درمان که روزگاری قرار بود به کمترین دغدغه بیماران تبدیل شود، در روزگار مشکلات ارزی و فشارهای تحریم، بیش از همیشه نفس بیماران را به شماره انداخته است. وقتی پای فرار مالیاتی پزشکان و خطاهای پزشکی هم به میان می‌آید، این واقعیت نمایان می‌شود که مشکلات مردم در حوزه بهداشت و درمان به چند مورد محدود نمی‌شود و باید انتظار طوماری از مصائب حوزه سلامت داشته باشیم.
همین دغدغه‌ها موجب شد تا به سراغ نمایندگان کمیسیون بهداشت و درمان مجلس برویم و از آنها به‌عنوان ناظران این حوزه در مجلس بپرسیم که از نگاه آنها مهم‌ترین مشکلات این حوزه چیست و در برابر حاشیه‌هایی همچون فرار مالیاتی پزشکان و خطاهای پزشکی چه پاسخی دارند.
- راه برخورد با
خطاهای پزشکی چیست؟
منوچهر جمالی، عضو هیأت رئیسه کمیسیون بهداشت مجلس است و وقتی موضوع خطاهای پزشکی را با او در میان گذاشتیم، تلاش کرد تا به تلطیف این موضوع بپردازد؛ «احترام به پزشکان مهم‌ترین نکته‌ای است که جامعه پزشکی از مردم انتظار دارد. اگر قرار است یک پزشک در جایی اشتباهی مرتکب شود، نباید این خطا را به نام تمام پزشکان ثبت کنند، درهرحال پزشکان هم در این مملکت زندگی می‌کنند و نقش مهمی برای بهداشت و سلامت مردم دارند.»
- تخصص زنان و زایمان با هزار و 112شکایت در رتبه نخست موضوع مورد توجه بیماران در سال96 برای شکایت قرار دارد و بعد از آن 710شکایت از دندانپزشکان در سال96 به ثبت رسید تا دندانپزشکان دومین گروه پزشکانی باشند که مردم از آنها شاکی هستند.
او تأکید می‌کند: «من قبول دارم که اگر پزشکی خطا کرد باید با آن برخورد شود اما این را باید بدانیم که در هر صنفی، احتمال خطا از جانب یک یا دو نفر وجود دارد. در جامعه پزشکی هم اگر این اتفاق بیفتد باید با آنها به‌درستی برخورد شود، حواس‌مان باشد که با چند اشتباه، تمام جامعه پزشکی را زیرسؤال نبریم. سهل‌انگاری‌ها، مسیر و فرایند خاص خود را دارند و کسی نمی‌گوید که به این سهل‌انگاری‌ها رسیدگی نشود ولی اینکه مردم دوست دارند که پزشک به‌خاطر اشتباهی که کرده یک جریمه خیلی سنگین برایش بسته شود یک بحث دیگر است.
من براساس قانون باید ببینم که برای این کوتاهی چگونه باید با فرد خاطی در حوزه بهداشت و درمان برخورد شود و نگاه واقع‌گرایانه داشته باشیم. در تمام دنیا این مشکلات هست. سهل‌انگاری و خطای عمد نباید باشد اما خب یک جاهایی مشکلاتی پیش می‌آید که در تمام دنیا هم یک درصدهایی از اشتباه را قابل‌قبول می‌دانند».
اگر پزشکی خطایی مرتکب شود راه‌حل‌هایی برای برخورد با پزشکان خطاکار درنظر گرفته شده است. آنطور که جمالی می‌گوید: «سازمان نظام پزشکی و دادگستری مسئول رسیدگی به خطاهای پزشکی هستند. مردم می‌توانند به سازمان نظام پزشکی مراجعه و اعلام شکایت کنند یا اینکه مردم در همان بیمارستانی که مشکل برایشان ایجاد شده به مسئولان بیمارستان یا دانشگاه مربوطه مراجعه کنند. مسیرهای مشخص قانونی برای این کار دیده شده و جای نگرانی نیست».
- هزینه‌های درمان
بیماران را به زیرخط فقر کشاند
حسینعلی شهریاری، رئیس کمیسیون بهداشت مجلس مشکلات ارزی را نقطه شروع مهم‌ترین نگرانی‌هایش برای حوزه سلامت معرفی می‌کند و می‌گوید: «مردم هم‌اکنون مشکلات جدی دارند و مسائل ارزی هم مشکلات مردم را چند برابر خواهد کرد. ما برای بعضی از داروهای حیاتی و برای بیماری‌های خاص با مشکل مواجه شده‌ایم. خیلی از بیماران توان پرداخت مبلغ داروهایی که گران شده‌اند را ندارند. متأسفانه بیمه‌های ما بیمه‌های صنعتی و اقتصادی نیستند و فقط به‌عنوان یک صندوق عمل می‌کنند که همیشه چشم‌شان به‌دست دولت است».
