درصورتی که ممکن است به‌مواردی از بهداشت فردی اصلاً توجه نداشته باشيم و آن را نشناسیم و اصلاً ندانیم که بهداشت فردی به مراقبت از جسم و روان برای حفظ تندرستی و پیش‌گیری از بیماری‌ها هم می‌گویند. شاید اصلاً خنده‌مان بگیرد که با ما درباره‌ی رعایت بهداشت فردی صحبت کنند.
1. از نظر اغلب کارشناسان بهداشت، مهم‌ترین قسمت رعایت بهداشت فردی، بهداشت دست‌هاست. «ایمانه هدایی» کارشناس بهداشت، به هفته‌نامه‌ي دوچرخه میگوید:
«می‌توان گفت دست‌ها آلوده‌ترین قسمت بدن انسان هستند، چون در طول روز با سطوح مختلفی در ارتباط‌اند. بنابراین قابلیت بالایی در انتقال میکروب دارند و شست‌وشوی مداوم دست‌ها و به‌خصوص زیر ناخن‌ها از مهم‌ترین توصیه‌هایی است که در زمینه‌ی بهداشت فردی به ما می‌شود.»
این متن را برای دو نوجوان خواندیم و از آن‌ها خواستیم بگویند دست‌هایشان را چه‌طور می‌شویند؟
ثنا 14 ساله، میگوید: «من مدام دست‌هايم را با صابون مایع می‌شویم و تا وقتی که لیزی مایع از دستم پاک نشده شست‌وشو را ادامه می‌دهم.»
باربد، 16 ساله: «من دست‌هايم را می‌شویم اما راستش زیاد توجهی به زیر ناخن‌هايم ندارم چون کوتاه‌اند، البته نه آن‌قدر کوتاه که زیر آن میکروب جمع نشود.»
2. بهداشت چشم را رعایت می‌کنید؟
پاسخ این سؤال هم بله است! اغلب ما از این‌که مراقبیم دست آلوده‌مان را به چشم خود نزنیم و یا به‌خاطر استفاده از عینک آفتابی، از خودمان راضی هستیم.
هدایی میگوید: «درواقع رعایت بهداشت چشم گسترده‌تر از این‌هاست. خیره‌شدن به کامپیوتر، نگاه‌کردن طولانی‌مدت به موبایل و حتی مطالعه‌ی بی‌وقفه در زمان امتحانات می‌تواند بهداشت چشم ما را به خطر بیندازد و چشم را در معرض آسیب‌های مختلف قرار دهد. انجام نرمش‌های چشمی، ایجاد وقفه‌های چند دقیقه‌ای بعد از هرنیم‌ساعت استفاده از رایانه و موبایل و مطالعه می‌تواند به حفظ سلامت چشم‌ها کمک کند.»
هر پنج نوجوانی که در این قسمت با آن‌ها گفت‌وگو شد در زمان مطالعه و استفاده از تلفن‌همراه، رایانه و بازی‌های رایانه‌ای حواسشان به سلامت چشمشان نبود و هیچ برنامه‌ای برای نرمش چشم روزانه نداشتند.
3. به گفته هدایی هم‌چنین بهداشت دهان و دندان از دیگر مواردی است که با رعایت آن‌ها می‌توانیم بگوییم ما بهداشت فردی را رعایت می‌کنیم. بهداشت دهان و دندان با مسواک‌زدن‌های مداوم میسر می‌شود. به‌خصوص قبل از خواب یا در زمان بیماری، مسواک‌زدن لازم است.
به‌گفته‌ی هدایی در این زمان ترشح بزاق دهان کاهش پیدا می‌کند و در نتیجه آثار ضدمیکروبی بزاق هم کم می‌شود و بنابراین فضا برای ریزه‌های غذا و مواد قندی در لای دندان‌ها فراهم می‌شود و محیط دندان حالت اسیدی پي‌اچ (PH) پیدا کرده و غذا برای رشد میکروب‌ها و در نتیجه پوسیدگی دندان‌ها مناسب می‌شود.
