اما تا حالا با خودتان فكر كرده‌ايد كه ما چطور بايد به زيارت اهل قبور برويم تا اين سنت حسنه را به بهترين شكل ممكن انجام داده باشيم. چه كارهايي مي‌توانيم بكنيم و چه كارهايي اصلا در دين ما به آنها تأكيد نشده است؟ يادتان باشد روح متوفي با قبر خود ارتباط زيادي داشته و زيارت ارواح بر سر مزارشان اثر بيشتري دارد؛ حال بايد ديد نحوه زيارت اهل قبور چگونه بايد باشد؟ بعضي از اين موارد را با هم مرور مي‌كنيم.
- چرا اصلا به زيارت اهل قبور مي‌رويم؟
وقتي كه كسي فوت مي‌كند، جسم او را در خاك مي‌گذارند و اين، مي‌شود قبر مادي او. اما روح اين ميت، در عالم برزخ حضور دارد و هنوز ارتباطش به‌طور كامل با دنيا قطع نشده است. از سوي ديگر، بين روح ميت و قبر او نيز رابطه‌اي وجود دارد و هنوز فرد مرحوم شده، به اين نقطه رفت‌وآمد مي‌كند و توجه دارد. حالا كه گذرتان به بهشت زهرا و آرامستان‌هاي ديگر افتاده است، بايد بدانيد كه طلب مغفرت و قرآن خواندن روي قبر اموات و...، در دين اسلام مورد تأكيد بسياري قرار گرفته است.
اين حضور و تلاوت قرآن و طلب مغفرت و خواندن دعا، از سوي ديگر باعث سرور و خوشحالي امواتي كه در آنجا دفن شده‌اند نيز مي‌شود. در حديثي از امام صادق(ع) نقل شده است: «قسم به خداي متعال، مردگان رفتن شما را [بر سر قبورشان] مي‌دانند و با حضور شما مسرور مي‌شوند و با شما اُنس مي‌گيرند و بهره‌مند مي‌شوند». (وسائل الشيعه، ج 2، ص 878).
- صدقه بدهيد
در اين پنجشنبه آخر سال، مي‌توانيد با صدقه دادن، روح امواتتان را شاد كنيد. اين صدقه‌ها مي‌توانند نقدي و كم باشند، يا مبالغ هنگفت‌تر و البته به شكل‌هاي مختلف. طي سال‌هاي اخير، بسيار رايج شده است كه متخصصان، كاسبان و... بخشي از تخصص و درآمد خودشان را به نيت اموات، وقف جامعه و مسلمانان مي‌كنند.
حتي اين صدقه‌ها را مي‌توانيد در قالب پرداخت پول به نانوايي‌ها و... براي ارائه جنس رايگان به مردم انجام بدهيد. مخصوصا در اين روزهاي آخر سال كه نيازمندان نياز به دستگيري بيشتري دارند. در حديثي از امام صادق عليه‌السلام آمده است : «6 چيز است كه بعد از مرگ مؤمن به او سود مي‌رساند؛ فرزند صالح و شايسته‌اي كه براي او دعا و طلب آمرزش كند. قرآني كه تلاوت شود. چاهي كه حفر كرده. درختي كه غرس نموده. آبي را كه جاري ساخته و سنت پسنديده‌اي كه پس از او مورد عمل قرار گيرد». (بحارالانوار، ج 6، ص 293).
- توصيه به قرائت سوره‌هاي خاص
يكي از كارهاي رايج مردم بر سر قبور، خواندن قرآن براي اموات است. اين هم يكي از كارهاي پسنديده و بسيار سفارش شده محسوب مي‌شود. در احاديث، خواندن سوره‌هايي خاص براي اموات وارد شده است كه مي‌توانيد آنها را انجام بدهيد. در روايتي از حضرت صادق عليه السلام، مي‌خوانيم : «هر كس نزد قبر مؤمني 7 مرتبه سوره قدر را بخواند، خداوند فرشته‌اي مي‌فرستد كه پيش قبر ميت، خدا را عبادت كند. خداوند ثواب عبادت فرشته را براي ميت و كسي كه سوره قدر را خوانده مي‌نويسد، تا زماني كه خداوند وي را به واسطه اين عمل وارد بهشت كند.» اين سفارش در كتاب كامل الزيارات هم آمده است.
- هديه‌هاي معنوي بفرستيد
شايد توفيق پيدا نكنيد كه راهي بهشت‌زهرا و زيارت اموات شويد يا اينكه ترافيك مسيرهاي بهشت‌زهرا مانع رسيدن شما به قبور دوستان، اقوام و آشنايانتان در پنجشنبه آخر سال شود. مي‌توانيد از راه دور، خيرات، دعا و ذكر نثار رفتگانتان كنيد. خواندن نماز قضا به نيت مردگان، پخش خيرات در محله زندگي خودتان، صلوات فرستادن براي اموات (كه حتي در اتوبوس، مترو و سر كار خود هم مي‌توانيد انجامش دهيد)، دعا و زيارت عاشورا و... مي‌توانند ايده خوبي براي اين كار باشند.
