خاطرتان هست كه چقدر خاطر كلمات برايمان عزيز بود و چقدر برايشان احترام قائل بوديم؟ حق نداشتيم اشتباه بنويسيم‌شان! وگرنه به شكلي ترحم‌آميز به ما مي‌گفتند «بايد خط و زبان مادري خودت راخوب بلد باشي!». تا همين چند سال پيش كه شبكه‌هاي اجتماعي و ارتباطات سايبري تا اين حد گسترده نشده بود و هر كسي در پروفايل و وبلاگ خودش، قلمرويي با قوانين و ادبيات من‌درآوردي خودش تدارك نديده بود، براي نوشتن هر كلمه‌اي، قاعده‌اي وجود داشت و كمتر ديده مي‌شد كسي به‌دليلي جز «ندانستن» از اين قاعده تخطي كند! اما اين روزها در فضاي مجازي با انبوهي از لغات جديد مواجه مي‌شويم كه اگر كمي توجه كنيم مي‌بينيم فقط ظاهر و بعضي از حروف‌شان عوض شده، در حالي‌كه مفهومي آشنا و قديمي دارند و با انگيزه‌هاي نادرست، «غلط» نوشته شده‌اند!
- به كجا چنين شتابان؟!
تا به حال به واژه‌هايي نظير «اتفاقن»، «عايا»، «عسيسم» و... برخورده‌ايد؟! در نگاه اول، آنها را شناخته‌ايد يا چند ثانيه‌اي با تعجب تماشايشان كرده‌ايد و به‌دنبال مفهوم‌شان گشته‌ايد؟! اگر شما با داشتن سن 2 رقمي، با مقداري مكث، به اصل واژه و معني آن پي برده‌ايد، خدا عاقبت نسل‌هاي بعد را با واژه‌هاي غلط و تحريف‌شده‌اي كه برايشان به ارث مي‌گذاريم، به‌خير كند!
رسم‌الخط يا همان دستور خط فارسي دارد لابه‌لاي چرخ‌دنده‌هاي توسعه ارتباطات و مكاتبات سايبري از بين مي‌رود؛ درحالي‌كه همه مي‌دانند شكل صحيح واژه‌اي كه غلط مي‌نويسند چيست و نمي‌توان بهانه ندانستن و ناآگاهي را از آنها پذيرفت. مثلا بعضي‌ها كه مي‌خواهند «پارسي را پاس بدارند!»، سعي مي‌كنند علامت تنوين را كه عربي است، از شكل نوشتاري خود حذف كنند و در اقدامي حيرت‌انگيز، به جاي «اصلا» مي‌نويسند «اصلن»! غافل از اينكه كلمه «اصلا» از اصل و اساس، عربي است و با تبديل «تنوين» به «ن»، فقط قيافه‌اش را فارسي‌طور مي‌كنند!
- رحمت بر پدر و مادر كسي كه درست بنويسد!
هزاران بار پيش از اين، واژه «آيا» را به همين صورت ديده‌ايد و هيچ حس خاصي در شما ايجاد نشده است. اگر ناگهان آن را با املاي «عايا» ببينيد (وقتي دريابيد كه منظور، همان «آيا» است)، احتمالا كمي هيجان‌زده مي‌شويد و با ناباوري از خودتان مي‌پرسيد «چرا؟! چي شد؟!». شايد يك لحظه به كل دانشي كه در تمام دوران تحصيل‌تان به‌دست آورده‌ايد، شك كنيد! شايد هم، چنين غلط فاحشي فقط به‌نظرتان مضحك بيايد! اما لطفا هرچقدر هم كه اين غلط‌ها برايتان خنده‌دار و بانمك بود، تكرارشان نكنيد! ادبيات فارسي، پيش از ظهور شبكه‌ها و ارتباطات سايبري، صدها سال محكم و استوار، «شكوه پابرجا» بوده است! با بي‌احتياطي‌ها و بي‌فكري‌هايمان، آن را به فنا ندهيم. غلط، غلط است؛ حتي اگر خنده‌دار باشد! بهتر است بهانه بهتر و معقول‌تري براي لبخند زدن پيدا كنيم كه عوارضش دامنگير خودمان و آيندگان‌مان نشود.
