هركسي مشكلي داشت او براي حل آن به هر طريقي قدم برمي‌داشت و تا آخر همراهي‌اش مي‌كرد. از اختلافات زن و شوهرها گرفته تا دعواي همسايه‌ها بر سر پاركينگ، در خانه او حل و فصل مي‌شد. صف‌هاي نماز جماعت مسجد محله نيز به لطف صحبت‌هاي او با جوانان هر روز شلوغ‌تر مي‌شد. سواد و مدرك دانشگاهي چنداني نداشت اما درس‌هاي بزرگي به همه اهالي محل مي‌داد و همين شد كه همه او را با عنوان معتمد مي‌شناختند و حرف‌هايش را به روي چشم مي‌گذاشتند. احمدآقا با اينكه يك آدم خيلي معمولي است اما به گفته همه اهالي محل حرفش حق است و راهش درست. دنيا برايش واقعا محل گذر بود و مدام ذكر مي‌گفت. او خودش را در مسيري قرار داده بود كه خطبه 87نهج البلاغه به آن اشاره مي‌كند. وقتي انسان با فكر و انديشه و كلام آن امام بزرگوار انس پيدا مي‌كند از سعادت دنيا و آخرت بهره‌مند خواهد شد و گويي جان تازه‌اي براي ادامه مسير مي‌گيرد. يكي از درس‌هاي خواندني امام علي(ع) خطبه 87كتاب مبارك نهج‌البلاغه است كه شناسايي صفات انسان مومن را براي افراد آسان و سهل مي‌كند؛ خطبه‌اي كه تفكيك انسان‌هاي زاهد را از انسان‌هاي بي‌تقوا روشن مي‌كند و راه سعادت را نشان مي‌دهد. با دكتر طاهره هميز، استاد حوزه و دانشگاه درباره نكته‌هايي كه اين خطبه از نهج‌البلاغه دارد به گفت‌وگو نشسته‌ايم.
- انسان‌هاي مؤمن به لطف و وحدانيت خدا اعتماد مي‌كنند
متأسفانه در شبكه‌هاي اجتماعي كه به‌صورت گسترده ايجادشده خيلي‌ها سعي مي‌كنند دين را به سبك خودشان به جوانان ارائه دهند، درحالي‌كه در اين خطبه نهج‌البلاغه اميرالمومنين(ع) از انسان‌هاي زاهد به‌عنوان كساني ياد مي‌كند كه دين را به سبك خودشان به جوانان ارائه نمي‌دهند و مردم را از لطف خدا مايوس نمي‌كنند؛ مثلا شما اين را شنيده‌ايد كه برخي درباره وجود جهنم مي‌گويند: «آيا خداوند كوره آدم سوزي درست كرده است؟» اما قرآن به اين موضوع پاسخ مي‌دهد و مي‌فرمايد: باطن دنيا آتش است و شما بايد از آتش برحذر باشيد. خداوند متعال 124هزار پيغمبر فرستاده كه به افراد اطلاع بدهد ربا آتش است، تهمت آتش است، دروغ آتش است تا ما اين گناهان را براي رفتن در مسير زندگي، انتخاب نكنيم ولي وقتي انسان با حرص و ولع به‌دنبال آن است خودش بايد در محضر خداوند پاسخگو باشد. اين افراد كه با انسان‌هاي پرهيزكار فاصله زيادي دارند خود را درگير حب دنيا و حب نفس كرده‌اند و به لطف خداوند و وحدانيتش اعتماد نمي‌كنند. جواني پرسيد وقتي ما اشتباه مي‌كنيم، مادر ما را نمي‌سوزاند ولي خدا كه از مادر مهربان‌تر است چرا ما را مي‌سوزاند؟ از او سؤال كردم كه شما نفت را مثل آب مي‌نوشيد؟ گفت: خير. آخر نفت سوزاندني است. گفتم: خداوند حكيم هم سوزاندني را مي‌سوزاند نه اينكه كوره آدم سوزي درست كرده باشد. پس كسي كه همه وجودش را تباه دنيا كرده است انسان مومن به شمار نمي‌رود.
- روزي حلال در زندگي معجزه مي‌كند
مومن نسبت به كسب حلال و طيب بودن روزي خود و خانواده‌اش حساس است. اين هم يكي ديگر از ويژگي‌هايي است كه امام علي(ع) در مورد انسان‌هاي پرهيزكار مورد توجه قرار مي‌دهد. همانقدر كه روزي حلال در زندگي‌ها معجزه مي‌كند رزق حرام نيز آن را به نابودي مي‌كشاند. خيانت به همسر، خيانت در مال، خيانت در حرف، خيانت در اعتماد ديگران بركت روزي را از بين مي‌برد. امروز در جامعه ما در يك سري از زمينه‌ها، اعمال و رفتارهايي رخ‌مي‌دهد كه بد بوده اما خوب جلوه داده مي‌شود و خوبي‌هايي بوده كه بد نشان داده مي‌شود و اين موجب شده كه رزق مردم خيلي سخت شود و پولي كه دست ايشان مي‌آيد خيلي بي‌بركت باشد. پس انسان مومن نبايد خود را در دام رزق حرام بيندازد و براي رسيدن به اميال نفساني‌اش روزي حلالش را آلوده كند.
