اين ماه مصادف است با شروع ثبت‌نام نيروهاي جديد و تازه‌نفسي كه راه طلبگي را پيش گرفته‌اند. امسال هم پذيرش حوزه‌هاي علميه سراسر كشور از 15بهمن ماه شروع شده و تا 10 اسفند ادامه دارد. به همين بهانه به سراغ حوزه خواهران زهراي‌اطهر(س)، يكي از قديمي‌ترين حوزه‌هاي علميه تهران رفته‌ايم كه از ۵۶ سال پيش به‌عنوان مركز علوم اسلامي، در يكي از جنوبي‌ترين مناطق تهران در حال فعاليت است و از سال ۱۳۷۳ نيز به‌صورت رسمي و زيرنظر مركز مديريت حوزه‌هاي علميه خواهران، فعاليت خود را دنبال مي‌كند. «فاطمه ريحاني» به‌عنوان بانويي كه خود داراي تحصيلات سطح ۳ حوزه (كارشناسي‌ارشد) در رشته علوم قرآني و گرايش تفسير است، هم‌اكنون به‌عنوان مدير حوزه زهراي‌اطهر مشغول به‌كار است و در اين گفت‌وگو ما را با حال و هواي اين روزهاي محل كارش بيشتر آشنا مي‌كند.
- خانم ريحاني! گويا اينجا از خيلي سال پيش حوزه علميه بوده؛ درست است؟ حتي قبل از پيروزي انقلاب اسلامي.
يكي از مهم‌ترين ويژگي‌هاي اين مكان، همين نكته‌اي است كه شما گفتيد. به واقع از ۵۶ سال پيش تا به امروز در اين مكان به كارهاي ديني پرداخته مي‌شده و مردم اينجا را به خوبي مي‌شناسند و درحال حاضر هم به‌طور مداوم براي انجام كارهاي مختلف از قبيل مشاوره، طرح مشكلات معيشتي و مالي، حضور در كلاس‌هاي آموزشي مختلف و... در اين مكان رفت‌وآمد دارند؛ به همين سبب، حوزه علميه زهراي اطهر فقط مختص طلاب نيست و درهاي حوزه همواره به روي همه مردم باز است. البته با چنين شرايطي، صيانت از حوزه كار سختي است كه تمام توان خود را براي اين كار و همچنين خدمتي شايسته به‌كار گرفته‌ايم.
- گرچه حوزه علميه زهراي اطهر جايگاه خاصي نزد اهالي محله تختي دارد اما به‌طور كلي، حوزه‌هاي علميه خواهران نسبت به حوزه‌هاي علميه برادران، ناشناخته‌تر هستند، چرا؟
به هرحال حوزه‌هاي علميه برادران قدمت بيشتري نسبت به حوزه‌هاي خواهران دارند و طبيعي است كه شناخته شده‌تر باشند. ضمن اينكه درباره حوزه‌هاي علميه خواهران، كار تبليغاتي زيادي صورت نگرفته و به جاي كارهاي تبليغي، بيشترين تمركز بر عمق كار بوده است. البته درحال حاضر جايگاه حوزه علميه خواهران بسيار بهتر از قبل شده و اگر بخواهيم نسبت به گذشته بسنجيم، بايد از حركت روبه جلوي حوزه‌ها خبر بدهيم، هرچند كه معتقديم اين ميزان از رشد كافي نيست و هنوز هم تا رسيدن به ايده‌آل‌ها فاصله داريم و كار زيادي درپيش است.
- با شرايطي كه از آن صحبت كرديد، امروزه استقبال از حوزه‌هاي علميه خواهران چطور است؟
عدم‌معرفي و تبليغات لازم، كاهش جمعيت جوان كشور و افزايش تعداد حوزه‌ها، شمار طلاب هر حوزه را روبه كاهش برده اما اين يك معضل به‌شمار نمي‌رود، زيرا اگر ما به سمتي برويم كه به‌دنبال بالا بردن كيفيت كار باشيم، حتي با تعداد كم طلبه‌ها نيز مي‌توانيم به اهدافمان دست پيدا كنيم. البته موضوع ديگري كه به‌طور مقطعي باعث عدم حضور طلبه‌هاي خواهر در حوزه‌ها مي‌شود، جايگاه خانم‌ها در زندگي خانوادگي است. اغلب طلاب حوزه متوجه جايگاه ويژه‌مان در خانواده هستند و به همين دليل ازدواج، بارداري و مادر شدن و مواردي از اين دست در ريزش شمار طلبه‌ها تأثير دارد، هرچند كه اكثر اين طلبه‌ها، دست از تحصيل برنمي‌دارند و با مهيا شدن دوباره شرايط، راهشان را به‌صورت پاره‌وقت ادامه مي‌دهند، به‌طوري كه با جرأت مي‌توان گفت، دوام و قوام حوزه‌ها به سبب وجود همين طلبه‌هاي پاره وقت است.