گران شدن هزینه‌های درمان نخستین نکته تاریک تحریم‌ها و افزایش قیمت دلار است تا جایی که شهریاری هم با نگرانی از افزایش تعرفه‌ها سخن می‌گوید؛ «به‌رغم اینکه در2 سال گذشته برنامه‌های خوبی انجام شد اما الان به‌خاطر مشکلات مالی، خدمات سرپایی به‌شدت کاهش و در مقابل تعرفه‌ها افزایش یافته است.
این اتفاقات بر قشر کارمند و مستضعف فشار می‌آورد و حتی کسانی که بیمه تکمیلی دارند از پس هزینه‌های درمانی بر نمی‌آیند. ما هم‌اکنون پیگیر این موضوعات در کمیسیون بهداشت و درمان هستیم و با توجه به اتفاقات ارزی قرار است کمیسیون بهداشت و درمان با حضور رئیس مجلس و مسئولان وزات بهداشت جلسه‌ای برگزار کند و در این جلسه برای مشکلات ارزی بخش دارو راه‌حلی بیابیم.»
او در پاسخ به این سؤال که اگر یک بیمار با توجه به بحث تحریم و ارز به شما مراجعه کند شما به‌عنوان رئیس کمیسیون چه راه‌حلی پیش پایش می‌گذارید، با صراحت خاصی پاسخ می‌دهد: «ما راه‌حل نداریم چون نه بیمار می‌تواند هزینه‌ها را پرداخت کند و نه دولت می‌تواند این هزینه را بپذیرد. خیلی از افراد هستند که مجبور می‌شوند برای هزینه‌های درمان خانه و خودرویشان را بفروشند و درصد قابل توجهی از مردم به‌خاطر هزینه‌های درمان به زیر خط فقر سقوط کرده‌اند. به‌رغم اینکه در سال‌های گذشته تلاش کردیم تا هزینه‌های سلامت را کاهش دهیم،
با توجه به اتفاقات جدید که در حوزه ارزی و تحریم رخ داده، فشار روی مردم بیشتر شده است. مردم خیلی به ما مراجعه می‌کنند و نامه می‌نویسند ما هم این موارد را منتقل می‌کنیم. خیلی از تجهیزات و نیازهای ضروری مردم که با ارز 4200تومانی به گمرک رسیده است، الان می‌گویند که باید مابه تفاوت ارز را پرداخت کنید تا اجازه ترخیص داده شود».
شهریاری احتمال شکل‌گرفتن موجی از نارضایتی مردم به‌دلیل هزینه‌های بالای درمان را پیش‌بینی می‌کند؛ «ممکن است افراد گرسنگی را تحمل کنند اما وقتی موضوعی با جان مردم گره می‌خورد بدون شک مردم واکنش نشان خواهند داد و مشکلاتی برای دولتمردان ایجاد می‌کنند.
اگر قرار است در این شرایط تحریم، خدمات‌دهی کم شود، پس باید برای همه کم شود. نمی‌شود که مسئولان دولتی، نمایندگان‌مجلس، مسئولان قوه قضاییه و... .چون پول زیاد دارند، هر اتفاقی که افتاد هزینه‌ها را بدهند اما وقتی نوبت به مردم عادی و مستضعف رسید، فشار را بر گردن آنها بگذاریم.»
- مگر از دیگران سؤال می‌شود
که دنبال مالیات پزشکان هستند
احمد حمزهای هم یکی از اعضای دیگر هیأت رئیسه کمیسیون بهداشت و درمان مجلس است که مشکلات طرح تحول سلامت را به‌عنوان دغدغه اصلی‌اش نام می‌برد. از نظر او هزینه‌های اضافی در طرح تحول سلامت موجب‌شده تا این طرح آنچنان که باید و شاید به هدف خود نرسد.
او معتقد است که در این طرح ما شاهد هزینه‌های اضافی زیادی هستیم و منجر به دیرشدن پرداختی پزشکان و پرستاران شده است و بدون شک این تأخیر در پرداخت در نحوه خدمات‌رسانی نیروها تأثیر می‌گذارد. انجام کارهای تکراری در روند درمان موجب همین هزینه‌های اضافی می‌شود.
