ترس برم مي‌دارد و گوش‌هايم را تيز مي‌كنم. با اضطراب و با صداي آرام و يواشكي به خواهرش مي‌گويد كه «بعضي‌ها توي خيابان ممكن است بچه‌ها را بدزدند، به آنها دست بزنند يا حتي آنها را بكشند». پيش از اين، چنين چيزي را نه براي پسر و نه براي دخترم توضيح نداده‌ام و هميشه از اينكه فرزندانم در اين سن با اين مسائل آشنا بشوند بيم داشته‌ام. اما الان چه واكنشي بايد نشان بدهم؟ بايد پيش از اين چه چيزي را و چطور براي بچه‌ها تبيين مي‌كردم كه نكرده‌ام؟» اينها سؤالاتي است كه در ذهن بيشتر والدين نقش بسته است.
- خودتان آگاه باشيد
شايد شما هم از آن دسته افرادي باشيد كه از صحبت‌كردن در مورد مسائل جنسي با فرزندان خود هراس دارند. برخي نگران هستند كه اينگونه صحبت‌ها باعث شود قوه جنسي در آنها زودتر از زماني كه بايد، فعال شود و اين مسئله تبعاتي داشته باشد كه نتوانند از پس آن برآيند. نگراني درستي هم هست؛ اما چاره‌اش سكوت كامل درباره ماجرا نيست، چرا كه بچه‌هاي ما براي اينكه زندگي سالمي داشته باشند نياز به آگاهي‌هاي درست و به‌اندازه درباره اين موضوع دارند. واقعيت اين است كه بچه‌ها به هر حال در مورد اين مسائل كنجكاوي مي‌كنند و راهي براي يافتن پاسخ پرسش‌هاي خود مي‌يابند. دوستان، نشريات، در اينترنت، حتي بازي‌هاي رايانه‌اي و راه‌هايي از اين قبيل، دسترسي به اين اطلاعات را بسيار آسان كرده است و در اين صورت است كه شما به‌عنوان والدين هيچ كنترلي بر نحوه و ميزان مواجهه و حتي صحت آن اطلاعات نخواهيد داشت.
- مراقب انتقال اطلاعات باشيد
تأكيد بر دادن اطلاعات مربوط به مسائل جنسي، بدين معنا نيست كه بايد عمق زياد و توأم با هيجان را بدون درك سن به كودك تزريق كرد، بلكه اطلاعات جنسي در جملاتي بسيار ساده‌تر از آنچه ممكن است تصور كنيد، نيازها و كنجكاوي كودك را تأمين خواهد كرد و مهم‌تر از آن، امنيت او را در مواجهه با افراد سوءاستفاده‌گر تا حد زيادي تأمين مي‌كند. بنابراين اگر فرزند يا فرزنداني در هر سني در خانه داريد دست به كار شويد و آموختن شيوه صحيح آگاهي‌بخشي جنسي را هم جزو آموزه‌هاي مهم در وظايف والديني خود بدانيد. كارشناسان تربيتي معتقدند كه تربيت جنسي بايد از اوان كودكي و به‌صورت تدريجي انجام شود و متناسب با سن و درك كودك اطلاعاتي در اختيار او قرار بگيرد. دقت كنيد كه اگر شما ترجيح نمي‌دهيد كه به هيچ عنوان در مورد مسائل جنسي با كودكتان صحبت كنيد، اين موضوع علل مختلفي دارد: از جمله مسائل فرهنگي و تجارب قبلي شما از نخستين مواجهه خودتان با مسائل جنسي! توجه كنيد كه در ادامه، هرچه شما در مواجهه با سؤال‌ها و نياز‌هاي خود دريافت كرده‌ايد، بر تصور شما از مسئله جنسي مؤثر بوده است. واقعيت اين است كه آنچه بچه‌ها در پاسخ به سؤالات خود دريافت مي‌كنند نيز در تصويرسازي و عملكرد آنها در آينده تأثيرگذار است.
- به فرزندم چه آموزشي بدهم؟
اول از همه سعي كنيد كه در پاسخ دادن به سؤالات جنسي فرزندتان طفره نرويد. آنها را به تعويق نيندازيد و نگوييد: «تو براي شنيدن جواب اين سؤال‌ها هنوز كوچولويي». اما در پاسخگويي بهتر است زرنگي كنيد! و در ابتدا نظر خود او را در پاسخ به سؤال خودش بپرسيد. از اين طريق سطح اطلاعات او را چك كنيد و سپس با هوشمندي پاسخ مناسب با سن او را در اختيارش قرار دهيد.
هنگام صحبت‌كردن در مورد مسائل جنسي به عكس‌العمل و حالت چهره خود توجه كنيد. اخم‌كردن، صحبت همراه با عصبانيت يا دفاعي برخورد كردن باعث مي‌شود كودك يا نوجوانتان متوجه شود اين سؤالات براي شما خط‌قرمز هستند و براي پاسخ بقيه سؤالات خود به‌دنبال منبع ديگري خواهد گشت.
بهتر است نخستين چيزي كه به بچه‌ها در مورد مسائل جنسي و اندام‌هايشان آموزش مي‌دهيد، سوءاستفاده جنسي و خطرات ديگران در اين رابطه نباشد تا در نخستين تصوير، تصويري منفي در ذهن او ثبت نشود.
