تنها يك هفته پس از آنكه معاون وزير بهداشت از وجود حشيش در تنباكوي قليان‌هاي ميوه‌اي خبر داد، حالا نه‌تنها خود وزير به ميدان آمده است بلكه يكي از مسئولان اين وزارتخانه از ممنوعيت عرضه قليان‌هاي ميوه‌اي از اول مهرماه خبر داده است.
روز گذشته اگرچه دكتر حسن هاشمي وزير بهداشت و دكتر هادي ايازي معاون اجتماعي وي درباره مصرف سيگار و قليان هشدار دادند اما شايد مهم‌ترين نكته را رئيس اداره سلامت و محيط كار اين وزارتخانه اعلام كرد، وقتي در دهمين جلسه ستاد كشوري كنترل و مبارزه با دخانيات، پس از توضيحاتي كه بيشتر شبيه به مقدمه چيني براي اين خبر مهم مي‌آمدند، گفت: « ممنوعيت استفاده توتون از اسانس و طعم با ملزم كردن وزارت صنايع از اول مهر 95انجام خواهد شد.»
آنطور كه خبرگزاري ايرنا گزارش داده خسرو صادق نيت جزئياتي از ديگر مصوبات اين جلسه را چنين اعلام كرد:«ممنوعيت واردات سيگارهاي الكترونيك، تذكر براي اجراي قانون در صدا و سيما و نمايش تصاوير گمراه‌كننده روي بسته‌هاي تنباكو را كه با تصاوير ميوه بوده را داشته‌ايم.»
صادق نيت كه مي‌توان گفت نخستين فردي است كه موضوع وجود روانگردان‌ها در تنباكوي قليان‌هاي ميوه را از پيش از اين و در شهريور 94مطرح كرده بود، اين بار هم اگرچه درباره مبارزه با سيگار اظهارنظر كرده اما به صراحت گفته است كه بيش از هر چيز نگران قليان است: «مصرف سيگار رشد چنداني نداشته است اما نگراني از عرضه قليان را داريم. در نتيجه تغيير اساسنامه قهوه‌خانه‌داران و عدم‌ارائه جواز جديد را پيگيري كرده‌ايم.در بررسي تنباكوهاي عرضه شده معطرمشخص شد كه 80درصد حاوي مواد شيميايي بوده و 20درصد آنها كه تنباكو داشته‌اند از بدترين مواد استفاده شده است اين مواد كه درجه سه بوده، حاوي مواد روانگردان، حشره‌كش‌ها، قارچ، حلالهاي آروماتيك، بنزين، جيوه و سرب بوده است و در ناحيه فرحزاد در بازرسي از قهوه‌خانه‌ها يك وانت گراس و حشيش كشف شد.»
حالا به گفته رئيس اداره سلامت و محيط كار، سختگيري با متخلفان بيشتر شده به‌طوري كه فقط در يك هفته گذشته 100مركز غيرمجاز عرضه‌كننده مواد دخاني پلمب و 150مركز نيز به دادسرا معرفي شده‌اند، همچنين جريمه تخلفات از 200هزار تا 22ميليون تومان افزايش يافته است.
