طوري رفتار مي‌كنند كه آدم فكر مي‌كند به محض تولد، يك پلاگين در مغزشان نصب مي‌شود كه دانش استفاده از ابزارهاي الكترونيكي مانند تلفن همراه، تبلت، كامپيوتر و... را به‌صورت يك‌جا به آنها منتقل مي‌كند. بدون ترس و دلهره از خراب شدن، آنها را در دست مي‌گيرند و خيلي مسلط و حرفه‌اي در منوها و برنامه‌هاي آنها سرك مي‌كشند. مورد داشته‌ايم كه دلبندي، هنوز درست حسابي زبان باز نكرده بود اما به تنهايي وارد يك فروشگاه اندرويدي مي‌شد و براي خودش بازي مي‌خريد، نصب مي‌كرد و مشغولش مي‌شد! اين موضوع شايد در نگاه اول، جذاب به‌نظر برسد و از توانمندي و هوش كودك ذوق‌زده شويم اما نبايد احساساتي شد! كوتاهي والدين در كنترل فرزندانشان و هم‌نشيني بيش از حد بچه‌ها با ابزارهاي الكترونيكي و فضاي مجازي، آنها را زودتر از آنچه بايد، وارد چالش‌هاي اين فضا مي‌كند و ممكن است آسيب‌ها و اثرات ناخوشايندي بر روحيه، روابط و درس آنها داشته باشد. در اينجا، توصيه‌هايي را در مورد نحوه و نوع استفاده كودكان از ابزارهاي الكترونيكي بيان كرده و نرم‌افزارهايي براي نظارت والدين بر فعاليت‌هاي رايانه‌اي فرزندان معرفي مي‌كنيم.
- علاقه بچه‌ها به موجودات الكترونيكي
كودكان طوري با تلفن همراه، تبلت، كامپيوتر و ابزارهاي اين‌چنيني بده‌بستان دارند كه آدم گمان مي‌كند اين مسئله از يك علاقه فطري و ذاتي ناشي مي‌شود! اما واقعا اينطور نيست. بچه‌ها فقط كنجكاوند و توي اين دستگاه‌ها هم، همانطور كه خودتان مي‌دانيد، كلي چيز هست براي ديدن و شنيدن و امتحان كردن. اگر مي‌خواهيد كودك‌تان مثل خودتان وابسته و (خداي ناكرده) معتاد به ابزارهاي الكترونيكي نشود، وقتي كنارشان هستيد، حواس‌تان را به گوشي، تبلت و... ندهيد.
اين نكته را فراموش نكنيد كه اگر دست كودك، به گوشي يا تبلت شما برسد، براي پس گرفتنش يا بايد يك گروه خبره را به مذاكره با او بفرستيد و امتيازهاي فراواني (به‌صورت باج!) برايش قائل شويد، يا به‌دليل آزار روحي و درآوردن اشك فرزندتان، به مجامع بين‌المللي حمايت از حقوق كودك پاسخگو باشيد! پس، از همان اول، گوشي، تبلت و... را به‌دست بچه‌هاي كم‌سن و سال ندهيد.
اگر فكر مي‌كنيد براي اينكه فرزندتان غذايش را بخورد، بايد حواسش را پرت كنيد، اصلا به اين منظور گوشي و تبلت را به او نسپاريد. كودك را شرطي نكنيد كه اگر روزي روزگاري، بلا به دور، اين ابزارها در دسترس‌تان نبودند فرزندتان گرسنه بماند و براي يك ابزار الكترونيكي، آن هم صرفاً در نقش تسهيل‌گر غذا خوردن، گوله‌گوله اشك بريزد!
- سن مناسب براي ورود به دنياي رايانه و مافيها
مطابق آنچه در مقالات سايت پليس فتا آمده است، بازي‌ها و نرم‌افزارهاي بسيار ساده كامپيوتري وجود دارند كه به‌خاطر تصاوير و رنگ‌ها، از 3سالگي نظر بچه‌ها را به‌خود جلب مي‌كنند؛ اما از حدود 4سالگي تا شروع مدرسه، ميل و ولع يادگيري استفاده از كامپيوتر و بازي‌هاي كامپيوتري در بچه‌ها شدت مي‌گيرد. پليس فتا توصيه مي‌كند والدين از همين سنين درباره اصول استفاده از كامپيوتر و اينترنت، براي كودكان مقدمه‌چيني و صحبت كنند اما براي بچه‌هاي دبستاني، قوانين مشخص و محكمي براي استفاده از اينترنت تعريف وتفهيم كنند و به اجرا بگذارند و به كودك گوشزد شود اگر به اين قوانين احترام نگذارد و آنها را رعايت نكند، چه عوارضي در انتظارش خواهد بود. از سنين نوجواني كه جدال‌هاي استقلال‌طلبانه فرزندان با والدين شروع مي‌شود، پاي ثابت يكي از اين بحث و جدال‌ها، درخواست نوجوان براي استفاده آزادانه و بدون نظارت از ابزارهاي الكترونيكي و اينترنت است. در مورد موضوع و ميزان استفاده از اينترنت، با فرزندتان صحبت و توافق كنيد و اصول توافق‌شده را روشن و صريح به اجرا برسانيد. يادتان باشد اينكه فرزندتان بتواند به هر ميزان و بدون محدوديت، از اينترنت و لوازم الكترونيكي استفاده كند، اصلا مايه غرور و مباهات نيست؛ اين آزادي نامشروع، صدمات جبران‌ناپذيري به روحيه و آينده او وارد مي‌كند كه مسئول مستقيم آن، شما والدين هستيد!
