خيلي‌ها براي عرض ارادت به سيدالشهدا(ع) خونشان را در راه سلامتي و نجات همنوعانشان اهدا مي‌كنند و نه‌تنها ديگران كه خودشان هم از فوايد آن بهره‌مند مي‌شوند. با دكتر رضا رشيدي، پزشك عمومي درباره فوايد اهداي خون و شيوه‌هاي اين كار صحبت كرديم و توصيه‌هاي او را در اين‌باره شنيديم.
- فوايد اهداي خون
در هر 3ثانيه، يك بيمار به خون و فراورده‌هاي آن نياز پيدا مي‌كند و از هر 3نفر، لااقل يك نفر در طول زندگي‌اش محتاج خون ديگران مي‌شود. از سوي ديگر، يك واحد خون اهدايي شما با اينكه فقط حجم كوچكي از خون موجود در بدنتان به‌حساب مي‌آيد اما مي‌تواند 3 نفر را از مرگ حتمي نجات دهد؛ كساني كه بيشترشان به‌دليل تصادفات، حوادث يا عمل‌هاي جراحي به خون نياز پيدا مي‌كنند يا درگير بيماري‌هايي مثل سرطان يا بيماري سلول‌هاي داسي شكل و... هستند. در واقع اهداي خون يكي از آسان‌ترين راه‌هاي موجود براي كمك به ديگران است كه ممكن است جان يك فرد و حيات يك خانواده را تضمين كند.
لذت اين كار خير، شايد بزرگ‌ترين نفعي باشد كه از خون‌دادن مي‌بريد اما اهداي خون جز احساس خوب، باعث سلامتي بيشتر شما هم مي‌شود. نخستين فايده‌اش اين است كه قبل از هر نوبت اهداي خون، سلامت خون شما بايد توسط خون گيرنده بررسي شود. بنابراين شما يك چكاپ اوليه خواهيد شد كه معمولا شامل سنجش فشار خون، ضربان قلب و گلبول‌هاي قرمزتان است.
بنابراين اگر مشكلي وجود داشته باشد قبل از مراجعه به پزشك و در مراحل اوليه متوجه آن مي‌شويد. از سوي ديگر، خيلي از مردم در برنامه غذايي‌شان تعادل را رعايت نمي‌كنند و با مصرف زياد گوشت، تعادل آهن در خونشان به هم مي‌خورد. خيلي‌ها، به‌ويژه خانم‌ها، هميشه در حال مصرف مكمل‌هاي آهن هستند. اين باعث مي‌شود در برخي موارد ميزان آهن خون فرد بيش از ميزان مورد نيازش باشد. ازدياد آهن، توليد راديكال‌هاي آزاد را در بدن بيشتر مي‌كند. راديكال‌هاي آزاد موجب ايجاد تغييرات سلولي مي‌شود كه عملكرد طبيعي سلول‌ها را مختل كرده و خطر برخي بيماري‌هاي مزمن مثل بيماري‌هاي قلبي و سرطان را افزايش مي‌دهد.
در خانم‌هاي يائسه اين مشكل بسيار ديده مي‌شود چون تا قبل از يائسگي، آهن اضافه از طريق خون قاعدگي دفع مي‌شد ولي حالا در بدن انباشته مي‌شود. با اهداي خون، مقداري از اين آهن اضافه بيرون مي‌رود و هم آهن و هم غلظت خون به تعادل مي‌رسد. در نتيجه خطر ابتلا به بيماري‌هاي قلبي و عروقي كمتر مي‌شود. برخي پژوهش‌ها نشان داده كه اهداي خون، به‌خصوص به‌صورت مداوم، خطر ابتلا به انواع سرطان را كم مي‌كند و همچنين ثابت شده كه فرايند خون‌سازي مجدد در بدنتان، بدن شما را سالم‌تر، پر انرژي‌تر و كارآمدتر خواهد كرد.
