سنگ کلیه ذرات کوچک و سخت است که در یک یا هر دو کلیه تشکیل شده و گاهی به داخل حالب‌ها (لوله‌های عضلانی باریکی که ادرار را از کلیه‌ها به مثانه منتقل می‌کنند) انتقال می‌یابد.
سنگ کلیه از نظر اندازه از یک دانه شن تا حدود یک توپ گلف متغیر بوده و ممکن است منفرد یا متعدد باشد. سنگ کلیه معمولا بزرگسالان بالای 30 سال از هر دو جنس را مبتلا مي‌كند ولی در مردان شایع‌تر است.
- علائم دردهاي سنگ كليه
دوره‌های درد شدید و پیچشی به فاصله هر چند دقیقه از علائم شایع سنگ کلیه است. درد معمولا ابتدا در ناحیه پشت، درست پایین دنده‌ها، ظاهر میشود. در طی چند ساعت یا چند روز، ناحیه درد از مسیر حرکتی سنگ از حالب به طرف کشاله ران پیروی می‌کند. با دفع سنگ درد بیمار متوقف مي‌شود. یکی دیگر از علائم شایع، تهوع مکرر است. دفع مقادیر اندک خون در ادرار نیز ناشی از تشکیل سنگ کلیه است علاوه بر این که ادرار ممکن است تیره یا کدر به نظر برسد.
دفع مقادیر بیش از حد کلسیم از ادرار در اثر اختلال غده پاراتیروئید، نقرس، انسداد ادراری به هر دلیل، کاهش حجم ادرار ناشی از کم آبی بدن در هوای گرم، رژیم غذایی نامناسب (مصرف بیش از حد کلسیم)، سابقه خانوادگی سنگ کلیه، در بستر افتادن طولانی مدت، و سوء مصرف الکل از علل ایجاد سنگ کلیه هستند.
- راه‌هاي پيشگيري از سنگ كليه
سنگ کلیه به هر علتی که باشد، می‌توان از تشکیل یا بروز مجدد آن پیشگیری کرد:
- نوشیدن مقادیر زیاد آب: آب شرب را هر چقدر که بیشتر بنوشید، موادی که در ادرار باعث تشکیل سنگ میشود را رقیق می‌کند. نوشیدن 8 لیوان مایعات در روز از قبیل آب، آب میوه‌های خانواده مرکبات مانند لیموناد یا آب پرتقال توصیه میشود. از مصرف شیر و فراورده‌های لبنی به میزان بیش از حد نیاز باید اجتناب کرد بخصوص در کسانی که سنگ کلیه از نوع کلسیمی - فسفری را تجربه کرده اند.
- دریافت کلسیم به میزان نیاز: دریافت کلسیم بیش از حد می‌تواند منجر به افزایش میزان اگزالات و بروز سنگ کلیه شود. برای جلوگیری از این اتفاق مطمئن شوید که مقادیر مناسب کلسیم را دریافت می‌کنید. در حالت ایده آل به دست آوردن کلسیم از راه رژیم غذایی باشد و دریافت بیش از حد آن از راه مکمل‌ها، خود راهی برای کمک به تشکیل سنگ کلیه است. مردان 50 سال و بالاتر باید روزانه 1000 میلی گرم کلسیم همراه با 800 تا 1000 واحد ویتامین دی برای کمک به جذب کلسیم دریافت کنند.
- کاهش مصرف سدیم: یک رژیم غذایی پرسدیم می‌تواند باعث تشکیل سنگ کلیه به دلیل افزایش مقادیر کلسیم در ادرار شود.بنابراین رژیم غذایی کم سدیم برای افراد مستعد تشکیل سنگ کلیه توصیه میشود. دستورالعمل‌های جاری نشان می‌دهد که میزان سدیم روزانه باید به زیر 2300 میلی گرم محدود شود. اگر سدیم باعث بروز سنگ کلیه در گذشته بوده است، باید میزان آن در روز به کمتر از 1500 میلی گرم کاهش یابد. این میزان سدیم برای سلامت قلب و حفظ محدوده سالم فشار خون نیز مفید است.
- محدود کردن پروتئین حیوانی: مصرف بیش از حد پروتئین‌های حیوانی مانند گوشت قرمز، مرغ، تخم مرغ، غذاهای دریایی، منجر به افزایش سطح اسید اوریک و تشکیل سنگ کلیه میشود. این رژیم غذایی همچنین میزان سیترات؛ ماده شیمیایی در ادرار که از تشکیل سنگ کلیه پیشگیری می‌کند، را کاهش می‌دهد.
- محدود کردن مصرف برخی اقلام غذایی: افراد مستعد به تشکیل سنگ کلیه باید مصرف خوراکی‌هایی مانند چغندر، شکلات، اسفناج، ریواس، چای و بسیاری از آجیل‌های سرشار از اگزالات را محدود کنند.
*وزارت بهداشت،درمان و آموزش پزشكي