آدم‌هايي كه از بچگي با قلم و چكش آشنا شده‌اند، ساعت‌هاي زيادي را روي فلزات سخت كوبيده‌اند تا طرح دلخواهشان را در بياورند. مريم اسدي يكي از همان كساني است كه بيشتر از 10سال و از نوجواني پاي اين اجسام سفت و حكاكي‌كردن روي آنها ايستاده است و حالا طرح‌زدن را به بچه‌هاي ديگر ياد مي‌دهد. با اسدي در نمايشگاه عيدانه كارآفريني در شهر مشهد، وقتي حسابي مشغول قلم‌زني بود، آشنا شديم. حالا او از نخستين روزهاي كارش تا امروز كه قلم‌زني را آموزش مي‌دهد برايمان تعريف مي‌كند.
- چند سال است كه اين كار را انجام مي‌دهيد؟
من از 15سالگي شروع به قلم‌زني كرده‌ام. يعني تقريبا 10سالي هست كه اين كار را شروع كرده‌ام و تا به امروز هم ادامه داده‌ام. آن سالي كه بايد در هنرستان انتخاب رشته مي‌كردم، قلم‌زني جزو جديدترين رشته‌ها بود و همين براي من جذاب بود و به انجام اين كار علاقه‌مند شدم و از آن خوشم آمد. در واقع با اينكه رشته‌اي قديمي بود اما در مشهد انجام نشده بود. اين نوپابودن قلم‌زني در مشهد، يكي از دلايل جذابيتش براي من بود. البته استادهايي كه آن را آموزش مي‌دادند در مشهد بودند ولي خودشان اصالتا اصفهاني بودند و مشهدي نبودند. همين انگيزه‌اي براي من بود كه اين كار را به‌عنوان يكي از نخستين‌ها در شهرمان انجام بدهم.
- پس در ابتدا به‌عنوان يك رشته تحصيلي آن را انتخاب كرديد؟
بله؛ در هنرستان رشته قلم‌زني را انتخاب كردم. براي كارداني هم همين قلم‌زني را در دانشكده فني شهر تهران خواندم و كارشناسي‌ام را هم در رشته صنايع‌دستي گرايش فلز كه خيلي تا به امروز به قلم‌زني مرتبط است ادامه دادم. در واقع فكر مي‌كنم تا به امروز انتخاب خيلي درستي داشته‌ام.
- از همان روزها به اشتغال اين رشته هم فكر كرديد؟
روزهاي اول صرفا فقط علاقه‌ام بود اما از يك جايي به بعد فهميدم كه مي‌تواند شغل خوبي هم باشد. تا به امروز براي همين كارم را به‌صورت حرفه‌اي‌تر ادامه دادم و محصولات توليدي‌ام را مي‌فروختم. در واقع اول درس بود و بعد تبديل به كسب و كار شد و من وارد بازار كار شدم.
- طرح‌هايتان فقط يك حالت و روي همين مس و برنج است؟
قلم‌زني چند روش دارد و به انواع مختلف برجسته‌كاري، منبت، نيمه‌منبت، مشبك و نيمه‌مشبك انجام مي‌شود. ضمن اينكه بيشتر كارهايمان روي مس است، چون استقبال بيشتري از آن مي‌شود؛ ولي اگر كسي بخواهد، روي نقره هم برايش قلم‌زني ميكنيم كه قيمتش از مس متفاوت است. در واقع ما قبل از هرچيز، طراحي‌هايمان را ميكنيم و آن طرح‌ها را روي مس و برنج و فلزات ديگر پياده و اجرا ميكنيم.
- چه چيزي در كار قلم‌زني وجود دارد كه شما را آنقدر مشتاق به انجامش كرده است؟
اينكه روي يك ماده خيلي محكم، طرح‌هايي مي‌زنند و چين و چروك‌هايي اجرا مي‌كنند كه وقتي كسي آن را مي‌بيند، فكر مي‌كند ماده اوليه چقدر نرم بوده، براي من خيلي هيجان‌انگيز است. تصور انعطاف داشتن اين ماده اوليه مي‌تواند خيلي جذاب باشد؛ درصورتي كه اينطور نبوده و همه اين طراحي‌ها روي فلزاتي بسيار سخت صورت گرفته و همين باعث ارزش آن مي‌شود.
به‌نظر كار سختي مي‌رسد. اصولا كار دست هميشه جزو كارهاي سخت بوده ولي اگر علاقه وجود داشته باشد، مي‌شود از پس سختي‌اش برآمد؛ آن‌وقت انرژي مضاعف هم پيدا خواهي كرد.
- چقدر طول كشيد تا كار قلم‌زني را به‌صورت حرفه‌اي ياد بگيريد؟
تقريبا همه مراحل آن از طراحي تا قلم‌زني را طي يك‌سال ياد گرفتم و در ادامه آن و در پروسه انجام محصولات، حرفه‌اي‌تر شدم.
- براي كار، به دستگاه خاصي نياز دارد؟
اصلي‌ترين وسايلش چكش و قلم هستند كه تنها يك‌بار نياز به خريدن دارند و براي يك عمر كار مي‌كنند. من چكش و قلمم را نزديك به 11سال است كه دارم و با آنها كار مي‌كنم.
