و با زحمت توانستند خودشان را به رودخانه فرات برسانند باز هم دلشان نيامد امام‌شان تشنه باشد و ايشان سيراب و در تنهايي هم از آب گذشتند و مشك آب را به طرف خيمه‌ها بردند. درسي كه از رفتار حضرت عباس مي‌شود گرفت اين است كه در دوستي‌هاي‌تان مراقب باشيد فردي را انتخاب كنيد كه چه در حضور و چه در غياب شما يك رفتار ثابت را پيشه مي‌كند كه اين ويژگي اخلاقي از شاخصه‌هاي وفاداري است. فردي كه بخواهد تأييد همه را داشته باشد از نزديكي و ارتباط با هيچ آدمي نمي‌گذرد. وعده‌هاي افراطي دادن، بي‌وفا بودن به ساير افراد، دروغگويي و خيانت در امانت از ويژگي‌هاي اشخاصي است كه در معرض بي‌وفايي كردن هستند. 3 خط قرمز بزرگ در سفارشات اسلام وجود دارد كه مي‌تواند ملاك افراد براي سنجش رفتارهاي‌شان درباره وفاداري باشد:1- نيكي به پدر و مادر چه مسلمان باشند يا كافر 2- ماندن بر سر قول و قراري كه خودتان مشخص كرده‌ايد 3- وفاي به عهد و برگرداندن امانت به كافر يا مسلمان.
- شرط وفا نگه‌دار
وفاداري زحمت دارد. اگر قرار باشد خودتان يا ديگري را براي بروز اخلاق وفاداري قدرتمند كنيد، به همان اندازه بايد روحيه تحمل‌تان را بالا ببريد. همسري كه سال‌ها از همسر جانباز خود پرستاري مي‌كند و فرزندي كه سال‌ها از پدر و مادر خود در خانه‌اش نگهداري مي‌كند، باوفاست و قيمت اين وفاداري را با تحمل سختي‌هاي زياد و گذشت از برخي لذت‌ها به‌دست آورده. وقتي در زيارت اربعين مي‌گوييم كه شهادت مي‌دهم كه تو به عهد با خدا وفادار بودي و در راه او جهاد كردي، يعني همين كه ايشان قيمت وفاداري را پرداخت كرده‌اند. در انتظار خودتان از ديگران براي وفاداري هم بايد مراقب توان فرد در پرداخت ميزان قيمت وفا باشيد. فرض كنيد همسري معني وفا را اشتباه درك كند و بگويد: براي اينكه محبت‌ات را به من ثابت كني از خانواده‌ات بگذر. اين قيمت اشتباهي براي اثبات وفاداري است؛ فردي هم كه اين درخواست را قبول كند نشانه‌اي از امكان بروز بي‌وفايي را نشان داده است. مثال دوم همسري است كه انتظار دارد به‌خاطر خوشايند او همسرش گناه كند و با اين درخواست، بذر بي‌وفايي كردن را در دل همسرش مي‌كارد. امام حسين(ع) براي همين قدرتي كه برخي افراد در ماندن پاي عهد و قرارهايشان داشته‌اند براي جنازه شهدا آيه 23سوره احزاب را زمزمه مي‌فرمودند: «از مومنين مرداني هستند كه صادقانه به آنچه با خدا عهد كرده بودند وفا كردند».
- چطور وفادار باشيم؟
رفتار ارزشمند وفاداري كه مي‌تواند نسبت به خدا، افراد جامعه و خودتان باشد مرتبه‌هاي زيادي دارد.در هر نمره‌اي از وفاداري كه هستيد بازهم لازم است به‌خودتان تمرين رشد دهيد. از اين راه‌ها براي رشد يا اصلاح خودتان و ديگران كمك بگيريد.
1- به قول شاعر عزيز شهريار:« او وفاي عهد را با سر كند اما ولي/خون دل از كوفيان بي‌وفا دارد حسين». اين ضرب‌المثل كه سرم بره، قولم نميره با استناد به اين شعر و وفاي به عهد امام حسين(ع) با خدا معروف شده است.مثل يك قانون مهم اين جمله را در حرف و عمل براي خودتان تكرار كنيد كه «سرم بره، قولم نميره» البته منظور ما قول‌هاي صحيح است.
2- افرادي كه نمي‌دانند چقدر كارهايشان بر ديگران اثر دارد و مهم است،معمولا افرادي هستند كه بدقولي مي‌كنند. هرقدر بتوانيد هدفي يا موضوعي را براي خودتان جدي‌تر و مهم‌تر نشان دهيد و پيامد زير قول زدن را مشخص و روشن بدانيد به قول‌هايتان بيشتر عمل مي‌كنيد.