- حسن مطلع فعاليت‌هاي رايانه‌اي
اگر فرزند شما دبستاني است و خواندن و نوشتن را مي‌داند، بهتر است آموزش او را با نرم‌افزارهايي مانند word و فتوشاپ شروع كنيد كه هم برايش جذابيت دارد و هم براي انجام تكاليف مدرسه‌اش كارآمد است. كودك مي‌تواند در اين سنين، به‌صورت محدود از اينترنت هم استفاده كند و در مورد موضوعات مورد علاقه و مناسب سن خودش اطلاعات بيشتري، با نظارت والدين به‌دست آورد.
اگر فرزندتان به بازي خاصي علاقه دارد كه بار آموزشي منفي ندارد، بهتر است از همان بازي شروع كنيد. وقتي كودك، قاعده بازي را بلد باشد و در آن تجربه داشته باشد، با اعتمادبه‌نفس بيشتري آن را انجام مي‌دهد و اگر هم برنده نشد، در استفاده از ابزارهاي الكترونيكي سرخورده و نااميد نمي‌شود؛ در واقع او اين شكست را به تجربه يا عدم‌تمركز خود نسبت مي‌دهد، نه پيچيدگي استفاده از ابزارهاي الكترونيكي كه تقريبا لازمه اين روزها شده‌اند و بايد نحوه استفاده بجا و صحيح از آنها را ياد گرفت. بازي‌ها و نرم‌افزارهاي آموزشي زيادي، با موضوعات بسيار متنوع (از رياضي و روباتيك گرفته تا نقاشي و نجوم) براي كودكان طراحي و راهي بازار شده است كه مي‌توانيد براي سرگرم كردن و آموزش فرزندتان آنها را خريداري كنيد. با اين حال براي استفاده از اين برنامه‌ها هم براي كودك‌تان قوانيني وضع كنيد، چرا كه استفاده زياد از ابزارهاي الكترونيكي و بي‌تحركي، به بينايي و سلامت جسمي او آسيب مي‌زند. در كل، اين سرگرمي، روش خوبي براي تخليه انرژي كودك نيست. فرزندتان را براي ورود به دنياي اينترنت و مواجهه با سيل عظيم اطلاعات آماده كنيد. برايش توضيح دهيد كه هر مطلبي ارزش خواندن و ديدن ندارد و هر چه را خواند باور نكند! ترجيحا در موضوعات موردعلاقه او، سايت‌ها و منابع مناسب و معتبر را از قبل شناسايي كنيد و در اختيارش قرار دهيد تا وقتش با اطلاعات بي‌فايده يا غيرواقعي به هدر نرود.
- مراقبت از بچه‌ها در دنياي ابزارهاي الكترونيكي
شايد مهم‌ترين بحث در استفاده كودك از رايانه و دنياي اينترنت، مسئله نظارت و كنترل والدين باشد. نخستين نكته‌اي كه والدين بايد آن را رعايت كنند، محل قرارگرفتن رايانه يا محل استفاده از ابزارهاي الكترونيكي قابل‌حمل است. رايانه روميزي‌تان را به هيچ‌وجه در زاويه‌اي قرار ندهيد كه فقط خودكاربر صفحه نمايش آن را ببيند. مي‌توانيد آن را در هال منزل‌تان قرار دهيد! يا حداقل در اتاقي كه به محض ورود، صفحه نمايش را ببينيد. اگرچه مسئله«نظارت» در كشور ما زياد جدي گرفته نمي‌شود اما نظارت بر فعاليت كودك در رايانه و فضاي مجازي، بسيار مهم است تا جايي كه نرم‌افزارهايي بسيار قوي در اين زمينه طراحي شده است. اينگونه نرم‌افزارها، مانند نرم‌افزار Salfeld Child Control، امكانات تقريبا مشابهي دارند، از جمله تعيين كاربران مجاز به دسترسي رايانه، امكان تعيين محدوديت‌هاي زماني، يا تعيين روزهاي مجاز استفاده در هفته، قابليت تنظيم ساعت خاموش شدن رايانه به تفكيك روزهاي هفته، امكان تنظيم ساعت قطع شدن اينترنت به تفكيك روزهاي هفته، تعريف محتويات غيرمجاز اينترنت با كلمات كليدي، غيرفعال كردن تنظيمات سيستم اصلي، تعريف برنامه‌هاي مجاز براي كودك شما، تعيين آدرس‌هاي اينترنتي مجاز براي كودك شما، اطلاع‌رساني از طريق ايميل و... . به‌خاطر مبارك‌تان بسپاريد كه تمام اين كارها براي محافظت از بچه‌ها است، نه گرفتن مچ‌شان.
بنابراين اگر متوجه مسئله ناخوشايندي در مورد استفاده آنها از ابزارها و امكانات در دسترس‌شان شديد، از كوره در نرويد و كاري نكنيد كه روي فرزندتان به روي شما باز شود. سنجيده و منطقي عمل كنيد تا عصبانيت و دلخوري شما برايش عادي نشود و از هر تنبيهي مؤثرتر عمل كند!