جمعيتي كه دچار حساسيت فصلي يا همان آلرژي بهاره هستند، مجبورند بسته به‌شدت علائم‌شان خود را با ماسك‌هاي تنفسي و قرص‌هاي ضد‌التهاب سرپا نگه دارند. حساسيت فصلي حتي مي‌تواند كاري كند كه شما دست به دامان آمپول‌هاي كورتوني شويد تا فقط قادر باشيد چند روزي را بدون عطسه، خارش، گرفتگي مجاري تنفسي و گيجي و بي‌حالي سركنيد. با دكتر رضا رشيدي، پزشك عمومي درباره اين مشكل فراگير صحبت كرده‌ايم و راه و چاه مقابله با آن را پرسيده‌ايم.
- نشانههاي حساس‌ها
آنچه باعث حساسيت فصلي مي‌شود، گرده‌افشاني گياهان در بهار است. هواي لطيف و مطبوع بهاري پر از ذرات و گرده‌‌هايي است كه به چشم نمي‌آيند اما با تنفس به بدن شما راه پيدا مي‌كنند و اگر سيستم ايمني حساس و دقيقي داشته باشيد به‌عنوان آلرژن يا حساسيت‌زا شناخته مي‌شوند. بدن شما با تمام قدرت خود شروع به دفع اين عوامل حساسيت‌زا كرده و سعي مي‌كند اين عوامل را از بدن خارج كند. در نتيجه شما ممكن است دچار علائمي مثل آب‌ريزش بيني، عطسه، سوزش و سرخي چشم‌ها، اشك‌ريزي، خارش پوست، خارش گلو، تنگي نفس، گرفتگي‌صدا، خواب آلودگي و بي‌حالي و نيز از دست دادن تمركز شويد. خيلي وقت‌ها اين علائم با سرماخوردگي اشتباه گرفته مي‌شوند اما چون پاي تب، عفونت، ضعف عمومي، درد بدن و... در ميان نيست، پزشك به شما خواهد گفت كه دچار آلرژي فصلي هستيد. البته سرفه‌هايي كه خشك هستند يا حالت تحريكي دارند و با ترشح بيني، تشديد مي‌شوند، يا خشكي گلو همراه با صدا صاف‌كردن هم علامت حساسيت شما هستند. اين علائم با خوردن يك ماده غذايي حساسيت‌زا (مثل آجيل‌‌ها، توت، بادمجان، گوجه‌فرنگي و...) تشديد مي‌شود. همچنين استشمام بوهاي قوي مثل عطرها يا مواد آرايشي، شوينده‌ها و... مي‌تواند باعث تشديد علائم آلرژي شود. در افرادي كه آلرژي شديد دارند پوست هم درگير مي‌شود و ممكن است علائمي مثل خارش و كهير پوستي همراه با تب و حساسيت به نور را هم تجربه كنند.در ايران درختان نارون، گردو، تبريزي، افرا، چنار و زبان گنجشك متهمان رديف اول حساسيت فصلي هستند اما گل‌‌هايي مثل شمعداني و گل سرخ هم در ايجاد حساسيت تأثير دارند.
- حساس‌ها حساس‌ترند!
آلرژي يك بيماري نيست بلكه يك وضعيت فراگير است؛ يعني كسي كه حساسيت فصلي دارد، به‌احتمال زياد دچار حساسيت غذايي، حساسيت تنفسي و حساسيت پوستي هم هست و حتي از نظر روحي هم فردي حساس‌تر، زودرنج‌‌تر و عاطفي‌تر است. برخي تحقيقات نشان داده كه افرادي با شخصيت‌هاي انتقادي، افرادي كه از اعتماد به نفس پاييني برخوردارند يا تحمل فشارهاي اجتماعي و اقتصادي را ندارند و افراد افسرده و مضطرب بيشتر نشانههاي آلرژي را نمايان مي‌كنند. در يك خانواده ممكن است فقط يك نفر حساسيت داشته باشد و بقيه هيچ مشكلي احساس نكنند. ممكن هم هست كه تمام افراد يك خانواده دچار آلرژي باشند. بنابراين نمي‌توان اينطور حكم داد كه آلرژي ريشه ژنتيك دارد. از طرف ديگر، آلرژي ممكن است يك نفر را در ناحيه بيني دچار مشكل كند و فرد ديگري را در ناحيه چشم يا پوست. حتي در يك فرد مبتلا هم ممكن است شدت آلرژي در مناطق مختلف متفاوت باشد چون ميزان حساسيت هر فرد به يك گرده خاص يا آلاينده مشخص، متفاوت است. بنابراين شما كه در تهران دچار آلرژي مي‌شويد، ممكن است با سفر به شمال كشور اثري از اين آلرژي نبينيد چون گونه‌هاي گياهي تهران با منطقه‌اي كه به آن سفر كرده‌ايد متفاوت است.
