با حجت‌الاسلام والمسلمين فرحزاد؛ كارشناس مسائل مذهبي، آثار و بركات تمسك و توجه به اين آيه از قرآن‌كريم را مورد بررسي قرار داده‌ايم كه ببينيم در زندگي روزمره خودمان چگونه مي‌توانيم اين توصيه اخلاقي قرآن‌كريم را به‌كار بگيريم؟
- راهي كه كينه‌ها و كدورت‌ها را از بين مي‌برد
يكي از چيزهايي كه كينه و كدورت‌ها را از بين مي‌برد خوبي‌كردن به كساني است كه به ما بدي كرده‌اند. اگر به آنها احسان كنيم خيلي فوق‌العاده است؛ چراكه خداوند مي‌فرمايد انسان باتقوا كسي است كه خشمش را فرو مي‌برد، عفو و گذشت مي‌كند و انتقام نمي‌گيرد. از اين زيباتر وقتي است كه اگر كسي به ما فحش داد و جسارت كرد، ما به‌جاي اينكه از او انتقام بگيريم و با شيوه خودش با او برخورد كنيم، برايش دعا كنيم. ما عينا مشاهده مي‌كنيم كه سيره پيامبران، امامان و اولياي خدا همين روش بوده است و واقعا تمرين اين كار، روح انسان را بزرگ مي‌كند. پس با اين روش به‌دنبال بزرگ‌كردن روح خودتان و بالا‌بردن ظرفيت‌هاي دروني‌تان باشيد.
- هيچ عمل خوبي را دست‌كم نگيريد
در رواياتي از اميرالمؤمنين(ع) آمده است كه خداوند رضايت و خشنودي خودش را در ميان خوبي‌ها مخفي كرده است و در حديث ديگري از اين امام بزرگوار نقل شده كه اگر خدا از كسي حسنهاي را قبول كند، ديگر او را عذاب نمي‌كند و اهل بهشت خواهد بود. پس هيچ عمل خوبي را دست‌كم نگيريد و از هر فرصتي براي خوبي‌كردن استفاده كنيد. در اين ميان اگر بدي ديگران را با خوبي جواب بدهيد آثار و بركات زيادي خواهد داشت. به‌عنوان مثال همسايه شما ماشينش را جاي پاركينگ شما مي‌گذارد و باعث عصبانيت‌تان مي‌شود. بهتر است به‌جاي اينكه با او مقابله به مثل كنيد فردا كه او را ديديد با لبخند به استقبالش برويد تا او از رفتارش شرمنده شود و به فكر فرو رود كه حيف است كه در حق همسايه‌اي چون شما بدي كند.
- ظلم ستيزي فراموش نشود
اینکه در احادیث بارها گفته شده که بدی دیگران با خوبی پاسخ داده شود نباید به این تعبیر شود که در برابر هر ظلمی باید سکوت کرد؛ خداوند متعال در سوره مومن می‌فرماید «ما الله یرید ظلما للعباد» که این آیه به این معناست که خداوند ظلم گروهی از بندگانش به گروهی دیگر از بندگانش را به طریق اولی روا نمی‌دارد. پس وقتی بدی دیگران باعث می شود حقی از ما ضایع شود و کرامت انسانی زیر‌سؤال برود، در این مورد نباید نسبت به این ظلم سکوت کرد. مثلا کسی بخواهد اعتقادات دینی و مذهبی فرد مومنی را زیر سؤال ببرد دچار ظلم بزرگی شده که سکوت در برابر او باعث می شود که این ظلم را به دیگران نیز روا دارد پس در اینجا باید بر ظالم غلبه کرد و فریاد عدالت سر داد، حتی باید همه مسلمانان دست به دست هم داده و جواب این بدی را بدهند. این موضوع در زندگی ائمه (ع) هم نمایان است. امام حسین (ع) وقتی دیدند انحرافات دستگاه یزید ظلم بزرگی در حق مردم است، قیام کردند و در برابر این ظلم سکوت نکردند. یا امام صادق(ع) رفتاری آن‌چنان صریح و آشکار با حکومت اموی وعباسی داشتند که مواجهه آنان در برابر ظلم را به خوبی نشان می‌دهد.
