رمضان ماه بندگي است و ما بنابر فطرت خويش روحي پرستنده و ميل به كمال مطلق داريم. انسان‌ها همواره در خطر اشتباه در مسير كمال‌طلبي‌اند اما رمضان فرصتي فراروي مي‌نهد كه بازگشت به طريق فطري ممكن و ميسر شود.
نخستين ثمره رمضان، بندگي است. انسان‌ها درون خويش عشق به پرستش موجودي دارند كه داراي همه كمالات باشد و توحيد در فطرت و جبلت همه انسان‌ها وجود دارد (خطبه109). رمضان فرصت اين پرستش و ستايش را در اختيار مي‌نهد.
دوم، هدايت حس فطري حقيقت‌جويي به مسير اصلي آن است. كسب دانايي و آگاهي براي انسان، امري مطلوب و لذتبخش است. رسيدن به كمال مطلوب نيز بدون حضور آگاهي امكان‌پذير نيست. حكمت، گمشده مؤمن است. رمضان، رياضت‌ها و عبادت‌هاي خالصانه‌اش فرصت درك بهتري از حقيقت را به روي آدمي مي‌گشايد.
سوم، امر فطري گرايش آدميان به خير اخلاقي است؛ فرصتي كه در حضور رمضان جلوه‌اي برتر مي‌يابد و به همين دليل اطعام و افطار و صله رحم در اين ايام، روزگار خوشي دارد.
چهارم تقويت حس زيبادوستي آدميان است كه آدمي را بيش از پيش به سمت خالق زيبايي‌ها هدايت مي‌كند. انساني كه بر اثر رياضت‌هاي اين‌ماه به سوي حس فطري خويش در حركت است، اتصال زيبايي‌ها به خالق زيبايي را بهتر و بيشتر درك مي‌كند. امام‌علي(ع) تقويت حس فطري را نيكو با مردمان در ميان مي‌نهد: اي خداوند، تو شايسته زيباترين توصيف‌هايي و در خور آني كه فراوانت بستايند. اگر كسي آرزو در تو بندد، بهترين كسي هستي كه آرزو در او توان بست و اگر به تو اميدوار شوند، بهترين كسي هستي كه به او اميدوار توان بود. خدايا، مرا نعمت خود چندان ارزاني داشته‌اي كه ديگرم نيازي به ستودن ديگري نيست و جز بر تو ثنا نگويم. كساني را نستايم كه مرا نوميد گردانند و گمان بود كه بر من در احسان نگشايند...
خداوندا، هركس سخني در مدح كسي گويد از ممدوح خود جزايي يا عطايي چشم دارد و من كه تو را ثنا مي‌گويم، اميدم آن است كه مرا به اندوخته‌هاي رحمت و گنجينه‌هاي آمرزشت راه بنمايي. اي خداوند، اينجا كه من ايستاده‌ام جاي كسي است كه تو را به يكتايي مي‌ستايد و اين يكتايي ويژه تو است و بس (خطبه90).