بین مردم ایران باور نادرستی دربارهی مصرف کاغذ وجود دارد؛ باور دارند مصرف کاغذ باعث از بین رفتن جنگلها و آسیب زدن به محیطزیست میشود. این باور چنان فراگیر شده است که حتی تعدادی از دانشآموختگانِ دوستدارِ طبیعت، کتاب و نشریه نمیخرند و آنرا در فضای مجازی میجویند و گاهی اوقات رایگان دانلود میکنند! در حالی که بخش عمدهای از کاغذ برای چاپ کتاب و روزنامه و مجله از چوب جنگلهای صنعتی و مصنوعی به شکل کاشت نهال در زمینهای بارور و زراعت چوب که باعث افزایش تعداد درختان جهان میشود، و بخشی دیگر (حدود ۴۰ درصد) با استفاده از محصولات جانبی کشاورزی مانند ساقه پنبه و باگاسِ تولیدشده در کارخانههای نیشکر تهیه میشود. (گروه صنایع کاغذ پارس از پنجاه سال پیش تا کنون یکی تولیدکنندگان کاغذ تحریر از تفاله ساقه نیشکر در ایران است).
آمریکا و کانادا از بزرگترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان کاغذ در جهان هستند، و بعد از آنها چین، روسیه، اندونزیِ، کُره جنوبی، سوئد، نروژ، آلمان و فنلاند قرار دارند؛ کشورهایی که بسیار بیش از ایرانیان به محیط زیستشان اهمیت میدهند. برای نمونه در سوئد ۷۲ درصد و در کُرهی جنوبی ۶۴ درصد از کاغذهای باطله بازیافت میشود. بخشی از کاغذ مورد نیاز ایران از کُره جنوبی و سوئد (به ویژه کاغذهای بالکی، معرف به کاغذ سبکبال) وارد میشود. آیا مردم و مسؤلان محیطزیست این کشورها عقلشان را از دست دادهاند که جنگلهای طبیعیشان را نابود و کاغذ تهیهشده از آن را به کشور ما صادر کنند؟
اما آن روی سکه؛ بر اساس تحقیقهای میدانی روزانه سههزار تُن زغال برای قلیان درایران مصرف میشود (دویستتُن در تهران - خبرگزاری مهر، مرداد ۱۳۹۴. بر اساس آمار رسمی پلیس مبارزه با مواد مخدر، گردش مالی قلیان [فقط] در تهران روزانه دو میلیارد تومان است - روزنامهی همشهری، ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷) که برای تهیه آن به طور متوسط ۹هزار تُن چوب مصرف میشود.
اگر میانگین وزن درختان را هزار کیلوگرم حساب کنیم، روزانه ۹هزار درخت و درختچه گوناگون دود میشود و به هوا میرود. اما این همه درد نیست، به همین میزان و شاید بیشتر زغال برای منقل (کباب و غیره) مصرف میشود؛ یعنی ۱۸ هزار درخت، هرچند بخشی از آنها درختان خشک و فرسوده و ضایعات چوباند، و با این خشکسالی که ایران را فراگرفته هر سال از وسعت جنگلهایمان کاسته میشود و باغ منقلداران و قلیانداران آباد. خبر ناگوار آنکه در چنین شرایطی، بهترین زغال از درختان بلوط و تاغ در نیمه جنوبی ایران تهیه میشود و به کشورهای حاشیه خلیج فارس و عراق و افغانستان صادر میشود!
بر اساس آمار رسمی سایت خانه کتاب ، در سه ماه آخر سال ۱۳۹۶ در مجموع ۳۱ میلیون جلد کتاب در ایران چاپ شده است؛ یعنی روزانه حدود ۳۴۵ هزار جلد. اگر وزن متوسط کتابها را یک کیلوگرم حساب کنیم (از کتابهای کمورقِ آموزش نقاشی و رنگآمیزی به کودکان که تیراژ بالایی دارند تا فرهنگنامههای پُربرگ که تیراژشان کم است)، روزانه ۳۴۵ تُن کاغذ برای چاپ کتاب مصرف میشود؛ در کنار هم قرار دادن این رقمها نشاندهنده عمق فاجعه زیستمحیطی و زیانهای جسمانی است؛ مصرف روزانه ششهزار تُن زغال (که بر خلاف کاغذ قابل بازیافت هم نیست) از چوب جنگلها و مزارع ایران، در برابر ۳۴۵ تُن کاغذ برای چاپ کتاب که ۸۰ درصد آن از خارج کشور وارد میشود!
خانمها و آقایان، دوستان و دشمنان محیطزیست، به غیر از زغال برای کباب و غیره، در این مرز پٌرگهر هر روز دستکم دو میلیون جلد کتاب بر آتش قلیانها کباب میشود!