3- احساس غريبي، حس تعهد و وفاداري را كم مي‌كند. اگر برايتان مهم است كه بي‌وفا و بدقول نباشيد، احساس محبت به موضوع قول و قرارتان را تقويت كنيد.شايد شاعري كه گفت: «بيگانه اگر دل شكند حرفي نيست/از دوست بپرسيد چرا مي‌شكند؟» اشاره‌اي به همين موضوع داشته باشد كه دوستي بين 2 طرف واقعي نشده. همسراني هم كه بخواهند نسبت به هم وفاداريشان بيشتر شود، بايد احساس نزديكي به يكديگر را در خود و زوجشان تقويت كنند.
4- وفادار ماندن بايد راه دقيقي داشته باشد؛ يعني اگر از كسي گله كنيد كه چرا بي‌وفايي، ياد من نمي‌كني و مثلا به من سر نمي‌زني؟ ممكن است جواب بدهد «مهم اينه كه به يادت باشم». مشكل اين گفت‌وگو در يكي نبودن توقعي است كه از بروز وفاداري‌ها مي‌توان داشت. براي خودتان و فردي كه از او انتظار وفاداري داريد، شيوه لازم و مورد تأييد وفادار بودن‌تان را مشخص كنيد تا تفاوت برداشت‌ها باعث تداخل قرارهايتان نشود.خدا هم در قرآن كريم كه مملو از توصيف رابطه ما و خداست به روشني مي‌فرمايد: به پيمان من وفا كنيد تا به پيمان شما وفا كنم. اما در قسمت‌هاي مختلف قرآن نمونه‌هاي دقيقي از انتظار خدا براي نوع وفاداري ما مشخص شده است؛ مثلا نماز، اطاعت از اهل‌بيت و ولي امر و اينكه از نعمت‌هاي خدا در راه گناه استفاده نكنيم و... .
5- از حافظه‌تان كمك بگيريد. بدقولي‌هايي كه در حقتان شده و احساسي كه در شما به‌وجود آورده را دائم با خود مرور كنيد تا از بروز بدعهدي در خودتان جلوگيري كنيد. مي‌توانيد افراد بدقول اطرافتان را هم به ياد بياوريد تا وجه اجتماعي آنها و اعتبار آنها نزد دوستان‌شان را ملكه ذهنتان كنيد.
6- اگر مصمم هستيد تا درجه باوفايي‌تان را رشد دهيد، موانع شخصي بي‌وفايي‌تان را كشف كنيد. ممكن است روحيه توقع افراطي، بي‌نظمي، تداخل زياد كارها و وعده‌هايي كه مي‌دهيد، عدم‌خودشناسي دقيق، اطلاعات كم‌تان از نيازهاي ديگران، عدم‌شناخت وظايفتان، توان جسمي كم و... زمينه كم‌كاري شما باشد.
- چطور ديگران را نسبت به‌خودتان وفادار كنيد
قدم اول رابطه‌ها را دادوستدي برنداريد؛ مثلا اينكه تو خوبي نكردي، من هم تلافي كردم. تو برام تب‌كن تا من برات بميرم و... . اين نوع روش‌ها به مرور طرف مقابل را عادت مي‌دهد كه فقط تا زماني كه شما خوب هستيد او هم پاي شما بماند.
اجازه ندهيد ضرب‌المثل اشتباه «دوري دوستي مي‌آورد» بين‌تان فاصله بيندازد و در حد امكان رابطه احترام‌آميز يا محبت‌آميزتان را يادآوري كنيد.
قدرشناس باشيد تا روحيه وفاداري بتواند جان بگيرد. فردي كه احساس كند تلاش‌هايش به جايي نمي‌رسد، مدتي بعد، از ادامه راه خسته مي‌شود. قدرداني شما از دوستان و اطرافيان وفادارتان مي‌تواند روحيه آنها را به حفظ اين اخلاق تشويق كند.
ماديات را بهانه حفظ معنويات نكنيد؛ مثلا براي آنكه همسرتان به شما وفادار بماند، صرفا با پول خرج كردن (مثلا هديه خريدن) نمي‌توانيد احتمال بي‌وفايي را كاهش دهيد. از راه‌هاي ديگري مثل اُنس گرفتن همسرتان با خدا و اُنس گرفتن با خوبي‌هاي منحصر به فرد خودتان بيشتر كمك بگيريد.
براي خودتان احترام قائل باشيد و با جدي بودن برنامه‌هايتان مثل زندگي با هدف، تفريحات شاد و سالم، نظم، ارتباط‌هاي كاري، هنري و... خودتان را لايق وفاداري نشان دهيد.