بر اساس برنامه چهارم و سندچشم‌انداز، سیاست‌های کلی نظام مبارزه با مواد مخدر متکی بر 5محور خواهد بود.
در محور اول تاکید بر اتخاذ راهکارهای پیشگیرانه به عنوان مهمترین و موثرترین قدم در مقابل تهدیدات و آسیب‌های ناشی از مواد مخدر و انواع روان گردان با بهره‌گیری از تمامی منابع و امکانات بخش دولتی و عمومی است.
بنابر محور دوم تمامی فعالیت‌ها و اقدامات غیرقانونی مرتبط با مواد مخدر و انواع روان‌گردان از قبیل کشت، تولید، ورود، صدور، ترانزیت، نگهداری و مصرف مواد مذکور جرم محسوب شده و تاکید می‌شود که لازم است در راستای ریشه‌کنی این‌گونه فعالیت‌ها، مقابله فراگیر و قاطع به عمل آید.
مهار و کنترل مواد مخدر، با هدف از بین بردن انگیزه تولید، توزیع و مصرف غیرقانونی از دیگر محورهای سیاست‌های کلی نظام در بخش مبارزه با مواد مخدر است که باید از طریق حفظ ابتکار عمل، تمرکز در امور قضائی، اطلاعاتی و انتظامی، افزایش میزان اثربخشی قانون و مجازات‌ها و تناسب بخشیدن بین جرایم و مجازات‌ها، ایجاد عملیات روانی علیه شبکه‌های سازمان یافته و عناصر اصلی تولید و قاچاق مواد مخدر و انواع روان‌گردان حاصل شود.
در سیاست‌های کلی نظام که محور اصلی آن پیشگیری از اعتیاد است در عین حال به ضرورت فراهم ساختن امکان تشخیص، درمان و بازتوانی موثر، جامع و فراگیر برای مبتلایان به مواد مخدر و انواع روان‌گردان و جلوگیری از گرایش به مصرف سایر مواد مخدر مرتبط توجه شده و گسترش همکاری‌های بین‌المللی با رعایت منافع ملی به منظور بهره‌گیری از امکانات و تجارب کشورهای دیگر در راستای تحقق سیاست‌های مبارزه با مواد مخدر و انواع روان‌گردان ضرورتی اساسی معرفی شده است.
برای دستیابی به‌اهداف چشم انداز توسعه کشور در بخش مبارزه با مواد مخدر و اعتیاد ، همچنین ویژگی‌هایی مشخص شده است که از جمله آن‌ها می‌توان به جامعه امن و بهره‌مند از امنیت اجتماعی و قضائی، متکی بر سهم برتر منابع انسانی و سرمایه اجتماعی در تولید ملی، سلامت، رفاه و تامین اجتماعی و دارای نهاد مستحکم خانواده به دور از فساد و...اشاره کرد.
یکی از وظایف دولت جمهوری اسلامی ایران طبق اصل دهم قانون اساسی، پاسداری از قداست خانواده و استواری روابط خانوادگی است.
اعتیاد به مواد مخدر می‌تواند دولت را در انجام این وظیفه با چالش‌های جدی مواجه کند کما اینکه، در حال حاضر نیز یکی از مهمترین علل زمینه ساز و موثر در بروز پدیده طلاق، اختلافات خانوادگی و خشونت اعتیاد است و به این ترتیب می‌توان نتیجه گرفت که کاهش پدیده اعتیاد می‌تواند بنیادی‌ترین نهاد اجتماعی هر جامعه یعنی خانواده را استحکام بیشتری ببخشد.
از طرف دیگر، درمان به موقع و تخصصی افرادی که به هر دلیلی به مواد مخدر گرایش پیدا کرده‌اند، می‌تواند دولت را در رسیدن به اهداف چشم انداز کمک کند، زیرا درمان معتادان می‌تواند از گسترش بیماری‌هایی از قبیل ایدز، هپاتیت و سایر بیماری‌هایی که سلامت جامعه را به خطر می‌اندازد، جلوگیری کند و زمینه بازگشت سرمایه‌های انسانی به چرخه روابط کار و تولید را فراهم آورد.
بر اساس آمار ستاد مبارزه با مواد مخدر، در حال حاضر بیش از ۷۰درصد زندانی‌های ایران را افرادی تشکیل می‌دهند که به طور مستقیم یا غیر مستقیم در رابطه با مواد مخدر مرتکب جرم شده‌اند. باور براین است که‌بازگشت معتادان به زندگی سالم همچنین می‌تواند از گسترش سایر جرایم و آسیب‌های اجتماعی جلوگیری کند و ضریب امنیت اجتماعی را افزایش دهد.