- اهداي خون و متعلقات
خون، بافت زنده‌اي است كه در هر فرد بالغ حدود 5/4تا 5/5ليتر وجود دارد و مي‌تواند به شكل كامل يا پلاسما يا پلاكت اهدا شود. تقريبا هر فراورده‌اي كه از خون شما گرفته شود مي‌تواند جان يك فرد را نجات دهد. بنابراين براي آنكه كار خير انجام دهيد، خون‌دادن تنها راه نيست.اهداي پلاسما يك روش خيلي خوب براي بخشيدن سلامتي به ديگران است. پلاسما، مايعي زردرنگ است كه ۵۵درصد خون را تشكيل مي‌دهد و از آب، املاح و يون‌هاي معدني، پروتئين‌هاي پلاسما، ويتامين‌ها، مواد قندي و ليپيدي، هورمون‌ها، اسيدهاي آمينه، گلوكز و چربي و مواد دفعي تشكيل شده است. پلاسماي خون شما منبع آنتي‌بادي‌ها و پروتئين‌هاي مختلفي است كه كمك مي‌كند از آن دارو توليد شود.
با اهداي پلاسما شما مي‌توانيد جان نوزادان نارس، افراد دچار نقص ايمني، افراد دچار سوختگي‌هاي شديد، بيماران مبتلا به ام اس و بيماران خاص و صعب‌العلاج يا مبتلايان به هموفيلي، سرطان، هپاتيت، كزاز و... را نجات دهيد. داروهاي اين افراد براساس مواد حاصل از پلاسما ساخته مي‌شوند.پس اگر خون اهدا كنيد، نيازمندان خون مثل حادثه‌ديدگان، بيماران خاص، زنان باردار و... از مرگ نجات مي‌يابند و اگر پلاسما اهدا كنيد، بيماراني كه نياز به داروهاي ساخته شده با پلاسما دارند مجبور به صرف هزينه‌اي گزاف‌تر يا تحمل رنج بيشتر بيماري نيستند.
به جز خون و پلاسما، شما مي‌توانيد پلاكت‌هاي خونتان را هم اهدا كنيد. پلاكت جزئي از خون است كه در بندآمدن خون مؤثر است و اگر كسي به اندازه كافي پلاكت نداشته باشد، دچار خونريزي مهارنشدني خواهد شد. اما فرد سالم كه بدنش به قدر كافي پلاكت مي‌سازد مي‌تواند هفته‌اي 2بار پلاكتش را اهدا كند. پلاكتي كه شما اهدا مي‌كنيد براي درمان مبتلايان به سرطان خون، افرادي كه پيوند مغز استخوان انجام داده‌اند، افراد مبتلا به اختلالات انعقادي همراه با خونريزي زياد، افراد تحت شيمي‌درماني و بسياري از بيماري‌هاي ديگر استفاده مي‌شود.
- اجراي طرح نذر خون
آنهايي كه دوست دارند در ايام محرم اقدام به اهداي خون كنند و از طرفي با شلوغ بودن ايستگاه‌ها و پايگاه‌هاي انتقال خون مواجه مي‌شوند، مي‌توانند از طرح «نذر خون» بهره ببرند. سازمان انتقال خون براي پيشگيري از اهداي خون بيش از ظرفيت مراكز در يك روز و نداشتن اهداي خون در روزهاي ديگر، يك سيستم نوبت‌دهي براي نذر خون در ماه محرم راه‌اندازي كرده تا در برخي زمان‌ها كه نيازمند اهداي خون هستند، افراد به ميزان كافي به مراكزشان مراجعه كنند. روند كار در اين طرح به اين صورت است كه از افرادي كه نذر خون دارند، ثبت‌نام مي‌شود و به اين افراد براي روزهاي آتي و حتي براي بعد از ماه محرم، نوبت داده مي‌شود.
طرح نذر خون از اول محرم شروع شده و ممكن است زماني كه شما مخصوصا در روزهاي تاسوعا و عاشورا به مراكز اهداي خون مراجعه مي‌كنيد، اگر سازمان انتقال خون نياز به اهداي خون داشته باشد، از شما خون مي‌گيرد و در غيراينصورت به شما نوبت داده مي‌شود تا در روزهاي آتي براي اهداي خون مراجعه كنيد. درضمن بد نيست بدانيد سازمان انتقال خون كشور در روزهاي تاسوعا و عاشوراي حسيني تعطيل نيست بلكه فعاليت اين سازمان در 9محرم از صبح تا نيمه شب و 10محرم از 7صبح تا آخر شب ادامه دارد. پايگاه‌هاي موقتي هم به همين مناسبت در محل تجمع عزاداري‌ها برپا خواهد شد.