در 2 ماه گذشته، ولایت باغدیس- که در شمال غربی افغانستان و بین 2 ولایت هرات و فاریاب واقع شده صحنه درگیری‌های شدیدی بود- و شورشیان ضمن اشغال 3 ناحیه از 7 ناحیه این ولایت در اکثر مراکز اقدام به ایجاد شبکه‌های اطلاعاتی و عملیاتی کرده‌اند.
باغدیس، اولین ولایت شمال غربی افغانستان بود که در سال 1997 به تصرف طالبان در آمد و هم‌اینک شورشیان درصدد تکرار آن موفقیت و استفاده از این ولایت به‌عنوان سکویی برای اجرای عملیات در ولایت‌های شرقی‌تر شامل جوزجان، تخار و بدخشان هستند.
در ولایت فاریاب که درست در شمال باغدیس قرار دارد، طالبان ضمن احداث پایگاهی در نواحی کوهستانی در تلاش برای گسترش شبکه‌های خود هستند. طی 2 ماه گذشته طالبان در هر 2 این ولایت‌ها دست به چندین حمله زده و ادعا می‌کنند که بخش‌های بالامرغاب، غورماش و قادس را تا حد زیادی در کنترل خود دارند.
ملا دستگیر، فرمانده خودخوانده طالبان در باغدیس، می‌گوید: «سعی ما این است که مثل گذشته این مسیر را باز کنیم. سیاست ما اینجا فرق دارد. در جنوب، ما علنا با قوای دولتی و خارجی درگیر هستیم ولی در شمال، سیاست پیشروی آرام را در پیش گرفته‌ایم. دولت اینجا ضعیف‌تر از جنوب است و کوه‌ها محیط مساعدی برای عملیات ما فراهم می‌کنند.»
بنا به ادعای دستگیر، بسیاری از نواحی کوهستانی باغدیس در کنترل طالبان است.
وی می‌گوید: «ما می‌خواهیم کل ولایت را تصرف کنیم، چون هنوز مرکز [قلعه نو] و برخی از نواحی در کنترل دولت است. می‌توانیم با یک حمله این کار را انجام دهیم ولی مترصد اجرای یک عملیات بزرگ‌تریم. راهبرد ما حمله به چندین ولایت در آن واحد است.»
دستگیر، ضمن بیان این مطلب که طالبان در حال افزایش حضور نظامی خود در منطقه است و به‌زودی آماده حمله می‌شود می‌افزاید: «ما الآن سعی داریم مخفیانه عمل کنیم و می‌بینیم که مردم استقبال گرمی از ما می‌کنند. به‌زودی کل راه‌های منتهی به شمال را تصرف خواهیم کرد.»
طالبان در 20 سپتامبر به ناحیه بالامرغاب در ولایت باغدیس حمله کردند. در این نبرد که 3 ساعت به طول انجامید، 4 مامور پلیس و 20 شورشی کشته شدند. 2 روز بعد طالبان به ناحیه قیصر در ولایت فاریاب یورش بردند که این درگیری به دستگیری یکی از فرماندهان شورشیان به نام رسولک انجامید.
در تاریخ 25 سپتامبر برخورد یک خودرو پلیس به یک مین جاده‌ای در ناحیه غورماش در ولایت باغدیس، 3 کشته و 4 مجروح بر جای گذاشت. مقامات، شورشیان را مسئول این حادثه دانستند.
در همان روز یک فروند بالگرد متعلق به نیروهای بین‌المللی برای کمک به امنیت افغانستان (ایساف) وابسته به ناتو در غورماش سقوط کرد و طالبان مسئولیت آن را بر عهده گرفتند. همچنین در همان روز شورشیان یک کارگر چینی در یک شرکت راه‌سازی را در ناحیه قیصر ربودند.
نیروهای دولت افغانستان در نواحی غورماش و بالامرغاب دست به یک ضدحمله زدند. منابع رسمی، آمار کشته شدگان طالبان را در این درگیری بیش از 20 نفر گزارش دادند اما شورشیان این گزارش‌ها را تکذیب کردند.
اشرف ناصری، فرماندار باغدیس، ضمن تکذیب پیشروی طالبان در این ولایت می‌گوید: «این ادعای طالبان که مناطق کوهستانی را تصرف کرده‌اند حاکی از ضعف آنهاست. آنها روی زمین صاف هم نمی‌توانند بجنگند، آن وقت می‌روند توی کوه‌ها پنهان می‌شوند که آدم عادی نمی‌رود زندگی کند.»
این در حالی است که مقامات در فاریاب پیشروی طالبان را تایید می‌کنند.
ژنرال خلیل‌الله ضیایی، فرمانده امنیتی فاریاب، می‌گوید: «آنها دارند از راه باغدیس به سمت ما می‌آیند و سعی‌شان این است که مردم را با خودشان همراه کنند.»
با این حال وی تاکید می‌کند شمال به سرنوشت جنوب که بخش‌های بزرگی از آن در کنترل شورشیان است دچار نخواهد شد.