صحبت در مورد سوءاستفاده جنسي با كودكان، كار ساده‌اي نيست ولي كاملا ضروري است. توجه كنيد كه خطر سوءاستفاده جنسي مختص مواجهه فرد با دزدان و قاتلان نيست. متأسفانه اين خطر در شرايط متعددي ممكن است وجود داشته باشد. اغلب مرتكبين اين وقايع، افراد نزديك در يك خانواده و دوستان خانوادگي هستند.
با توجه به اينكه نمي‌توانيم لحظه به لحظه با فرزند خود باشيم، ضمن اينكه از امن بودن محيط و زيرنظر داشتن بچه‌ها هنگام بازي يا در محيط‌هاي خلوت نبايد غفلت كنيم، اهتمام به آموزش كودكان براي پيشگيري از مورد تعرض بودن، بسيار كمك‌كننده است. در اين راستا، لازم است با كودكان در مورد خصوصي بودن اندام‌هاي جنسي و تفاوت آن با ساير اندام‌ها صحبت شود. مثلا گفته شود گوش‌ها قسمتي از سر هستند و دست زدن به آنها اشكالي ندارد ولي آلت‌تناسلي خصوصي است و نبايد كسي به آن دست بزند. دين اسلام توصيه‌هاي مختلفي در زمينه رعايت حريم در رابطه با مسائل جنسي و پوشش دارد و در متون ديني، تأكيد بر خصوصي‌بودن آن از همان كودكي ديده مي‌شود.
بايد به كودكان ياد داد كه «آدم‌هاي ناشناس و حتي آشنايان حق ندارند از تو كاري را بخواهند كه دوست نداري انجام بدهي يا با تو كاري انجام دهند كه تو متمايل به آن نيستي». بايد به كودكان آموزش داد كه در اين شرايط چه كاري بايد انجام دهند؛ مثلا نه گفتن، فرار كردن، اطلاع دادن اين اتفاق به بزرگ‌ترها (والدين، معلم و...)، جيغ‌كشيدن، و غيره.
متأسفانه اغلب كودكان، سوءاستفاده جنسي از خود را زود افشا نمي‌كنند. برخي از كودكان، خود را مقصر مي‌دانند يا فرد سوءاستفاده‌گر به آنها گفته است كه اين يك راز است و يا حتي قول هديه به آنها داده است. او ممكن است به خاطر ترس از كتك يا سرزنش، بيرون انداخته‌شدن از خانه و ترس از باور نشدن، موضوع خود را مطرح نكند. پس در مورد لزوم صحبت‌كردن درباره اين مسائل با كودكتان حرف بزنيد و بگوييد كه رازهاي آزارنده را بايد با افراد مطمئن در خانواده در ميان بگذارد و به او اطمينان بدهيد كه براي هيچ‌يك از آنها سرزنش نخواهد شد. حتي مي‌توانيد به او بگوييدكه شما افتخار مي‌كنيد كه او شجاع بوده و مسئله خود را به شما اطلاع داده است.
- چه اقداماتي را خودمان بايد انجام بدهيم؟
سعي كنيد تا حد ممكن براي امنيت محيط كودك، اقدامات لازم را انجام دهيد: اعتماد بيش از حد ما به اطرافيان مي‌تواند براي كودك خطرآفرين باشد. قبل از سپردن كودك به هركسي بايد از معتمد‌بودن او به‌طور كامل اطمينان يابيد؛ خصوصا در كلاس‌هاي فوق‌برنامه‌اي كه كودكتان را مي‌فرستيد مربي او را به خوبي بشناسيد.
بهتر است وجود شبكه‌هاي مستهجن ماهواره‌اي كه كنجكاوي كودك را افزايش مي‌دهد و يا حتي اطلاعات غيرضروري و غيرقابل هضم به او مي‌دهد را از بين ببريم. در رفت‌وآمد كودك به منزل سايرين نيز دقت كنيم تا با چنين مسائلي مواجه نشود.
در اسلام توصيه شده كه بعد از طي سنين كودكي و در روايات، توصيه شده كه از حدود 6 تا 10سالگي فرزندان به بعد، رختخواب فرزندانمان را از هم جدا كنيم.
بخشي از آگاهي جنسي، آموزش حيا و عفت به دختر و پسر ماست. روابط باز نامناسب والدين با توجه به تأكيد متون ديني بر اختفاي روابط خاص زناشويي در خانه، از نكات مهمي است كه بايد در خانه رعايت كرد.
پوشش ضعيف و محرك هر يك از پدر و مادر در خانواده و يا در فضاي بيرون، ممكن است در ذهن كودك و نوجوان مشغوليت‌هاي آسيب‌زاي غيرضروري ايجاد كند.
اين علائم را اگر از فرزندان خود ديديد بايد مشكوك به سوءاستفاده جنسي كسي از او شويد: كابوس شبانه، اختلال در خواب، اضطراب، اصرار بر نماندن با فردي خاص، واكنش عصبي، افسردگي، استفاده از فعل يا كلمه جنسي كه براي سن او نامعمول است.
در آموزش به كودكتان صرفا بر ترس از «غريبه‌ها» تأكيد نكنيد. بيشتر افراد متجاوز به كودكان، از افراد آشنا هستند، پس كافي است آموزه‌هاي كلي را بدهيد و بگوييد هيچ‌كس - غريبه يا آشنا - حق ندارد به اين محدوده خصوصي تو وارد شود.
حريم خانواده و رفتار توأم با حيا را جدي بگيريد و اين حريم‌ها را به فرزندان خود منتقل كنيد. كودك شما بايد ببيند كه در رفتارهاي شما بين افراد محرم و نامحرم، تفاوتي هست و اين تغيير رفتار ناشي از رعايت حريم و حياي دروني شماست.