اگر همين روزها هشتگ «حصير بخريم» را در فضاي مجازي جست‌وجو كنيد با كمپين حمايت از محصولات حصيري و خريد تضميني اين محصولات آشنا خواهيد شد. با آقاي اميرمهدي طاهري‌فر، مديرعامل شركت حاميان صنايع‌دستي و يكي از متوليان اجراي اين كمپين، در اين مورد صحبت كرده‌ايم. آنها برنامه‌هاي متنوعي براي كارآفريني در زمينه حصير، رونق فروش و استفاده از محصولات با پايه حصير دارند.
- ايده اين طرح و كمپين از كجا آمد؟
ايده طرح «كاروان پيوند» از معاونت صنايع‌دستي سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري است كه در قالب طرح خريد تضميني توليدات و صنايع‌دستي كشور، امسال با خريد حصير كليد خورد. بعد از مطرح‌شدن اين طرح و حمايت رئيس سازمان و تحقيقات بسياري كه روي آن انجام شد، اين طرح به مرحله اجرا درآمد و اجراي اين طرح به‌عهده شركت حاميان ميراث فرهنگي گذاشته شد.
كمپين ملي حصير بخريم يكي از ابزارهاي ما براي ترغيب مردم به خريد از محصولات حصيري است. اين كمپين قرار است مردم را با توليدات حصيري آشتي دهد و حصير دوباره يكي از كالاهاي كاربردي در هر خانه باشد. از آنجا كه ما كار اجراي اين طرح را برعهده داريم و معتقديم يك طرح وقتي مي‌تواند موفقيت‌آميز باشد كه اقتصادي باشد، اين كمپين را راه‌اندازي كرده‌ايم تا از همين طريق، هم مردم بيشتر با محصولات حصيري آشنا شوند، هم افرادي كه تنها راه امرار معاش‌شان حصيربافي است، اشتغال پايدار و كسب درآمد داشته باشند. در كنار اين دو موضوع ما مي‌توانيم هزينه‌هايي را هم كه هر طرح براي اجرايي‌شدن نياز دارد تأمين كنيم.
- سؤال كليدي در مورد اين بازار اين است كه اصولا چرا بايد حصير بخريم؟
شايد بتوان گفت يكي از ارگانيك‌ترين صنايع‌دستي حصير است. يعني براي توليد مصنوعات حصيري از كمترين رنگ يا مواد شيميايي استفاده مي‌شود. از طرفي هم اين محصولات به‌صورت اختصاصي در استان‌هاي كم برخوردارتر يعني سيستان و بلوچستان، هرمزگان، بوشهر، خوزستان، يزد، گيلان و خراسان جنوبي توليد مي‌شوند و وظيفه همه ما براي استمرار اين هنر و ريشه‌كن كردن بيكاري در اين استان‌ها خريد صنايع‌دستي وطني است. متأسفانه محصولات حصيري چيني، هندي و پاكستاني زيادي در بازار وجود دارند كه نه‌تنها كيفيت و مرغوبيت محصولات ايراني را ندارند بلكه قيمت‌شان هم بسيار بالاتر است. اما دليل اينكه سازمان ميراث فرهنگي سال96 را سال ملي حصير ناميده اين است كه اين محصول نتوانسته بازار خوبي را براي توليدكنندگانش ايجاد كند و متأسفانه تاكنون بازار خوبي نداشته است. خيلي از صنايع‌دستي ايران كاملا شناخته‌شده هستند، آنها در نگاه اول نيازي به حمايت آنچناني ندارند، اما از آنجا كه حصير توليد هنرمنداني است كه در مناطق محروم ساكن هستند، آنها نتوانسته‌اند براي محصولشان بازاريابي كرده و آن را معرفي كنند. اينها همه دلايلي است كه اين كمپين را حمايت و محصولات زيباي حصيري را خريداري كنيم.
- با توجه به تجربه‌اي كه در اين كمپين داشته‌ايد، استقبال مردم از اين بازار چطور بوده؟
ما براي دوستي دوباره بين مردم ايران و محصولات حصيري همه كار كرده‌ايم. از ايجاد كمپين در فضاي مجازي گرفته تا برگزاري نمايشگاه در مجموعه فرهنگي- تاريخي نياوران كه اين نمايشگاه از 10تا 16مرداد در اين مكان برگزار شد. وقتي از افرادي كه به اين نمايشگاه مراجعه كردند پرسيديم كه از چه طريقي در جريان برگزاري نمايشگاه قرارگرفتيد، جواب بسياري از آنها آشنايي از طريق فضاي مجازي يا همان كمپين حصير بخريم بود. مردم در فضاي مجازي خيلي خوب از اين طرح حمايت كردند، به همين دليل هم استقبال خوبي از اين طرح شد. بسياري از مردم با محصولات متنوع حصيري آشنايي چنداني نداشتند و وقتي در نمايشگاه با اين محصولات روبه‌رو شدند، ميل و رغبت‌شان نسبت به خريد بيشتر هم شد. نكته جالب ماجرا هم اين بود كه بيشتر كساني كه از نمايشگاه خريد كردند، روزهاي بعد دوباره به نمايشگاه مراجعه كرده و باز هم با دست پر از آنجا خارج شدند. اما اين طرح ارزشمند هنوز به حمايت فراواني از سوي مردم نياز دارد تا بتواند به پويايي و استمرار مورد نظر ما برسد. درست است كه اين طرح با حصير شروع شده، اما اگر بتواند چرخه اقتصادي خوبي در بين هنرمندان و توليدكنندگان صنايع‌دستي ايجاد كند و همين طريق بازار‌هاي داخلي و خارجي را تحت پوشش قرار دهد.