برای داشتن جامعه‌ای امن و بهره‌مند از امنیت اجتماعی، همچنین باید مقابله با عرضه در هر شکلی از تولید، ورود، توزیع و ترانزیت، به طور جدی مورد توجه و عمل قرار گیرد.
در یک نگاه کلی و به عنوان نتیجه‌گیری می‌توان گفت که برنامه جامع ملی در سند برنامه چهارم توسعه در زمینه مبارزه با مواد مخدر 2 هدف کلی به منظور کنترل و کاهش پدیده اعتیاد به مواد مخدر و جزئی با رویکرد مقابله با عرضه ، کاهش تقاضا ، پیشگیری اولیه از اعتیاد و درمان، بازتوانی و کاهش آسیب را در نظر گرفته و تعقیب می‌کند.
زنان خانه‌دار مهمترین پتانسیل پیشگیری از اعتیاد هستند
مشاور دبیر کل ستاد مبارزه با مواد مخدر در همین زمینه با اعلام این که برنامه پیشگیری از اعتیاد سال آینده برای همه جمعیت سالم 68 میلیونی کشور به اجرا درمی‌آید، تاکید کرد: با افزایش 500 درصدی بودجه پیشگیری ستاد، این برنامه‌ها به همه گروه‌های هدف از جمله دانش‌آموزان، دانشجویان، زندان‌ها و محیط‌های کارگری تسری پیدا خواهد کرد.
حمید صرامی، ضمن بیان مطلب فوق عنوان کرد: در سند توسعه فرابخشی مبارزه با مواد مخدر، دستگاه‌های فرهنگی موظف شده‌اند که با استفاده از ظرفیت کانون‌های فرهنگی وهنری، فرهنگسراها، پایگاه‌های بسیج، مساجد و... نسبت به مبارزه فرهنگی گسترده با اعتیاد اقدام کنند که متاسفانه با توجه به غفلت برخی دستگاه‌ها از این امر، ضروری است این وظیفه بیش از پیش به آن‌ها گوشزد شود.
وی در گفت‌وگو با ایسنا با بیان این که زنان خانه‌دار مهمترین پتانسیل پیشگیری از اعتیاد در جامعه هستند، تصریح کرد: بهره‌گیری از ظرفیت زنان خانه‌دار در پیشگیری و کاهش سوءمصرف مواد مخدر مغفول مانده که ضروری است، این امر بیش از پیش از سوی دستگاه‌های فرهنگی و اجتماعی مورد توجه قرار گیرد.
سرپرست گروه مشاوران ستاد مبارزه با مواد مخدر با اشاره به رویکرد ستاد مبارزه با مواد مخدر در دوره جدید فعالیت، از تغییر نگرش کلی ستاد مبارزه با مواد مخدر از روش سخت‌افزاری و مقابله فیزیکی به شیوه‌های درمان، پیشگیری و کاهش آسیب اعتیاد خبر داد و افزود: ستاد مبارزه با مواد مخدر در نظر دارد، با اتخاذ استراتژی تهاجمی به جای تدافعی و با توسعه نگاه برنامه‌ای و مهندسی، فعالیت‌های پیشگیرانه را از طریق دستگاه‌های فرهنگی و پیشگیری عضو و مرتبط با ستاد، گسترش دهد.
صرامی همچنین با تاکید بر لزوم مسئله مدار کردن اقشار مختلف مردم و افزایش حس بازیگری آنان در صحنه مبارزه فرهنگی با مواد مخدر، تصریح کرد: با استفاده از ظرفیت‌های مردمی و بهره‌گیری از مشارکت سازمان‌های مردم نهاد متشکل از اقشار مختلف اعم از دانش‌آموزی، دانشجویی، کارگری، نیروهای مسلح، روحانیون، بسیج، انجمن‌های اولیا و مربیان، استادان، نخبگان دانشگاهی و به ویژه زنان خانه‌دار می‌توان زمینه ایجاد نفرت عمومی از مواد مخدر را فراهم کرد.
وی در ادامه با اشاره به آخرین نتایج طرح نجات گفت: امسال 14 هزار و 775 نفر در سطح کشور تحت پوشش طرح نجات قرار گرفتند که البته این طرح تا پوشش همه 2میلیون معتاد کشور ادامه خواهد داشت.
مشاور دبیر کل ستاد مبارزه با مواد مخدر درادامه گفت: پس از معتادان پرخطر و تزریقی، نوبت به معتادان تریاکی و کم‌خطر می‌رسد که از شربت تریاک برای آن‌ها استفاده خواهد شد و هدف از ارائه این شربت به این گروه از معتادان، قطع رابطه قاچاقچی با معتاد است که از این طریق، از صرف بیش از 10 هزار میلیارد تومان هزینه‌ای که اعتیاد سالانه از نظر اقتصادی و آسیب‌های اجتماعی به نظام تحمیل می‌کند، جلوگیری می‌شود.