- مسئوليت عوارض جانبي غلط‌نويسي بر عهده ماست!
بعضي افراد ناآگاه و شايد غيرمسئول، سرخوشانه و خودبانمك‌پندارانه، در وبلاگ، پروفايل، ترول يا... خود، شكل نادرستي از واژگان را به‌كار مي‌برند (اين نكته را هم درنظر داشته باشيد كه در فضاي مجازي، اطلاعات، در زماني كم دست‌به‌دست و خيلي سريع همه‌گير مي‌شود). اثرات اين غلط‌نويسي شايد اكنون برايشان قابل‌درك نباشد... اما چند صباحي كه به همين منوال بگذرد، ممكن است اين ادبيات و شيوه نوشتن، در نسل جديد ماندگار شود؛ در نتيجه در آينده مردماني با ادبيات و دانش واژگاني و ديكته ضعيف و ترحم‌برانگيز خواهيم داشت كه ظاهرا خط و زبان رسمي همگي‌شان «فارسي» است، اما با مردم غيرسايبري و افرادي كه به لغات فارسي و قواعد نوشتاري آنها احترام گذاشته‌اند، فاصله دارند! آنها از خط و زبان فارسي به شيوه‌اي غيراصيل و من‌درآوردي استفاده مي‌كنند و اين آسيبي ناجوانمردانه براي زبان و خط فارسي خواهد بود كه به سادگي جبران‌پذير نيست. شايد ديگران هم به چشم افرادي بي‌مبالات در صحبت كردن به آنها نگاه كنند و ادبيات گفتاري و نوشتاري آنها را نشانه شخصيت غيراصيل آنها بدانند؛ اگرچه واقعاً اينگونه نباشد و فقط قصد شوخي و نمك‌ريختن در ميان باشد!
- چه كنيم؟
مثل هميشه نخستين توصيه‌مان اين است كه منتظر «اقدامات مقتضي مسئولان ذي‌ربط» نمانيد! اگر در املاي كلمه‌اي ترديد داشتيد، قبل از نوشتن و انتشار آن در فضاي مجازي، شكل صحيح نوشتن آن را در سايت‌هاي معتبر پيدا كنيد. رسم‌الخط، يكي از امانت‌هاي ما براي نسل آينده است كه بايد به دقت از آن مراقبت كنيم و سالم، به‌دست فرزندان‌مان و نسل‌هاي بعدتر برسانيم! به قول رضا اميرخاني، نويسنده كتاب پرمخاطب «من او»، «نويسنده، پاسدار زبان فارسي است». اين روزها، نويسنده، فقط كسي نيست كه كتابش چاپ مي‌شود و در روزنامه ستون ثابت دارد، اكنون كه هر كدام از ما به لطف پروفايل‌هاي متعدد و وبلاگ‌هاي رنگارنگ‌مان «نويسنده» شده‌ايم يا حداقل گهگاهي، هرچند مختصر، دستي بر كيبورد داريم، بياييد «پاسدار»هاي خوبي براي فرهنگ املايي ميهن‌مان باشيم. بياييد بيشتر مراقب خط و زبان شيرين‌مان باشيم!
- غلط‌نويسي‌هاي رايج در فضاي مجازي
مطمعن - مطمئن
حاظر - حاضر
مثلن - مثلاً
عصلا - اصلاً
عاره - آره
عاقا - آقا
خاستي - خواستي
خاهر - خواهر
خانه‌ايي - خانه‌اي
همزادپنداري - هم‌ذات‌پنداري
راجبه - راجع‌به
متاصفانه - متأسفانه
ارتقاع - ارتقاء
كارت‌خان - كارت‌خوان
وعضي - وضعي
ولوشو - بل‌بشو
ضايه - ضايع
جد و آباد - جد و آبا
موجح - موجه
به هيچ وجح - به هيچ وجه
ادا و اطفار - ادا و اطوار
بهبوهه - بحبوحه