- درد بي‌درمان آلرژي
آلرژي هيچ وقت درمان نمي‌شود، فقط با مصرف آنتي‌هيستامين‌ها علائم آن كاهش مي‌يابد و به محض اينكه قرص‌هاي ضدحساسيت را كنار بگذاريد، دوباره علائم آغاز مي‌شود. آنتي‌هيستامين دكونژستانت، لوراتادين، زاديتن، سيتريزين و تلفست معروف‌ترين ضد‌التهاب‌هايي هستند كه در اين شرايط استفاده مي‌شوند اما به جز تلفست، بقيه به‌شدت خواب آورند. دكونژستانت‌ها باعث تنگي رگ‌هاي مخاط بيني مي‌شوند و به اين ترتيب التهاب و ورم و احتقان را در اين ناحيه كمتر مي‌كنند اما استفاده از آنها در مواردي كه نياز به تمركز زياد وجود دارد توصيه نمي‌شود. لوراتادين يكي از آنتي‌هيستامين‌هاي نسل دوم است كه باعث خواب‌آلودگي نمي‌شود اما مي‌تواند علائم شما را تا حدي كنترل كند.هم‌خانواده‌‌هاي اين دارو هم تريزين، فكسوفنادين، دسلوراتادين و لووستريزين هستند. اسپري‌هاي ضد‌احتقان هم يكي از روش‌هاي تسكين‌دهنده حساسيت بيني هستند كه مي‌توانيد از داروخانه‌ها تهيه كنيد. اسپري‌ها و قطره‌هاي بيني مثل اكسي متازولين و فنيل‌آفرين مجاري تنفسي‌تان را باز مي‌كنند اما يادتان باشد مصرف بيش از 3روز اين داروها ممنوع است. جايگزين مناسب‌تر اين قطره‌ها، قطره كلرور سديم است كه مي‌تواند با رقيق كردن ترشحات بيني مجاري تنفسي‌تان را باز كند.
- پيشگيري كنيد
اصلي‌ترين راه براي مقابله با آلرژي پيشگيري است و نكته مهم اين است كه درصورت پيشگيري‌نكردن از آلرژي فصلي ممكن است در درازمدت دچار اختلالاتي مثل پوليپ، آسم، سينوزيت، مشكل ريوي و حتي ناراحتي‌هاي پوستي شويد. بنابراين:
سعي كنيد در بهار به مكان‌هاي پردارودرخت نرويد و در زمان وزش بادهاي شديد، بيرون نباشيد.
هر صبح قرص ضدحساسيت بخوريد و وقتي بيرون مي‌رويد، ماسك بزنيد و از عينك استفاده كنيد.
گرده‌ها مي‌توانند چشمان شما را آزار دهند. پس هنگام بيرون رفتن عينك آفتابي را فراموش نكنيد. در منزل، پنجره‌‌ها و منافذ را ببنديد؛ به‌خصوص حدود ساعت ۱۰ صبح و ۷ بعد از ظهر كه گرده‌افشاني گياهان به اوج خود مي‌رسد.
قبل از خواب حمام كنيد تا گرده‌ها از لاي موهاي شما به رختخوابتان نيايند.
خواب كافي ظاهرا ربطي به آلرژي ندارد اما اگر بدانيد كه با خواب كافي سيستم ايمني‌‌تان تقويت مي‌شود و واكنش‌هاي بهتري به آلرژي نشان مي‌دهيد، نظرتان تغيير خواهد كرد.
بخور گرم دهيد؛ بخور دادن، به شما كمك مي‌كند تا گرفتگي بيني و گلودردتان را تسكين دهيد.
داخل بيني‌تان را با سرم نمكي (نرمال سالين) شست‌وشو دهيد يا كمي وازلين داخل بيني‌تان بماليد تا مانع از بالا رفتن گرده‌ها شويد.
هيچ غذايي نيست كه آلرژي فصلي را درمان كند اما برخي غذاها هستند كه اين آلرژي را شدت مي‌دهند. از خوردن عسل، ادويه، مغزهاي حساسيت زا (مثل گردو، بادام، فندق، بادام‌زميني‌و...) و غذاهايي كه بوي تندي دارند، پرهيز كنيد. كساني كه در بهار تغذيه سالم‌تري دارند و در برنامه غذايي‌شان لبنيات، انواع ويتامين‌ها، سبزيجات و ميوه‌ها به چشم مي‌خورد، راحت‌تر با علائم آلرژي كنار مي‌آيند.
سيگار نكشيد و با سيگاري‌‌ها نشست و برخاست نكنيد چون دخانيات مخاط‌هاي بيني و چشم را تحريك مي‌كند.