وقتي در مورد يك محبت و نيكي ساده، فرهنگ و عرف ما چنين است، پس در مورد كساني كه جانشان را براي آسايش و امنيت ما گذاشتند و درباره خانواده‌هايي كه از عزيزانشان براي سرپا ماندن اين خاك و دين گذشتند، چه بايد گفت؟ خانواده‌هاي شهدا و خاصه مادران شهدا، حق بزرگي بر گردن ما دارند. لازم است گاهي براي اداي حقي كه اين خانواده‌ها و مادران بر گردن ما دارند، كارهايي انجام بدهيم؛ خاصه در اين پايان سال كه ياد اموات و سفركردگان، بيش از پيش نمود پيدا مي‌كند. بد نيست راه‌هايي را براي اين بزرگداشت‌ها مرور كنيم.
- ملاقات با خانواده شهدا
در بيشتر محلات تهران، هيئت‌هاي منظم هفتگي وجود دارند. جدا از اين هيئت‌هاي هفتگي، اماكن مقدسي چون مساجد، حسينيه‌ها، پايگاه‌هاي بسيج و... هم وجود دارند كه به‌صورت منظم و هميشگي، مردم متدين در آنها حضور به هم مي‌رسانند و بعضي از كارهاي اجتماعي را سر و سامان مي‌دهند. ازجمله كارهايي كه مي‌شود به برگزاري دعا و مناجات‌خواني‌ها و كارهاي خيريه و... توسط اين اماكن اضافه كرد، حضور منظم در منازل خانواده‌هاي شهداست. اين برنامه مي‌تواند در مساجد و هيئت‌ها و حسينيه‌ها اعلام عمومي شود تا ديگران نيز در جريان قرار بگيرند.
- هنرمندان پا پيش بگذارند
در همه محلات، تعدادي از هنرمندان و فعالان فرهنگي- هنري و زندگي مي‌كنند. چه زيباست اگر آثاري با محوريت شهداي هر محله شكل بگيرد و در همان منطقه نيز نمود داشته باشد. نقاشان، شاعران، نويسندگان و... مي‌توانند آثاري را با محوريت شهداي محله‌شان بيافرينند و آنها را براي جانمايي در نقاط مختلف شهر تحويل شهرداري‌ها يا ارگان‌هاي ديگر بدهند. يك بيت شعري كه توسط خوشنويسي، روي ديوارهاي محله خطاطي شده باشد، طرحي و نقشي كه از شهيدي روي ديوار يا پل و يا... زده شده باشد، مي‌تواند نماد مناسبي از بزرگداشت اين عزيزان باشد. حتي درخواست اين كارها توسط مردم، مي‌تواند تسليم شهرداري‌ها و بنياد شهيد شود.
- مادران شهداي گمنام را فراموش نكنيد
از بزرگداشت‌هاي بسيار مناسب ديگري كه مي‌توان در اين روزها به آن اقدام كرد، سر زدن به مادران شهداي گمنام است. اين مادران، گاهي كه دل‌شان مي‌گيرد، سري به مزار شهداي گمنام بهشت‌زهرا يا جاهاي ديگر مي‌زنند. چند سالي است كه شهرياران جوان مناطق مختلف، پنجشنبه آخر سال را اختصاص داده‌اند به ملاقات با مادران شهداي گمنام؛ خاصه مادراني كه ديگر زمينگير شده‌اند و رمق رفتن به مزار شهداي گمنام را ندارند. همراهي با شهرياران جوان براي سرزدن به اين مادران، مي‌تواند بزرگداشت و پاسداشت بسيار مناسبي براي از خودگذشتگي‌هاي شهدا باشد؛ ضمن اينكه كمك در خانه‌تكاني، خريد و... اين مادران هم مي‌تواند به اين ديدارها افزوده شود.
- به مزار شهداي گمنام برويد
از اتفاقات معنوي بزرگي كه در تهران و بسياري از شهر‌ها افتاده، مي‌توان به دفن شهداي گمنام در نقاط مختلف اشاره كرد. اين نقاط، شامل اماكني چون بوستانها، مساجد، سازمان‌هاي دولتي بزرگ، كوهستان‌هايي كه محل تردد جوان‌ترها هستند، دانشگاه‌ها و... مي‌شوند. حتي برخي از اهالي محلات، پيشنهاد تغيير نام بعضي از بوستانها به اسم بوستان شهداي گمنام را داده‌اند. مادران و خانواده‌هاي اين شهدا، اطلاعي از مزار آنها ندارند، پس بجاست كه نيت كرده و نگذاريم مزار اين شهدا، هيچ‌گاه از حضور زائران خالي بماند. مي‌توانيد همراه با خانواده يا دوستان سري به اين مزار شهداي گمنام بزنيد.
- خانه‌تكاني به سبك جهادي‌ها
البته اين مورد هم كه به آن اشاره مي‌كنيم، چند وقتي است در مناطق مختلف جاافتاده است؛ اينكه جوانان در قالب گروه مختلف، به خانواده‌هاي شهدا سر مي‌زنند و اگر كاري از دست‌شان بربيايد، براي آنها انجام مي‌دهند. در اين روزهاي آخر سال، كارهايي از قبيل خانه‌تكاني، خريدهاي آخر سالي و همراهي اين عزيزان براي رفتن به مزار شهداي‌شان، مي‌توانند بزرگداشت‌هاي مناسبي باشند. رسم خانه‌تكاني مادران شهدا، چند وقتي است كه توسط جمع‌هاي جهادي مناطق در حال اجرايي‌شدن است. قرارگاه امام‌رضا(ع) مي‌تواند در اين زمينه كمك بسياري به شما بكند.