به همین دلیل مسواک‌زدن قبل از خواب و در زمان بیماری به شدت توصیه می‌شود. و در آخر مراجعه‌ي به‌موقع به دندان‌پزشک را هم نباید فراموش کرد.
امیررضا، 15 ساله میگوید: «تا دوسال پیش خیلی سرسری مسواک می‌زدم و همیشه دندان‌هايم زرد بود؛ اما الآن مواظبم و هرشب مسواک می‌زنم.»
فاطمه، 13 ساله هم میگوید: «من مسواک می‌زنم، اما بعضی شب‌ها خوابم می‌برد. بعضی وقت‌ها هم خیلی تندتند مسواک می‌زنم. يك‌بار، یکی از اقواممان که دندان‌پزشک است خانه‌ی ما بود و از مسواک‌زدن من خیلی ایراد گرفت. او درست مسواك‌زدن را يادم داد.»
4. هدایی میگوید: «بهداشت پوست و مو از دیگر موارد بهداشت فردی و سلامتی است. شست‌وشوی به‌موقع و درست، استفاده از حوله‌ی شخصی، شانه‌زدن مداوم موها و... می‌تواند با کم‌ترین هزینه به داشتن مو و پوستی سالم کمک کند.
از سوی دیگر بهداشت دستگاه‌های بدن مثل دستگاه تنفس و گوارش هم بخشی از بهداشت فردی محسوب می‌شود که با اصول تغذیه درست و پرهیز از غذاهای چرب و فست‌فودها می‌توان به آن دست یافت.
البته و از سوی دیگر آلودگی هوای تهران و کلان شهرها باعث بیماری‌های تنفسی شده که نیاز است همه‌ی شهروندان همراه با دستگاه‌های دولتی این زمینه همکاری کنند تا جامعه‌ای سالم و بدون آلودگی داشته باشیم.»
- هواي محيط‌زيست را داشتيم؟
از سفر برگشتم. راستش خستگی سفر در تنم ماند؛ وقتی دیدم اغلب مسافرها گوشی‌های هوشمند و به‌روز در دستشان است، سلفی می‌گیرند و همان لحظه آنلاین منتشر می‌کنند اما خیلی از همان مسافرها، آن‌قدرها به‌روز نيستند که بدانند محیط‌زیست و حفظ آن از نشانه‌های یک جامعه و در نهایت مردم پیشرفته است.
اما خب در این میان بودند افرادی هم که به محیط‌زیستی که از آن لذت می‌بردند علاقه داشتند و احترام می‌گذاشتند.
من دیدم افرادی را که در حاشیه‌ی یک رودخانه، کيسه به دست زباله‌ها را جمع می‌کردند.
من دیدم افرادی که هنگام عبور از جنگل آهسته می‌رفتند و صدای موسیقی ماشینشان گوش طبیعت را کر نمی‌کرد.
افرادی هم بودند که در هر ترافیک جاده‌ای، ماشین‌ها را خاموش می‌کردند تا از آلودگی هوا و مصرف زیاد سوخت جلوگیری کنند.
بعضی‌ها هم مراقب بودند آب رودخانه‌ها آلوده نشود.
از همه سپاس! خسته نباشید!
سپاس از این که در سفر به فکر محیط‌زیست بودید. از این که کیسه‌های زباله را در ماشین‌ها و ساک‌هایتان گذاشتید تا به یک سطل زباله بزرگ برسید. از این که حتی مواد خوراکی تجزیه‌پذیر را در جنگل و کنار دریا رها نکردید تا طبیعت زیبا بماند.
خسته نباشید از این که در جنگل و طبیعت برای حیوانات مزاحمت ایجاد نکردید.
از این که شاخه‌های درختان را نشکستید و بعد ازخروج از طبیعت آتش‌هایی را که افروخته بودید خاموش کردید.
این طبیعت منتظر شما می‌ماند تا برگردید و باز هم به همین شکل از آن مراقبت کنید.