اگر شما هم جزو نذري‌دهندگان محرم امسال هستيد، شايد بد نباشد اين توصيه‌ها را بخوانيد تا امسال نذري سالم‌تري را به‌دست مهمانانتان بدهيد.
- سرطان در بشقاب غذا
حتما شنيده‌ايد كه ظروف يكبار مصرف سرطان‌زا هستند و سلامت دستگاه گوارشي را تهديد مي‌كنند. اما دقيقا چه اتفاقي مي‌افتد كه اين ظروف باعث بيماري مي‌شوند؟ پلاستيك‌ها از يكسري مشتقات نفتي مانند پروپان يا اتان تهيه شده‌اند كه در فرايندهايي تبديل به پليمر مي‌شوند. پليمرها تأثيري بر سلامت انسان‌ها ندارند اما زماني كه در مجاورت غذاهايي با دماي بالا يا با خاصيت اسيدي (ترش‌مزه) قرار بگيرند به مونومرها كه حاوي مواد سمي هستند تجزيه مي‌شوند و همين باعث ايجاد سرطان مي‌شود. اما ظروف يكبار مصرفي كه در بازار هستند، از نظر نوع مواد تشكيل‌دهنده با هم متفاوتند كه اين ويژگي معمولا با يك علامت اختصاري زير ظرف مشخص مي‌شود.
نشانه اختصاري PP: اين نشانه مشخص مي‌كند كه ظرف يكبار مصرف از پلي‌پروپيلن ساخته شده و امكان نگهداري موادي با دماي بالاتر از 70درجه سانتي‌گراد را دارد. بنابراين اگر نذر حليم، شله‌زرد، آش يا شير داريد، مي‌توانيد از ظروف پلي‌پروپيلن استفاده كنيد.
نشانه اختصاري PS: اگر اين دو حرف در كف ظروف يكبار مصرف درج شده باشد، يعني جنس ظرف از پلي‌استايرن بوده و براي موادي هم دما با محيط يا خنك‌تر از 50درجه سانتي‌گراد مناسب است. متأسفانه ظروف يكبار مصرف در دار كه حالتي شبيه به فوم دارند هم در همين دسته قرار مي‌گيرند. با اين حال بسياري از افراد به تصور اينكه اين ظروف براي نگهداري غذا (پلوخورش، كباب و...) تهيه شده‌اند، از آنها استفاده مي‌كنند، درحالي‌كه در ساخت اين ظروف از گاز هگزان استفاده شده. اين گاز در دماي 60درجه آزاد مي‌شود و اين درحالي است كه غذا معمولا دمايي بالاتر از اين دارد. در نتيجه گاز هگزان به بدن وارد شده و باعث سردرد و بيماري‌هاي گوارشي مي‌شود. در اين ظروف مي‌توانيد شربت يا شير سرد توزيع كنيد. همچنين مي‌توانيد قند، سبزي خوردن، ميوه و... را در اين ظروف بسته‌بندي كنيد اما به هيچ عنوان از آن براي توزيع مواد داغ يا چرب مثل چاي، شير، نوشابه، حليم، آش، چلوخورش و... استفاده نكنيد. بهتر است براي توزيع نذري‌هاي داغ از ظروف يكبار مصرف كاغذي يا گياهي استفاده كنيد.
نشانه اختصاري PE: اين حروف نشان مي‌دهند كه ظرف يكبار مصرف شما پلي‌اتيلني است و براي نگهداري مواد غذايي مرطوب و داغ مناسب است. اين ظروف، سفيد و شفاف هستند و معمولا براي بسته‌بندي آب، روغن، سركه و... هم از آنها استفاده مي‌شود.
نكته مهمي كه بايد بدانيد اين است كه بخشي از ظروف يكبار مصرف در زيرزمين‌ها تهيه مي‌شوند و هيچ علامتي از مواد تشكيل‌دهنده‌شان، روي آنها به چشم نمي‌خورد. اين ظروف نه اسم و رسمي از توليد‌كننده دارند، نه بسته‌بندي مناسبي. آنها يا از ظروف يكبار مصرف شده‌اي كه زباله‌گردها جمع‌آوري مي‌كنند تهيه مي‌شوند و يا معمولا از ضايعات و نخاله‌هاي كارخانه‌ها درست مي‌شوند و قيمت ارزان‌تري هم دارند اما بسيار مضرند چون يكبار تجزيه شده‌اند و مواد سمي آنها به‌راحتي وارد غذا مي‌شود.
- مهماني سبز محرم
در يك دهه اخير ظروف يكبار مصرف گياهي جايگزين يكبار مصرف‌هاي پلاستيكي شده‌اند چون اين ظروف از تركيب نشاسته ذرت، موم عسل، روغن گياهي، سلولز و فيبرهاي گياهي تهيه مي‌شوند و نه‌تنها استحكام بهتري دارند بلكه مضرات ظروف يكبار مصرف عادي هم در آنها به چشم نمي‌خورد؛ يعني نه ايجاد حساسيت مي‌كنند، نه مواد سرطان‌زا از آنها به غذا راه پيدا مي‌كند و نه در اثر حرارت تغيير شكل مي‌دهند. از آن مهم‌تر اينكه ظروف يكبار مصرف گياهي تجزيه‌پذيرند و به طبيعت برمي‌گردند اما ظروف يكبار مصرف پلاستيكي 200تا 500سال طول مي‌كشد تا تجزيه شوند و به چرخه طبيعت بازگردند. بنابراين سعي كنيد از ظروف گياهي براي توزيع نذري‌هاي گرم، چرب، مرطوب و حاوي مواد ترش (مثل آبليمو، ليمو، رب و...) استفاده كنيد.