- پاسخ به 2سؤال كليدي
محمدحسين افشاريان، 20سال دارد و دانشجوي رشته زيست‌شناسي است و به اطلاعات بالايي كه در مورد حصير دارد معروف است. از او در مورد حصير پرسيده‌ايم.
- اصولا چند نوع حصير داريم؟
بيشترين توليدات حصير در نقاط شمالي، جنوبي و جنوب شرقي هستند. اما تفاوت عمده‌اي كه اين دو نوع حصير با هم دارند در اين است كه حصير شمال از يولاف، جو دو سر و گندم بافته مي‌شود و رطوبت خاص خودش را مي‌طلبد، به همين دليل است كه وقتي از شمال حصير مي‌خريم، شايد بعد از چند وقت به‌خاطر از دست دادن رطوبت پوسته‌پوسته شود. اما براي حصيري كه در شهرها و روستاهاي جنوبي و جنوب شرقي ايران توليد مي‌شود، چون از پوست درخت خرما بافته مي‌شود، اين مشكل پيش نمي‌آيد؛ چرا كه درخت خرما تحت فشار و گرماي بسيار بالايي است و رطوبت كمتري دارد. اگر از نوع استفاده محصولات حصيري هم بخواهيد بدانيد، مي‌گويم اين دقيقا بستگي به ميزان خلاقيت شما دارد؛ به‌عنوان مثال نخستين روزهاي برگزاري نمايشگاه بود كه ما براي نمونه چند لانه پرنده حصيري براي فروش آورديم و در كمال ناباوري استقبال بسيار خوبي از اين محصول شد. خيلي‌ها براي كافه و آويزان‌كردن از درخت خانه‌شان، نگهداري عروسك يا چوب شومينه و ده‌ها ايده ديگر اين محصول را خريدند.
- كاربرد انواع حصير چيست؟
حصير‌هايي كه براي در و پنجره‌ها استفاده مي‌شود درست مانند يك عايق عمل مي‌كند. از تابش مستقيم نور خورشيد و انتقال گرما جلوگيري كرده و اجازه خروج سرماي خانه را نمي‌دهد. از اين‌رو بهترين وسيله براي خنك‌ماندن خانه در فصل تابستان همين حصير است. در مورد ظروف حصيري هم شايد اين ديد وجود داشته باشد كه خيلي زود خراب مي‌شود و از بين مي‌رود، اما اصلا اينطور نيست. بايد گفت برخلاف اين تصور اگر حصير را در شرايط خوب نگهداري كنيد، بيش از يك دهه برايتان كار مي‌كند. راز نگهداري آن هم اين است كه هرازگاهي حصيرتان را خيس كنيد، با اين كار علاوه بر اينكه رطوبت ظرف حصيري‌تان را حفظ كرده‌ايد، چند دقيقه‌اي هم مي‌توانيد از بوي حصير نم‌خورده كه بوي زندگي مي‌دهد، لذت ببريد. البته حفاظت در برابر حرارت و آتش، فشار، ضربه و اشياي نوك‌تيز و برنده از ديگر نكاتي است كه براي نگهداري حصير ملزم به رعايت‌كردن آنها هستيد.
- تاريخچه
پروفسور آرتور پوپ، ايرانشناس بنام آمريكايي معتقد است كه نخستين زيراندازهاي بشري از ني و گياهاني كه در باتلاق‌هاي سفلاي بين النهرين روييده، تهيه شده و به هم انداختن ساقه گياهان و درآوردن بافته‌اي حصير مانند، نخستين قدم در دستيابي انسان به شيوه‌هاي توليد قالي بوده است؛ از اين‌رو با قاطعيت مي‌توان گفت كه نخستين زيراندازهاي تهيه‌شده توسط انسان بافته‌هاي حصيري بوده و نخستين سرپناه‌ها پس از غارنشيني به كمك حصير و ني پديد آمده است.