- زمان قلم‌كاري هر محصول چقدر است؟
بستگي به حجم و طرح و مقياس كار دارد. مثلا اگر يك كار خيلي خاص باشد كه نزديك به 10ميليون قيمت دارد، چيزي حدود يك‌ماه تا يك‌ماه و نيم زمان مي‌برد. اما كارهايي هم هستند كه يك روز و يا 2 روز براي ساختشان زمان مي‌خواهند و مي‌شود هفته‌اي 5 تا 6 كار را قلم‌زني كرد.
- چرا قيمت كارهاي قلم‌زني بالاست؟
چند دليل دارد؛ اول اينكه ما روي مس و برنج و نقره قلم مي‌زنيم كه خود اين ظروف به تنهايي از نظر قيمتي ارزش بالايي دارند. از طرفي كار دست هميشه به‌دليل انرژي و زمان زيادي كه مي‌برد، قيمت بالايي داشته است. تركيب اين دو ويژگي با هم باعث مي‌شود كه كارهايمان گران‌تر از ظروف معمولي باشد.
- محصولات قلم‌زني، فقط جنبه تزئيني دارد؟
نه، مطلق نيست. مي‌تواند هم تزييني باشد و هم جنبه كاربردي داشته باشد. وسايل و ظروفي كه علاوه بر زيبايي، در خيلي از موارد، استفاده دارند؛ مثل قندان، ميوه‌خوري، شيريني‌خوري كه هركدام در حجم‌ها و طرح‌هاي مختلف، قلم‌زني مي‌شوند.
- علاوه بر انجام كارهاي شخصي، آموزش هم مي‌دهيد؟
حالا چند وقتي مي‌شود كه مشغول آموزش به بچه‌هاي خيريه همدم در شهر مشهد هستم. آنجا كارگاهي داريم كه با بچه‌هاي خيريه در آن قلم‌زني ميكنيم.
- خودتان هم كارگاه شخصي داريد؟
من همه كارهايم را در اتاق خاصي در خانه كه به اين كار اختصاص داده‌ام، انجام مي‌دهم.
- بازار فروشتان چطور است؟
ما بازارچه‌هايي در همين خيريه داريم كه به‌صورت دائمي فعاليت مي‌كند و در تمام طول سال برقرار است. علاوه بر آن، نمايشگاه‌هاي مناسبتي و فصلي هم يكي از بازارهاي اصلي ما براي فروش محصولاتمان است.
- استقبال مردم از اين بازارها قابل‌قبول است؟
اكثرا نمي‌دانند اينها دقيقا چه است و چطور كار شده ولي چون زيباست، چشمشان آن را مي‌گيرد و پرس‌وجو مي‌كنند و اگر به كارشان بيايد، آن را مي‌خرند.
- حدود قيمت كارهايتان چقدر است؟
بستگي به نوع و اندازه كار دارد. مثلا ميوه‌خوري‌هايمان از 100هزار تومان شروع مي‌شود و تا 500هزار تومان هم مي‌رسد.
- مردم به‌راحتي اين مبلغ را براي يك ظرف قلم‌زني شده پرداخت مي‌كنند؟
اتفاقا استقبال از اين ظروف مخصوصا ميوه‌خوري‌هايمان كه كاربردي‌‌تر از بقيه محصولات است خيلي خوب است. مي‌دانيد چرا؟ يكي از دلايلي مهمي كه مردم خيلي اين كارها را دوست دارند اين است كه دوام و مدت عمرشان بسيار زياد است. اين ظرف‌ها نه مي‌شكند، نه رنگش مي‌رود، نه خط و خشي برمي‌دارد و همين باعث مي‌شود كه يك‌بار و براي يك كار خوب و با كيفيت، هزينه كنند.
- كارتان را براي فروش با چقدر سرمايه شروع كرديد؟
يادم است آن زمان كه در هنرستان بودم، يك بشقاب مسي به قيمت 5هزار تومان خريدم و رويش قلم‌زني كردم و آن را 20هزار تومان فروختم. با آن 20تومان دوباره يك بشقاب بزرگ‌‌تر خريدم و همين روند را رويش پياده كردم. اين كار تا چند وقت ادامه داشت و تمام كارهايم به فروش مي‌رفت. در واقع من كارم را با كمترين سرمايه ممكن شروع كردم.
- اگر كسي بخواهد قلم‌زني را شروع كند، شما چه توصيه يا راهكاري برايش داريد؟
براي اين كار، اول از همه بايد طراحي‌اش را خيلي قوي كند. موضوع طراحي، موضوعي بسيار مهم در كار قلم‌زني است كه اگر در آن ضعف داشته باشيم، قلم‌زدن خوب هم نمي‌تواند كار را بالا ببرد. در واقع اول بايد طراح خوبي باشد تا بعد از آن بتواند قلم‌زن خوبي باشد. در مرحله دوم هم از نداشتن يا كم داشتن سرمايه نترسد. مي‌تواند با كارهاي كوچك و ابتدايي شروع كند و از قيمت‌هاي پايين و كيفيت بالا شروع كند تا كم‌كم مشتري‌هاي خاص خودش را جذب كند.
نظر شما