وی می‌افزاید: «طالبان در این ولایت به سمت جنوب عملیات نظامی ندارند. آنها در حال اقدامات مخفی و جمع‌آوری اطلاعات هستند. گاهی حملاتی با موتورسیکلت انجام می‌دهند فقط برای اینکه عرض اندامی کرده باشند.»
وی می‌گوید: «مناطق کوهستانی ما مثل قیصر، آلمار و کوهستان در معرض خطرند. فعالیت‌های عملیاتی و اطلاعاتی‌مان را گسترش داده‌ایم و نیروهایمان را در برخی مناطق بسیار حساس افزایش داده‌ایم و حتی نیروهایی را برای کمک به پلیس باغدیس به ناحیه غورماش گسیل کرده‌ایم. طالبان نمی‌توانند آزادانه عملیات کنند.»
با این حال اهالی ولایت باغدیس و دیگر ولایت‌های شمالی می‌گویند طالبان اکنون دارای چنان نفوذی در این مناطق هستند که اثرات آن در زندگی روزمره مردم احساس می‌شود.
فاضل رحمان، اهل ناحیه بالامرغاب، می‌گوید: «طالبان به این منطقه رسیده‌اند. مهم نیست که چند ساختمان تحت کنترل دولت است. طالبان در روستاها حضور دارند و خیلی‌ها به آنها ملحق شده‌اند. بیکاری و بی‌توجهی دولت به مشکلات مردم باعث این وضعیت شده و طالبان هرروز قوی‌تر می‌شوند.»
به گفته فاضل، درگیری‌های بین طالبان و نیروهای دولتی اغلب به پیروزی شورشیان می‌انجامد.
وی می‌گوید: «بعد از اتمام درگیری، نیروهای پلیس فورا به پایگاه‌هایشان بر می‌گردند ولی طالبان می‌مانند تا حرفشان را به گوش مردم برسانند. دولت از محل تدارک و هماهنگی طالبان اطلاع دقیق دارد ولی کاری نمی‌تواند بکند. فقط همین‌طور نشسته و شاهد پیشروی طالبان است.»
اخیراً دولت افغانستان با حمایت ناتو نیروهای بیشتری را برای مقابله با نفوذ روبه‌گسترش طالبان در باغدیس مستقر کرده است. سرتیپ دیتر وارنک، فرمانده ناتو در مناطق شمالی افغانستان، تایید کرد که طالبان مراکز کوچکی را در بخش شمال غربی این کشور برای انجام عملیات خود تاسیس کرده است.
وی در یک کنفرانس خبری در ماه سپتامبر گفت: طالبان اردوگاه‌هایی را در ولایت فاریاب برپا کرده که از آنها برای برنامه‌ریزی جهت انجام حملات به دیگر مناطق شمال استفاده می‌کنند.
وی گفت: «بر اساس اطلاعات ما، پاکستان نقش مهمی در ایجاد و گسترش این مراکز در قسمت‌های شمال غربی افغانستان ایفا می‌کند. به همین علت فاریاب به نقطه پردردسری برای ما بدل شده است.»
ستار بارز، معاون فرماندار ولایت فاریاب، ضمن تایید سخنان فرمانده ناتو می‌گوید: «در حال حاضر ارتش، پلیس و نیروهای ناتو در فاریاب، به‌ویژه در ناحیه قیصر، مستقرند. این تنها وسیله‌ای است که می‌تواند مانع از پیشروی بیشتر طالبان شود.»
وی تاکید کرد که نیروهای طالبان در این منطقه را عمدتا افراد مزدور و خارجی تشکیل می‌دهند نه افراد محلی. وی می‌گوید: «مردم منطقه با طالبان همکاری نمی‌کنند.»
ولی بسیاری از مردم نسبت به تلاش‌های دولت برای متوقف کردن پیشروی طالبان در این منطقه خوش‌بین نیستند.
مولوی شیخ احمد، نماینده ولایت فاریاب در پارلمان، سربازان بین‌المللی را مسئول پیشروی طالبان دانست.
وی در ماه اکتبر در مراسم خاکسپاری یک فرمانده سابق گروه‌های شبه‌نظامی گفت: «عامل افزایش تعداد نفرات طالبان حضور نیروهای خارجی است.
در گذشته نه خارجی‌ای بود نه طالبانی. حالا که خارجی‌ها وارد منطقه شده‌اند طالبان هم پشت سرشان آمده‌اند. حضور خارجی‌ها موجب تحریک آنها شده و همین باعث شده مردم به طالبان دست همکاری بدهند. مردم ما خاطره خوبی از عملیات خارجی در جنوب و شمال ندارند.»
ناظران سیاسی معتقدند تمرکز بالای نیروهای ناتو و افغانستان در باغدیس و فاریاب حاکی از آن است که دولت خطر را جدی گرفته است.
قیوم بابک، سردبیر و تحلیلگر در مزارشریف، می‌گوید: «گفته‌های دولت که می‌گوید تعداد سربازان ناتو و افغانستان را در باغدیس و فاریاب افزایش داده نشان می‌دهد که طالبان در این ولایات نفوذ خیلی زیادی دارد. تا قبل از این دولت خطر را دست‌کم می‌گرفت.»
isn.ethz.ch