اگر به هر دليلي نمي‌توانيد از ظروف يكبار مصرف گياهي استفاده كنيد، ظروف يكبار مصرف آلومينيومي انتخاب خوبي هستند. شايد كمي گران‌تر باشند اما در عوض سلامت شما و مهمانانتان را تضمين مي‌كنند. حتي شايد بد نباشد كه اين بار يك نذر متفاوت و سالم داشته باشيد؛ مثلا نذر كنيد ظروف يكبار مصرف گياهي يك هيئت را تأمين كنيد يا پيشنهاد بدهيد از ظروف ملامين استفاده كنند و شما در آشپزخانه، بخشي از اين ظروف را بشوييد.
براي آنكه نذري امسال‌تان به محيط‌زيست آسيب نرساند يك توصيه ديگر هم داريم. اگر در حسينيه يا خانه خودتان ميزبان عزاداران هستيد، به جاي استفاده از سفره‌هاي نايلوني يكبار مصرف، سفره‌هاي پارچه‌اي بيندازيد. سفره‌هاي يكبار مصرف اگرچه استفاده راحت‌تري دارند اما آلوده‌ترند و قرار دادن نان يا مواد خوراكي در آنها باعث انتقال ميكروب‌ها به مواد غذايي مي‌شود. همچنين اين سفره‌ها صدها سال طول مي‌كشد تا تجزيه شده و به چرخه طبيعت برگردند.
- 10نكته براي تهيه يك نذري سالم
1- اگر مي‌خواهيم كار خيري انجام دهيم، بهتر است آن را تمام و كمال انجام دهيم. سعي كنيد نذري سالمي را انتخاب كنيد. در ميان همه نذري‌هايي كه در ايران مرسوم است، سالم‌ترين آنها آش و مضرترينشان خورش‌هاي چرب با مواد سرخ كردني زياد هستند.
2- غذاي نذري را حداكثر يك ساعت و نيم تا 2 ساعت بعد از پخت توزيع كرده و بعد از آن حتما در يخچال نگهداري كنيد.
3- نگهداري غذا در ظروف يكبار مصرف بيش از 4ساعت، باعث آزاد شدن مواد سرطان‌زا از ظروف و آلوده‌شدن غذا مي‌شود. بنابراين به محض دريافت غذا در ظروف يكبار مصرف يا آن را ميل كنيد و يا در ظرف ديگري بريزيد و نگه‌داريد.
4- درصورتي كه كنار غذا از سبزي خوردن استفاده مي‌كنيد، دقت كنيد كه به خوبي پاك شده باشند و شست‌وشو و انگل‌زدايي به دقت انجام شده باشد.
5- در هيئت‌هاي عزاداري از قالب يخ بهداشتي و آب آشاميدني سالم استفاده كنيد.
6- اگر براي پخت نذري از ديگ‌هاي مسي استفاده مي‌كنيد، دقت كنيد كه به خوبي قلع اندود شده باشند تا باعث مسموميت با مس نشوند. مسموميت با مس موجب تجمع مس در بدن و آسيب به كبد و كليه‌ها مي‌شود.
7- يك عادت تازه را بنيان بگذاريد؛ مثلا به جاي توزيع شربت يا آبميوه‌هاي كارخانه‌اي، ميوه‌هاي تازه فصل را تهيه كرده و بشوييد و در بسته‌بندي‌هاي تميز بين مردم توزيع كنيد؛ به‌ويژه در مناطقي كه مي‌دانيد دسترسي به ميوه براي اهالي آن منطقه دشوار است و از سبد غذايي‌شان حذف شده.
8- به جاي نوشيدني‌هاي قندي، نوشيدني‌هاي سالم‌تري نذري بدهيد. شير گرم خيلي بهتر از شربت و چاي است. اگر قصد داريد آبميوه‌هاي پاكتي را نذري بدهيد، بهتر است به جاي آن شيرهاي پاكتي استريليزه (كه ماندگاري طولاني تري دارند) را جايگزين كنيد.
9- شير را شيرين نكنيد و مزه‌داركردن آن را به مهمانانتان واگذار كنيد. كافي است چند حبه قند در كنار شير به مهمانان تعارف كنيد.
10- باقيمانده غذاي نذري را در يخچال نگهداري كنيد يا ميان نيازمندان توزيع كنيد. اگر خودتان فرصت اين كار را نداريد يادتان باشد مراكز خيريه‌اي هستند كه غذاهاي تميز و دست نخورده شما را تحويل گرفته و ميان نيازمندان توزيع مي‌كنند. قبل از نذري پزان‌تان، حتما شماره يكي‌دو مؤسسه اينچنيني را تهيه كنيد تا درصورت لزوم با آنها تماس بگيريد.