- با تمام اين اما و اگرها، عملكرد حوزه علميه زهراي‌اطهر از سال ۱۳۷۳ تا به الان، چطور بوده و در سال تحصيلي جديد، چند طلبه جذب كرده است؟
اين حوزه از سال ۱۳۷۳، ۷ سري خروجي داشته و هرسال نيز طلبه‌هاي جديدي را جذب كرده است. در دوره‌اي هم كه به تازگي آغاز شده، حدود ۷۰ نفر در مقاطع مختلف به اين حوزه جذب شده و تحصيلات خود را آغاز كرده‌اند.
- افرادي كه تحصيلات حوزوي را انتخاب مي‌كنند، بيشتر از چه‌قشري هستند و آيا ويژگي خاصي نسبت به ديگران دارند؟
زماني، فقط افرادي با انگيزه‌ها و دغدغه‌هاي خاص و از خانواده‌هاي كاملا مذهبي به حوزه مي‌آمدند اما از يك زمان به بعد يعني وقتي كه حوزه، انعطاف بيشتري براي پذيرش طلبه از اقشار مختلف جامعه به خرج داد، استقبال از آن تا حد قابل توجهي افزايش يافت و ديگر درس خواندن در حوزه صرفا محدود به خانواده‌هاي مذهبي نشد. البته در اين بين، بحث مدرك نيز جاذبه خوبي را براي افراد مختلف ايجاد كرده كه به همين سبب، امروزه شاهد استقبال افرادي از سطوح مختلف جامعه هستيم.
- سؤالاتي كه ممكن است ذهن علاقه‌مندان به حوزه و خانواده‌هاي آنها را به‌خود درگير كند، آينده طلبه‌هايي است كه در حوزه درس مي‌خوانند. واقعا بعد از اتمام تحصيلات حوزوي، چه آينده و مشاغلي در انتظار اين افراد است؟
به لحاظ شغلي، تمام طلبه‌ها بعد از آنكه از حوزه فارغ‌التحصيل مي‌شوند، مي‌توانند متناسب با رشته خود به مشاغل مختلف خصوصا تدريس در مدارس بپردازند. آنها در زمينه تدريس، پژوهش و تبليغ از جايگاه بالايي برخوردارند و در تمام اين زمينه‌ها قادر به فعاليت خواهند بود. البته بديهي است كه آنها ممكن است در زمينه شغلي همان مشكلاتي را داشته باشد كه يك فرد با مدرك دانشگاهي نيز‌با آن روبه‌روست.
- البته به‌نظر مي‌رسد كه خانم‌هاي طلبه نسبت به آقايان با محدوديت بيشتري در زمينه شغلي مواجه باشند؟
خب اين كاملا طبيعي است، زيرا آقايان براي فعاليت در اين عرصه مثلا در بحث تبليغ و سفر به شهرها و روستاهاي مختلف راحت‌تر هستند، درحالي‌كه يك طلبه خانم با محدوديت‌هايي در اين زمينه مواجه است و همين موضوع به‌عنوان يكي از مهم‌ترين تفاوت‌ها در طلبگي آقايان و خانم‌ها به شمار مي‌رود.
- ظاهرا اينجا فقط محل تحصيل طلاب نيست، چه فعاليت‌هاي ديگري در اين مركز انجام مي‌دهيد؟
انجام كارهاي فرهنگي و پژوهشي، پرداختن به مباحث روز سياسي، مشاوره به مردم از طريق كارشناسان حوزه، كمك به محرومان با بسته‌هاي حمايتي و البته حمايت از اهالي محل به‌واسطه يك صندوق قرض‌الحسنه به‌عنوان مهم‌ترين خدمات ما در قبال مردم به‌شمار مي‌رود. البته اين حوزه در بحث آموزش نيز تدابيري داشته است؛ مثلا با وجود يك مؤسسه قرآني در حوزه زهراي‌اطهر توانسته‌ايم به نيازهاي احكام، تفسير و اخلاق مردم پاسخ داده و در قالب مهدقرآن نيز به آموزش كودكان بپردازيم. ضمنا ما در اين حوزه، مهدكودكي داريم كه با حداقل هزينه، بچه‌هاي محل را پذيرش كرده و آموزش مباحث قرآني را در قالب بازي و سرگرمي در اولويت كار خود قرار داده است.