- تلاش‌هاي نافرجام
حالا بيش از يك دهه مي‌شود كه قليان‌هاي ميوه‌اي مخالفان جدي دارند؛مخالفاني كه گاهي صحبت از مضر‌تر بودن آنها نسبت به سيگار كرده‌اند، بعضي وقتي‌ها از وجود چند هزار ماده سمي در تنباكوي آنها خبر داده‌اند و حالا هم پاي روانگردان‌ها و حشيش در ميان است.همه اينها در سال‌هاي گذشته دلايلي محكم براي مقابله با سفره‌خانه‌ها و قهوه خانه‌هاي عرضه‌كننده قليان ميوه‌اي بوده‌اند.تقريبا هر سال و در آستانه هفته مبارزه با دخانيات مخالفت‌ها با قليان ميوه‌اي، هشدار‌ها و البته خط و نشان‌ها بيشتر شده‌اند و تقريبا مي‌شود گفت هرگز به نتيجه نرسيده‌اند. اگر چه هم‌اكنون در برخي شهرهاي كوچك هيچ مركز عرضه قلياني وجود ندارد اما در شهرهايي مانند تهران، تبريز و مشهد اين تلاش‌ها بي‌نتيجه بوده‌اند.حتي گاهي موضوع تا مقامات بالا هم پيش رفته است.براي نمونه سال 86بعد از آغاز يكي از اين تلاش‌ها، محمود احمدي‌نژاد رئيس‌جمهور وقت دستور داد قليان كشيدن در قهوه خانه‌ها و رستوران‌هاي سنتي آزاد شود. اين حكم رئيس‌جمهور چنان مورد استقبال اتحاديه قهوه‌خانه دارها قرار گرفت كه برخي متن آن را قاب گرفتند و بر سردر قهوه‌خانه‌هايشان زدند.حتي بر سر در اتحاديه اين صنف بنري نصب شد كه نوشته بود:« رئيس‌جمهور محبوب و مردمي جناب آقاي دكتر احمدي‌نژاد؛ متشكر، متشكر!» از آن زمان قهوه‌خانه‌داران 30دي را سالروز تولد دوباره اتحاديه خود اعلام كردند و پس از آن نيز تلاش‌ها براي جمع‌آوري يا محدود شدن عرضه قليان دست‌كم در تهران نتيجه‌اي نداشت. همين حالا در مركز شهر تا شعاع چند كيلومتري ميدان هفت تير در حال تبديل به بورس قليان‌سراهاي عربي است.
محمد آرايش مدير يكي از اين سفره خانه مي‌گويد:«با ما شوخي مي‌كنند.مي گويند قليان را جمع كنيد و فقط چاي بدهيد؟ اينجور مگر مي‌شود زندگي كرد؟ حسابش را نكرده‌اند در همين تهران از سرمايه گذار و كارگر و زغال فروش چند هزار نفر زندگي‌شان را چطور اداره مي‌كنند.» البته زاويه ديگر مخالفت‌ها با اين موضوع مربوط به كارشناساني است كه مي‌گويند با اين محدوديت، قليان‌ها به منازل و مراكز غيرقابل كنترل مي‌رود كه عوارض بدتري دارد.منهاي اين نكات، بخشي از پاسخ اينكه چرا تا‌كنون اين تلاش‌ها به نتيجه نرسيده است را بتوان در سخنان ديروز وزير بهداشت پيدا كرد كه گفت:«سياستمداران سيگاري نمي‌توانند با دخانيات مبارزه كنند.كساني كه خودشان به مصرف مواد دخاني آلودگي دارند نمي‌توانند در اين زمينه كمك كنند.ما اگر خودمان آلوده به دود سيگار و قليان باشيم نمي‌توانيم با دخانيات مبارزه كنيم.» حالا اگر وزارت بهداشت به تجربه‌هاي ناموفق گذشته توجه كرده باشد، مي‌توان اميدوار بود جمع كردن قليان‌هاي ميوه‌اي اين بار ماموريت غيرممكن نباشد.
- قليان سرطان خون مي‌آورد
علي اكبر سياري، معاون بهداشت وزير بهداشت: 80درصد موادي كه به‌عنوان تنباكوي قليان‌ها استفاده مي‌شوند اصلا توتون و تنباكو نيستند بلكه مواد شيميايي و روانگردان به شمار مي‌آيند. اين مواد شيميايي و روانگردان در عرض 3 تا 15سال، فرد مصرف‌كننده را به سرطان خون مبتلا مي‌كنند. اين مواد شيميايي شامل موادي همچون بنزن، حلالهاي شيميايي، مواد حشره‌كش و فلزات سنگين مانند جيوه و سرب است.