- امان از كساني كه انسان‌ها را از خداشناسي دور مي‌كنند
در دنيا در بحث تفكرات توحيدي و اقبال مردم به سمت دين، اختلاف‌نظرهاي زيادي هست و هركسي براساس يافته‌هاي خودش مطلبي را عنوان مي‌كند، اما اميرالمومنين(ع) در اين خطبه افرادي كه مردم را از خداشناسي دور مي‌كنند به ما نشان مي‌دهد و مي‌فرمايد اينها كساني هستند كه مردم در ظاهر آنها را عالم مي‌دانند ولي چندين جهل را كنار هم چسبانده‌اند و به‌صورت آراسته تحويل مردم مي‌دهند و آن جهل را به اسم حقيقت به مردم مي‌دهند. در حقيقت يكي از صفاتي كه انسان‌هاي زاهد با آن فاصله دارند اين است كه آنچه را كه براي مردم حق است به ميل خودشان تفسير نمي‌كنند.
- واي از وقتي كه گناه بزرگ كوچك شمرده شود
امام علي(ع) در اين خطبه مي‌فرمايد انسان مومن به‌گونه‌اي رفتار نمي‌كند كه مردم با دقت در رفتارش خود را از گناهان بزرگ ايمن سازند. يعني در واقع اجازه نمي‌دهد گناه بزرگ در ذهنش سبك و عادي جلوه كند و مدام با خود مي‌گويد عالم ديگري هست و من بايد در آنجا پاسخگو باشم. ولي امروز مي‌بينيم كه براي مثال متأسفانه دروغ در زندگي افراد جاخوش مي‌كند و به راحتي خود را توجيه مي‌كنند. غيبت ديگران را مي‌كنند و تلنگري در آنها ايجاد نمي‌شود و رفتارهاي ناشايست و گناهان بزرگ كه در ذهن‌شان آنقدرها هم بزرگ نيست در همه وجودشان نفود پيدا كرده و آنها را از خداوند دور مي‌كند.
- از فكر مرگ غافل نشويد
اميرالمؤمنين(ع) در اين خطبه باز هم يادآوري مداوم مرگ و زمان حسابرسي را به انسان‌ها گوشزد مي‌كند و ويژگي انسان مومن را باور اين موضوع مي‌داند. طبيعي است كه هرشخصي كه هر روز به اين موضوع فكر كند خود را از گناه دور مي‌كند، در انجام تكاليف الهي‌اش دست از پا نمي‌شناسد، جامه‌هاي شهواني را از تن بيرون مي‌كند و به‌خاطر پروردگارش از خيلي كارها چشم برمي‌دارد و برخي كارها را با دقت بيشتري انجام مي‌دهد؛ مثلا مي‌داند كه خداوند چقدر براي خدمت به پدر و مادر ثواب درنظر گرفته است پس در اين راه تلاش مي‌كند. انسان مومن مي‌داند خداوند از مهرباني با همسر و فرزند خشنود مي‌شود و از اين نكته نيز غافل نمي‌ماند كه قدم برداشتن در كار خير يعني راهي براي باز كردن گره‌هاي بسته شده زندگي‌اش.
- قطع صله‌رحم خط‌كشيدن دور رحمت خداست
انسان مؤمن با صله‌رحم زندگي خود و خانواده‌اش را بيمه مي‌كند. در فرهنگ ديني، زماني ما به‌عنوان يك انسان توانمند، مؤثر و خلاق معرفي مي‌شويم كه ارتباط ما با ديگران، ارتباطي پر از معنويت و نورانيت باشد. ما به‌وسيله يك رابطه متقابل رشد كرده و اطرافيان ما نيز از آسيب‌ها دورشده و رشد خواهند كرد، به همين دليل مدام به ما تأكيد شده كه حواسمان به اطرافيان باشد؛ در درجه اول به آنان كه با ما رابطه خويشاوندي دارند؛ يعني به كساني كه به‌صورت سببي و نسبي به شما متصل مي‌شوند. همه ما شنيده‌ايم كساني كه قطع رحم كنند و دور فاميل يك خط قرمز بكشند، انسان‌هايي هستند كه از رحمت خداوند دور خواهند شد و اگر كسي دور بستگان خود خط قرمز بكشد، دور رحمت خداوند خط كشيده است.