كشورهاي مختلف از روش‌هاي مختلف در نظام سلامت خود استفاده مي‌كنند كه البته هر كدام مزايا و معايب خاص خودشان را دارند. در كشور ما شيوه پرداخت‌ها در نظام سلامت كشور برخلاف گذشته كه به‌صورت حقوق ثابت بود، از سال۷۴ به بعد به‌صورت في‌فور سرويس درآمد تا انگيزه درمان را بين كادر پزشكي تقويت كند؛ اگرچه اين نظام پرداختي نيز با معايبي همراه شد و تبعيض‌هاي بسياري را به همراه داشت. اين در حالي است كه پس از اجراي طرح تحول و افزايش تعرفه‌ها، اين تبعيض بيشتر شده به‌گونه‌اي كه براساس گزارش دستگاه‌هاي نظارتي بيشترين ميزان حقوق‌هاي نجومي مربوط به وزارت بهداشت است.
در همين حال قائم‌مقام وزير بهداشت در يك برنامه تلويزيوني گفت: آنچه در قوانين ماست و نمايندگان هم در اصلاحات برنامه ششم تأكيد دارند، خريد راهبردي يعني خريد از بهترين مداخلات بهداشتي درماني و از بهترين تأمين‌كنندگان است.
دكتر ايرج حريرچي درباره روش‌هاي پرداخت در نظام سلامت گفت: 10.5درصد توليد ملي كشورها صرف حوزه سلامت مي‌شود. وي با بيان اينكه هركس كه اظهارنظر درباره مكانيسم‌هاي پرداخت داشته باشد بدون توجه به سابقه، در واقع به بيراهه رفته است، افزود: متأسفانه يكي از مشكلات در ايران كه من اسمش را گذاشته‌ام فيلسوف‌نمايي و خودكارشناس‌انگاري اين است كه هيچ‌گونه تحقيق و مطالعه قبلي درخصوص آن انجام نمي‌دهند.
دكتر حريرچي، در ادامه گفت: هم‌اكنون غالب شيوه پرداخت در نظام سلامت كشور، براساس «في فورسرويس» يا همان پرداخت به ازاي خدمت است. البته، به اين شيوه پرداخت، كارانه نيز گفته مي‌شود كه با كارانه و پاداشي كه سازمان‌ها پرداخت مي‌كنند تفاوت دارد كه نبايد اشتباه شود. اين شيوه پرداخت هم از سال۱۳۷۴ به بيمارستان‌هاي كشور آمد و تمام نظام‌هاي مترقي سلامت با خردورزي سعي در به حداقل رساندن نظام في فورسرويس هستند.
دكتر حريرچي با اشاره به اينكه در سال۷۴، ۵۰درصد مردم بيمه نبودند، افزود: در نظام‌هاي مبتني بر حقوق، كمترين انگيزه براي خدمت وجود دارد. البته بعد از سال۹۳ نظام پرداخت را به طرز معني‌داري تغيير داديم و ميزان پرداختي در كشور از كل هزينه‌هاي سلامت كاهش پيدا كرده است كه ممكن است سازمان‌هاي بيمه‌اي آن را حس نكرده باشند.
در ادامه اين برنامه تلويزيوني مديرعامل سازمان بيمه سلامت كشور با اعلام اينكه نظام پرداخت براي ارائه‌دهندگان خدمات در روستاها براساس سرانه است، گفت: هم‌اكنون براي ارائه‌دهندگان خدمات به ۲۳ميليون روستايي به اين شيوه پرداخت صورت مي‌گيرد.
كبير افزود: نظام پرداخت براساس في فور سرويس، در واحدهاي سرپايي و بستري در بيمارستاني‌هاي كشور و براي خدمات آزمايشگاهي و درماني انجام مي‌شود. در ادامه، مديرعامل سازمان بيمه سلامت كشور با بيان اين مطلب كه از سال۷۴ به بعد شاهد 2نوع نظام پرداخت بوديم، گفت: يك نوع آن همان نظام في فور سرويس بود كه از سال۷۴ شكل گرفت و نوع دوم، از سال۹۳ و پس از طرح تحول خودنمايي كرد كه با مشكلاتي همراه شد.
كبير افزود: در سال۹۳ شاهد رشد ۴۴درصدي تعرفه‌ها بوديم و از اول مهر۹۳ نيز كتاب ارزش‌هاي نسبي اعمال شد.وي گفت: وقتي قيمت مولفه‌هاي خدمت را بالا برديم، مشكلات نظام پرداخت براساس في فور سرويس بيشتر شد. درواقع نظام سلامت بايد به مناطق محروم سوبسيد بدهد تا دسترسي به خدمات بالا برود و كشورمان بعد از اصلاح تعرفه‌ها، به همان روش في‌فور سرويس پرداخت‌ها را انجام مي‌دهد.
البته جهانگيري معاون نظارت و برنامه‌ريزي سازمان نظام پزشكي، اين موضوع را رد كرد و گفت: بعد از سال۹۳ صرف روش پرداخت در نظام سلامت براساس في فور سرويس نبوده و تركيبي از نظام‌هاي پرداخت را اعمال مي‌كنيم.اين در حالي بود كه مديرعامل سازمان بيمه سلامت به ميان صحبت‌هاي جهانگيري آمد و افزود: الگوي مشخصي در مديريت منابع و مكانيسم نظام پرداخت در حوزه سلامت نداريم.
در مقابل، قائم‌مقام وزير بهداشت نيز افزود: بعد از سال۹۳ نظام پرداخت را عوض كرديم وكل پرداختي به ازاي خدمت بعد از طرح تحول سلامت نسبت به قبل از اجراي آن، كمتر شده بود.
حريرچي با عنوان اين مطلب كه نسبت به تعيين تعرفه مطلوب هنوز فاصله داريم، گفت: در نيمه دوم سال۹۳ شاهد افزايش ۹۸ تا ۱۲۰درصدي تعرفه‌ها بوديم. همچنين ميزان پرداختي در كشور از كل هزينه‌هاي سلامت كاهش پيدا كرده است.همچنين، مديرعامل سازمان بيمه سلامت نسبت به اظهارات قائم‌مقام وزير بهداشت اعتراض كرد و گفت: مشكلات 20ساله را نمي‌توان دوساله حل كرد.
- روش فعلي پرداخت به پزشكان شفاف نيست
دكتر جهانگيري معاون نظارت و برنامه‌ريزي سازمان نظام پزشكي كشور، موضوع كاهش ريسك اجتماعي و مالي در نظام پرداخت براساس في فور سرويس(Fee-For- service) را مورد توجه قرار داد و گفت: در شهرها از اين شيوه پرداخت براي ارائه‌دهندگان خدمات سلامت استفاده مي‌شود. وي با اعلام اين مطلب كه شيوه پرداخت به ازاي خدماتي كه ارائه مي‌شود، مزايا و مضراتي دارد، افزود: در اين شيوه، محاسبه آن راحت است و امكان محاسبه انواع خدمات وجود دارد. در عين حال، اين شيوه پرداخت بيشتر به سمت خدمات سطح ۲ و ۳ مي‌رود؛ يعني، درمان و پيشگيري را مورد توجه قرار داده است. همچنين در اين شيوه پرداخت، عدم شفافيت در خدماتي كه انجام مي‌شود، وجود دارد.