- ديدارهاي نوروزي داشته باشيد
از جمله رسوم جالبي كه بين اقوام مختلف جريان دارد، اين است كه اول فروردين هر سال، همگي در حسينيه خانوادگي و فاميلي يا مسجد محله جمع مي‌شوند تا هم ديداري تازه كرده باشند و هم «عيد‌سياه» درگذشتگان سال كهنه را برگزار كنند و عرض تسليتي به بازماندگان داشته باشند. اين رسم، مي‌تواند براي شهداي هر فاميل و منطقه‌اي هم انجام شود. مساجد محله، حسينيه‌هاي فاميلي، حتي مراكز زيرمجموعه شهرداري و...، مي‌توانند مكان مناسبي براي اين كار باشند. در كنار اين كار، مي‌توان نسبت به برگزاري هيئت‌هاي خانگي و فاميلي در خانه شهدا نيز اقدام كرد. يادتان باشد كه هزينه اين برنامه‌ها را خودتان تقبل كنيد تا اهميت اين پاسداشت‌ها پررنگ‌تر شود.
- هديه بدهيد
هديه‌ها، جزو مهم‌ترين كارهايي هستند كه علاقه ما به كسي را نشان مي‌دهند. هديه‌ها نشان مي‌دهند كه ما به ياد كسي هستيم و او را از ياد نبرده‌ايم. اگر به‌صورت فردي و جمعي، رسمي و غيررسمي، اين امكان براي شما فراهم باشد كه هديه‌هايي به خانواده‌هاي شهدا تحويل بدهيد، خود اين كار نشان از پاسداشتي عملي دارد. هديه، مي‌تواند از دست‌نوشته يكي از اعضاي كم‌سن و سال خانواده به شهيد باشد تا تابلو، تمثال، قرآن و.... همين كه خانواده‌هاي شهدا متوجه باشند بعد از سال‌ها و دهه‌ها، هنوز جوانان و خانواده‌ها به فكر آنها هستند، كفايت مي‌كند.
- سالگردها را فراموش نكنيد
به‌طور معمول، رسم است كه خانواده‌ها، سالگرد عروج عزيزانشان را طي مراسمي برگزار مي‌كنند تا ياد آنها باقي بماند. اين رسم، مدت‌هاست كه در مساجد و محلات مختلف و البته اغلب به همت شهرداري تهران، در حال برگزاري است. برگزاري سالگرد شهداي مختلف، چه به‌طور جمعي و چه به‌طور فردي، مي‌تواند پاسداشت بزرگي براي اين عزيزان باشد. نيازي نيست منتظر ديگران هم بمانيد؛ خودتان مي‌توانيد اين مراسم را پيشنهاد داده و برگزار كنيد. مساجد، پايگاه‌هاي بسيج، سراهاي محله و خانه فرهنگ و فرهنگسراها و ارگان‌هاي مختلف چون بنياد شهيد و كميته امداد و..، مي‌توانند محل مراجعه شما براي اين پيشنهاد باشند. حتي سالروز ميلاد اين عزيزان، بهانه فوق‌العاده‌اي براي برگزاري مراسم‌است.
- حال نو در مزار شهدا
معمولا در تهران بزرگ، وقتي صحبت از مزار شهدا مي‌شود، همه به‌صورت ناخودآگاه، ياد قطعه‌هاي شهدا در بهشت زهرا مي‌افتند. در اين قطعه‌ها، شهداي نام‌آشنا و گمنام و... زيادي آرميده‌اند. معمولا نيز روزهاي پاياني سال، همراه با شلوغي فراوان اين نقطه از تهران است؛ عده‌اي پنجشنبه و جمعه آخر سال را از دست نمي‌دهند و سري به بهشت زهرا مي‌زنند، عده‌اي هم روزهاي ابتدايي سال را براي اين كار انتخاب مي‌كنند.
در پنجشنبه آخر سال، يا يكي، دو روز ابتديي سال جديد، بسيار پسنديده است كه سري به قطعه‌هاي شهدا و نيز حرم حضرت‌روح‌الله در بهشت زهرا بزنيد. حتي اگر راهي سفر هستيد، به‌احتمال زياد مسير شما از آزادراه تهران- قم مي‌گذرد؛ پس باز هم فرصت يك زيارت يكي دو ساعته را خواهيد داشت.
متوليان شهري، خدمات‌رساني وسايل و سامانه‌هاي حمل‌ونقل را طي اين روزها افزايش داده‌اند؛ پس خيال‌تان راحت باشد كه تا ساعت 24 امكان استفاده از اين سامانه‌ها را خواهيد داشت.
به گفته سعيد خال، معاون فرهنگي سازمان بهشت زهرا، در پنجشنبه آخرسال، برنامه‌هايي چون «برپايي 13بالن در بخش‌ها و قطعات مشهور، نصب 150بنر اطلاع‌رساني در ورودي بهشت زهرا، غبارروبي قبور مطهر شهدا، برپايي مراسم تحويل سال در قطعه شهدا و حرم امام(ره)، اهداي شاخه‌هاي گل به خانواده معظم شهدا، بزرگداشت روز ملي شهيدان در قطعه 40شهداي گمنام و...» در اين نقطه از تهران برگزار خواهد شد كه شما نيز مي‌توانيد با حضورتان، آنها را پررنگ‌تر كنيد.