- دعاي امام‌صادق(ع) در حق كسي كه به او بدي كرد
صبر ائمه(ع) در مقابل بدي ديگران و پاسخ آن را به‌خوبي دادن بارها در روايت‌هايي كه از زندگي ايشان به ما رسيده است، مورد توجه قرار گرفته. شخصي به امام‌صادق(ع) گفت كه پسر عموي شما حرف‌هاي نامربوط در مورد شما مي‌زند. امام(ع) وضو گرفتند و نماز خواندند و فرمودند: خدايا! من حق خودم را در مورد او بخشيدم و تو هم او را ببخش. پس چه خوب است ما نيز در حق كساني كه به ما بدي مي‌كنند خوبي كرده و با خدا معامله كنيم و اين رفتار را به تأسي از امامان خودمان به مرحله عمل برسانيم.
- هنر اين است...
درباره مرحوم بهاء‌الديني روايت‌شده كه در ميان جمعي از شاگردانش فرموده‌اند كه من فكر مي‌كردم خوبي را بايد با خوبي و بدي را با بدي جواب داد ولي بعدها فهميدم كه اين كار براي مبتدي‌هاست و هنر اين است كه شما در برابر بدي ديگران، خوبي كنيد. اميرالمومنين(ع) در بعضي از جنگ‌ها با دشمنان چنان خوب صحبت مي‌كردند كه آنها تسليم حضرت مي‌شدند و حضرت نيز با آغوش باز بدي‌هاي آنها را فراموش مي‌كردند. ما مي‌توانيم با اطرافيان‌مان همين كار را انجام دهيم. به كسي كه با ما قهر كرده، بدي كرده، غيبتمان را كرده پيامك دهيم و تلفن بزنيم و محبت كنيم. شايد خيلي سخت باشد كه پا روي غرورمان بگذاريم ولي بايد به حسنهاي كه در پشت اين كار نهفته است توجه كنيم؛ چراكه اين كار ثوابش از همه‌‌چيز بيشتر است و اين علامت شجاعت، بزرگي، تحمل و بردباري ماست.
- وقتي شيطان زمين مي‌خورد
اگر كسي به من بدي كرد، اهانت كرد يا فحش داد اين كم‌ظرفيتي و كوچكي و جهالت من است كه فوري مثل خودش جواب بدهم ولي اگر لبخند زدم، تحمل كردم و سعه‌صدر به خرج دادم علامت رشد و كرامت و كمال و بزرگي و سعه‌صدر من است. شيطان مي‌آيد در اطرافيان نفوذ مي‌كند و به وسيله آنها مي‌خواهد ما را به مسير خودش بكشاند، وقتي ما با كرامت و سعه‌صدر برخورد مي‌كنيم شيطان با صورت به زمين مي‌خورد.
- آرامش و راحتي در انتظار انسان‌هاي بي‌كينه
يكي ديگر از فوايد تلافي‌نكردن بدي با بدي، آرامش و راحتي است كه به انسان داده مي‌شود. انسان‌هاي بي‌كينه راحت مي‌خوابند، زندگي مي‌كنند و ناراحتي اعصاب و افسردگي نخواهند داشت. افرادي كه به ما بدي مي‌كنند يا حرف تند مي‌زنند و قهر مي‌كنند، زخمي به نفس ما و نه روح ما مي‌خورد. اين نفس هر چه شكسته‌تر شود بهتر است؛ چراكه نفس ما دشمن ما است ولي به روح ما برنمي‌خورد و روح ما جان ما و حقيقت ماست، اگر با اين ديد به هر حرف و اهانتي كه به ما مي‌شود توجه كنيم ديگر بدي‌هاي ديگران اثر خود را از دست خواهد داد.