حمزهای برای توضیح چگونگی انجام کارهای تکراری در طرح سلامت اینگونه مثال می‌زند؛ «مثلا یک مریض امروز به بنده مراجعه می‌کند و بعد از آنکه یک آزمایش را پیش من انجام داد، برای تکرار آزمایش نزد دکتر دیگری هم می‌رود. وقتی بیمار می‌بیند که هزینه برایش خیلی زیاد نمی‌شود، ممکن است برای یک آزمایش نزد پزشکان مختلفی برود.
اگر یک نظام ارجاع و پرونده الکترونیکی وجود داشته باشد، جلوی همه این ریخت و پاش‌ها گرفته می‌شود. از نظر من نظام ارجاع، پزشک خانواده و پرونده الکترونیک مهم‌ترین مشکلات طرح تحول سلامت هستند که اگر این موارد در سیستم بهداشت و درمان درست شوند حداقل در 35درصد هزینه‌های طرح تحول سلامت صرفه‌جویی خواهد شد و در این صورت دیگر با تأخیر در پرداختی‌ها مواجه نمی‌شویم.»
اعتراض به تعرفه‌های پزشکی نقطه‌مشترک بیماران و پزشکان است، با این تفاوت که بیماران همیشه با چشمانی نگران بالارفتن مبلغ تعرفه‌ها را نظاره می‌کنند و پزشکان هم همیشه کمترین رضایت را از میزان افزایش تعرفه‌ها دارند. حمزهای درباره این موضوع توضیح می‌دهد: «نزدیک‌نشدن تعرفه‌ها به واقعیت مشکل دیگر پزشکان است. باید قبول کنید که در سال‌های گذشته، شرایط خاص کشور اجازه نداده که تعرفه‌ها به سمت واقعیت حرکت کند و هم‌اکنون هم که شرایط بدتر از قبل شده است. وقتی تعرفه واقعی نباشد پدیده‌های دیگری مانند زیرمیزی را به همراه دارد و حتی ممکن است بر کیفیت خدمات تأثیر بگذارد».
غیبت کارتخوان در مطب بسیاری از پزشکان شناخته‌شده، موضوعی بود که در هفته‌های اخیر جامعه پزشکی را با حاشیه‌هایی همراه کرد. خیلی‌ها از شیوه دریافت نقدی هزینه در مطب پزشکان به‌عنوان راهی برای فرار مالیاتی یاد کردند؛ نکته‌ای که حمزه ای چندان نسبت به آن روی خوش نشان نداد و با مقایسه دیگر اصناف تلاش کرد تا همکاران خودش را تبرئه کند؛ «جامعه پزشکی هم مانند دیگر اقشار این کشور است،
مگر باقی صنف‌ها همه برای کارهایشان به نکات مالیاتی توجه می‌کنند که حالا بر جامعه پزشکی تمرکز کرده‌اید. اینکه می‌گویند پزشک‌ها درآمدشان بالاست، درست نیست. من هم خودم پزشک بودم در حد متوسط پایین جامعه درآمد داشتم. ممکن است درصدی از پزشکان این کار را انجام دهند که درست هم نیست اما شما در میان وکلا بروید، می‌بینید که درصدی از وکلا درآمدشان با هیچ فردی قابل قیاس نیست، آیا با آنها برخوردی می‌شود؟
برایشان کارتخوان گذاشته‌اند؟ مهندس‌هایی که در این مملکت در‌آمدهای میلیاردی دارند، برای آنها کارتخوان گذاشته‌اید و مالیات می‌دهند؟ مداحی هست که یک جلسه‌اش کمتر از 20میلیون نیست. مداح‌ها و سخنورهایی که برای هر جلسه چند میلیون دریافت می‌کنند، از آنها مگر سؤال می‌شود که بر پزشکان تمرکز کرده‌اند؟ از نظر من، تمام تراکنش‌های مالی کشور باید الکترونیک شود و هر پولی خارج از این قاعده باید پولشویی حساب و با متخلف برخورد شود. اینکه ما بیاییم فقط روی یک قشر انگشت بگذاریم و بگوییم چرا این افراد از کارتخوان استفاده نمی‌کنند و مالیات نمی‌دهند اصلا کار درستی نیست.»
اگر پزشکی خطا کرد باید با آن برخورد شود اما این را باید بدانیم که در هر صنفی، احتمال خطا از جانب یک یا دو نفر وجود دارد. در جامعه پزشکی هم اگر این اتفاق بیفتد باید با آنها به‌درستی برخورد شود، حواس‌مان باشد که با چند اشتباه، تمام جامعه پزشکی را زیرسؤال نبریم