نازايي به دو گروه اوليه و ثانويه تقسيم مي‌شود؛ نازايي اوليه به مواردي اطلاق مي‌شود كه هرگز حاملگي ايجاد نشده باشد و نازايي ثانويه، مواردي از نازايي را شامل مي‌شود كه حداقل يك حاملگي قبلي رخ داده باشد. علل نازايي متفاوت است. 50درصد موارد نازايي به‌علت عوامل زنانه، 35درصد موارد به‌علت عوامل مردانه، 10درصد به‌دليل موارد غيرقابل توجيه و 5درصد به‌دليل موارد غيرمعمول است. ناباروري غيرمعمول شامل مواردي مي‌شود كه هر دو زوج در آزمايش‌ها و بررسي‌ها كاملا نرمال بوده و سن آنها نيز مناسب باروري باشد ولي حاملگي رخ ندهد.
از بين علل زنانه نازايي 40درصد موارد به‌علت اختلالات تخمك گذاري، 40درصد موارد به‌علت مشكلات لوله‌هاي رحمي و اختلالات لگن، 10درصد موارد به دلايل غيرقابل توجيه و10درصد موارد به‌علت مشكلات غيرمعمول است. يكي از مهم‌ترين عوامل مرتبط با نازايي، سن است به‌طوري كه باروري در خانم‌ها در سنين 24-20به حداكثر مي‌رسد و تا سنين 32-30سالگي كمي كاهش مي‌يابد.
به‌طور كلي ميزان باروري در خانم‌هاي 29-25ساله حدود 8-4درصد، در خانم‌هاي 34-30سال 19-15درصد، در خانم‌هاي 39-35سال 46-24درصد و در خانم‌هاي 45-40سال تا 90درصد كاهش مي‌يابد. به‌طور كلي زوج‌هايي كه مايل به داشتن بچه هستند و بعد از يك‌سال تلاش براي بارداري، موفق نبوده‌اند بايد براي نازايي بررسي شوند.
در برخي موارد بررسي بايد زودتر صورت پذيرد؛ مثلا درخانم‌هاي بالاي 35سال يا خانم‌هاي جوان‌تري كه تاريخچه عفونت‌هاي لگني دارند يا آقاياني كه سابقه بيضه نزول كرده يا سابقه جراحي روي بيضه دارند. بررسي‌هاي نازايي با يك شرح حال و معاينه باليني دقيق آغاز مي‌شود. سن خانم و آقا، سابقه بيماري‌ها، داروهاي مورد مصرف، سابقه عمل جراحي در خانم و آقا، سابقه كيست تخمدان، سابقه عمل جراحي آپانديسيت و جراحي بزرگ شكمي، نظم قاعدگي‌هاي ماهانه، سندروم تخمدان پلي كيستيك، درد هنگام قاعدگي و نزديكي و انواع عفونت ازجمله مواردي هستند كه بايد مدنظر قرار گيرند.
سابقه سرطان‌ها و انجام شيمي درماني يا راديوتراپي نيز هم در خانم و هم در آقا مهم است. معمولا آزمايش‌هاي هورموني خانم، سونوگرافي رحم و تخمدان‌ها، عكس رنگي از رحم و... . همچنين انجام آزمايش اسپرم همسر در بررسي زوجين نابارور انجام مي‌شود. يكي از مواردي كه مي‌تواند تأثير زيادي بر ناباروري مردان داشته باشد، آلودگي محيطي، صنعتي و هواست. بي‌تحركي و چاقي از مهم‌ترين عوامل آسيب رساندن به سلول‌هاي جنسي مردانه هستند. يكي ديگر از عواملي كه روي باروري اثر دارد، مصرف سيگار و دخانيات هم توسط آقا و هم توسط خانم است.
سيگار مي‌تواند آسيب جدي به اسپرم‌ها وارد كند. زنان سيگاري نيز در معرض خطر كاهش باروري هستند. چاقي از ديگر عواملي است كه مي‌تواند روي ناباروري به‌ويژه در خانم‌ها اثر داشته باشد. امروزه با وجود شيوه‌هاي درمان نازايي و ناباروري متعددي كه در جهان و در كشور ما ايران وجود دارد، بسياري از زوجين مي‌توانند اميدوار باشند كه فرزندان سالم داشته باشند.
شيوه‌هاي مختلفي براي درمان ناباروري وجود دارد كه در هر زوج متناسب با علت نازايي، توسط متخصصين به بيماران توصيه مي‌شود. اين درمان‌ها از روش‌هاي ساده‌تر مثل تحريك تخمك‌گذاري تا درمان‌هاي پيچيده‌تر قبل تزريق داخل سيتوپلاسمي اسپرم (ICSL) و IVF را شامل مي‌شوند كه در هر زوج بسته به شرايط خاص خودشان و سن و علت نازايي ايشان يكي از روش‌ها پيشنهاد مي‌شود.توصيه مي‌شود كه زوج‌ها براي درمان ناباروري به مراكز معتبر و سرشناس در زمينه درمان نازايي مراجعه كنند. مراكزي كه در آنها متخصص ناباروري زنان، مردان و جنين شناسي حضور داشته باشد و به‌صورت تيمي براي درمان ناباروري اقدام كنند، شانس موفقيت درمان بالاتري دارند.