تا مي‌توانيد، در چنين روز و شبي به ياد امواتتان باشيد و روح آنها را با اين هديه‌ها شاد كنيد. نقل است كه اموات از هديه‌هاي معنوي شما همانطوري كه زنده‌ها از دريافت هديه خوشحال مي‌شوند، شاد و خرم مي‌شوند. البته خيرات دادن و ارسال اين هديه‌هاي معنوي فقط براي پنجشنبه آخر سال نيست و شما هر وقت كه بخواهيد مي‌توانيد اين كار را انجام دهيد.
- مراقب محيط‌زيست باشيد
پنجشنبه آخر سال است و آرامستان‌ها و بهشت‌زهرا حسابي شلوغ مي‌شوند. با اين حجم جمعيت، اگر هر كسي فقط يك زباله كوچك را روي زمين بيندازد، تصور كنيد كه چه اتفاق ناخوشايند زيست‌محيطي‌اي مي‌افتد. از سوي ديگر بيشتر خيراتي كه در اين پنجشنبه و جمعه آخر سال انجام مي‌شود، در ظروف يكبار مصرف پلاستيكي است.
با توجه به زياني كه اين زباله‌ها براي طبيعت دارند، بهتر است كه نذري‌ها به سمت خيراتي برود كه نياز به اين ظروف نداشته باشند. در ضمن حساب اين را هم بكنيد كه اگر قرار باشد بر سر هر قبري يك گلدان يا يك سفره هفت‌سين پهن شود، چقدر زمان و هزينه براي جمع‌آوري اينها صرف مي‌شود. به جاي اين كارها مي‌توانيد بر سر مزار، خيرات بدهيد تا متوفي از ثواب آن بيشتر برخوردار شود. يك نكته ديگر هم اين است كه حتما يك فاتحه كلي براي همه اموات بخوانيد.
- طلب استغفار كنيد
ممكن است فكر كنيد كه استغفاركردن فقط براي آدم‌هاي زنده است و مردگان ديگر نيازي به طلب مغفرت ندارند، اما اينطور نيست. علاوه بر هديه‌هاي معنوي كه از آنها صحبت كرديم، يكي از بزرگ‌ترين كارهايي هم كه مي‌شود براي اموات انجام داد، طلب استغفار براي آنهاست. در اين زمينه، خواندن دعاي 24صحيفه سجاديه سفارش شده است.
همچنين خواندن مناجات‌هايي كه در آنها استغفار وجود دارد و هديه آنها به اموات، مي‌تواند بسيار گره‌گشا باشد و بسيار سفارش شده است. روزهاي آخر سال زمان خوبي است كه خود شما هم كه به نيابت از اموات ذكر استغفار را بر زبان بياوريد.
- گل و گلاب را با قيمت مصوب بخريد
خريد گل و گلاب هم يكي از سنت‌هاي مردم براي مراسم پنجشنبه آخر سال است، حداقل حواستان باشد كه سازمان بهشت‌زهرا در اين ايام، غرفه‌هاي ويژه فروش گل و گلاب با نرخ مصوب را در بخش‌هاي مختلف داير كرده است. بهتر است از خريد گل و گلاب در طول مسير بهشت‌زهرا خودداري كنيد. درضمن شست‌وشوي سنگ قبر كاري است كه حتما انجام خواهيد داد، لطفا پس از استفاده از شير آب، آن را حتما به‌صورت كامل ببنديد. اين نكته هم كه گفتن ندارد؛
زباله‌ها را در سطح قطعات به حال خودشان رها نكنيد و در مخازن ويژه بيندازيد. ورود به فضاي سبز زيباي محوطه‌هاي پيراموني ممنوع است. در اين روز‌ها كه بهشت‌زهرا كمي شلوغ‌تر است، بيشتر مراقب كودكان و اشياي باارزشمان باشيم. اگر قصد انداختن سفره هفت‌سين بر سر مزاري را داريد، اين كار به‌گونه‌اي انجام شود كه باعث سلب آرامش و عدم‌عبور راحت ديگر شهروندان نشود.
- اهل قبور را با آدابش زيارت كنيد
وقتي در دين ما به زيارت اهل قبور سفارش شده، مسلما دستورالعمل‌هايي هم براي چگونگي زيارت بيان شده است. حديثي از امام علي(ع) منقول است كه ايشان فرموده‌اند: «به زيارت اهل قبور برويد، چرا كه اين امر آنها را خشنود مي‌كند». زيارت قبور مؤمنين، علاوه بر شادي روح آنها، باعث تذكر مرگ و فاني‌بودن زندگاني دنيا مي‌شود.
در روايات آمده كه هنگام زيارت اهل قبور، مستحب است كه زائر، دستش را روي قبر بگذارد و رو به قبله 7مرتبه سوره قدر را بخواند. همچنين مستحب است كه سوره مباركه حمد و آيت الكرسي بر سر مزار خوانده شود. قرائت سوره يس نيز جزو موكدات ذكر شده است. در روايات و احاديث نيز تأكيد فراواني بر زيارت اهل‌قبور شده است. شخصي از امام موسي كاظم(ع) سؤال كرد: «مومني كه مرده باشد، آيا كسي كه قبر او را زيارت مي‌كند، آگاه بدان است؟» امام فرمودند: «بله و تا زماني كه بر سر قبر او است، مرده با او مانوس شده و آرامش مي‌يابد و زماني كه بلند شده و از كنار قبر بلند مي‌شود، وحشت به درون قبر مي‌رود».