به طور مثال چند پرنده کوچک و پرجنب و جوش می‌توانند حال و هوای منزل شما را به‌کلی تغییر دهند و هیاهو و سرزندگی طبیعت را به خانواده شما بیاورند.
روان‌شناسان هم اعتقاد دارند که نگهداری حیوانات خانگی به بهبود بعضی بیماری‌های روانی رایج از جمله افسردگی کمک می‌کند و در کاهش علائم بیماری مؤثر است. علاوه بر این، حیوانات خانگی و به ویژه پرندگان زینتی برای کودکان سرگرمی جذابی هستند.
اگر نگهداری حیوانات را به کودکان بسپارید، از همان سنین کودکی یاد می‌گیرند که چطور باید مواظب دیگران-مخصوصا کسانی که به آنها وابسته‌اند- باشند و حس مسئولیت‌پذیری آنها تقویت می‌شود.
حتی افراد تنها و سالخوردگان هم می‌توانند با خرید چند پرنده کوچک، مونس و همدم خوبی داشته باشند. به هر حال، اگر جزو افرادی هستید که دلتان می‌خواهد فضای محل زندگی‌تان با حضور پرندگان خانگی شور و نشاطی بگیرد قبل از خرید، نکاتی را مدنظر قرار دهید تا با انتخاب مناسب، از داشتن پرنده‌ای سرزنده و جذاب لذت ببرید.
قبل از اینکه از خانه بیرون بپرید!
اگر قصد خرید پرنده خانگی دارید، بهتر است توصیه‌های زیر را در این باره بخوانید:
1) قبل از اینکه برای خرید راهی مغازه‌های پرنده‌فروشی شوید، باید خوب فکر کنید و ببینید از چه نوع پرنده‌ای بیشتر خوشتان می‌آید. مهم است که نوع پرنده و رفتارش مطابق میل و سلیقه شما باشد تا بعدها از خرید خود پشیمان نشوید؛ به طور مثال اگر دوست دارید پرنده‌تان صداها را تقلید کند، باید به سراغ طوطی‌ها بروید اما اگر صدای خوش پرنده برایتان مهم است، انتخاب قناری‌ها، بهترین گزینه برای شماست.
2) به قیمت و هزینه نگهداری پرنده‌ها توجه کنید. البته هزینه نگهداری پرندگان خانگی نسبت به هزینه‌های رایج زندگی مبلغ قابل توجهی نیست. در حال حاضر، انواع و اقسام پرنده با قیمت‌های متفاوت- از چند هزار تومان تا چند میلیون تومان- در بازار موجودند. چون اغلب طوطی‌سانان مستعد سخن گفتن هستند، قیمت آنها نسبت به سایر پرندگان بیشتر است. هر چقدر پرنده کلمات بیشتری را تکرار کند، با قیمت بالاتری فروخته می‌شود بنابراین شما امکان انتخاب گسترده‌ای پیش‌رو دارید.
3) ابعاد پرنده و قفسش را براساس مکان زندگی خود بسنجید؛ قفس پرنده باید عریض و جادار باشد تا بتواند به‌راحتی در آن حرکت کند؛ پس اگر در منزل فضای کمی دارید، نمی‌توانید پرنده بزرگی مانند کاسکو یا شاه طوطی را در یک قفس کوچک و جمع و جور نگه دارید. این را هم بگویم که شیک بودن ظاهر قفس برای پرنده اهمیتی ندارد و نکته مهم فقط این است که امکان تحرک پرنده در ساده‌ترین شکل ممکن فراهم شود.
4) به بهداشت پرنده فروشی و سلامت پرنده توجه کنید چون آلودگی در محیط به سادگی به پرندگان منتقل می‌شود. در واقع، هر چقدر محل نگهداری پرندگان تمیزتر باشد، احتمال سلامت آنها هم بیشتر می‌شود. بهتر است که پرنده سالم را خودتان انتخاب کنید و این کار را به‌عهده فروشنده نگذارید. برای انتخاب هم باید چند فاکتور را مدنظر قرار دهید؛ ابتدا پرنده را خوب ورانداز کنید؛ پرهای پرنده باید کاملا صاف، شفاف و براق باشد و هیچ‌گونه بریدگی یا ژولیدگی در آنها دیده نشود.
5) به منقار و مردمک چشم‌های پرنده هم دقت کنید؛ منقار پرنده نباید حالت شوره داشته باشد و مردمک باید شفاف، سیاه و عنبیه اطراف آن نیز قابل رؤیت باشد. تورم چشم‌ها یا هر نوع تیرگی و شفاف نبودن مردمک از بیماری پرنده حکایت می‌کند. پاهای پرندگان شاخص دیگری هستند تا از سلامت پرنده مطمئن شوید؛ پاها باید کاملا کشیده و فاقد هرگونه لکه‌‌های قارچی یا هر نوع زخمی باشند.
با دانستن همه این موارد می‌توانید با اطمینان بیشتری پرنده را به خانه بیاورید؛ ضمن اینکه باید از خرید پرندگان کسل، کزکرده و بی‌تحرک که چشمان نیمه‌باز، رفتار بی‌تفاوت و تنگی نفس دارند، خودداری کنید. به هر حال، لازم است برای این کار وقت و حوصله زیادی به خرج دهید چون قرار است این پرنده چندین سال با شما زندگی کند.
معرفی انواع پرندگان خانگی
کاسکو
یک نوع طوطی خاکستری رنگ با اصلیت آفریقایی است. کاسکو مانند سایر طوطی‌ها بال‌های رنگی و زیبایی ندارد و شاید در نگاه اول، چندان جذاب نباشد اما به دلیل داشتن هوش و قدرت سخنگویی بالا، طرفداران زیادی دارد. [این طوطی حرف می‌زند]
این پرنده به سادگی با صاحبش دوست می‌شود، بسیار حساس است و باید به او محبت و توجه کنید چون بر اثر بی‌توجهی، به سرعت افسرده و مضطرب می‌شود؛ پس اگر وقت کافی ندارید، از خرید آن صرف‌نظر کنید. کاسکو از میوه‌های تازه، سبزیجات، غلات، دانه‌های مغزدار و بذر گیاهان تغذیه می‌کند و چون پرنده بزرگی است باید آن را در قفس بزرگی نگه دارید. طول عمر کاسکو زیاد است و اغلب بین 60-40 سال عمر می‌کند. کاسکوهای سخنگو تا چند میلیون تومان هم قیمت دارند ولی اگر به این پرنده علاقه‌مندید، خرید جوجه کاسکوها – که ارزان‌تر هستند – را به شما توصیه می‌کنیم. با تمرین و تکرار، پرنده شما هم سخنگو خواهد شد.
مرغ عشق
مرغ عشق از اعضای خانواده طوطی‌سانان است اما قدرت سخنگویی ندارد. این پرنده با ظاهری زیبا در رنگ‌های سبز، زرد، سفید و آبی از جمله پرندگان محبوب خانگی با قیمتی ارزان است.
مرغ عشق سریع با محل زندگی‌اش خو می‌گیرد و می‌توان آن را به صورت جفت نگهداری کرد.
از دانه‌هایی چون ارزن، ذرت، تخم آفتابگردان، تخم کتان و سبزیجات تازه مانند هویج، کلم و... تغذیه می‌کند و نکته جالب در مورد مرغ عشق آن است که به آینه بسیار علاقه‌مند است؛ بنابراین اگر آینه کوچکی را جلوی قفسش قرار دهید، بسیار خوشحال شده و ساعت‌ها با آن سرگرم می‌شود.
قناری
اگر به دنبال خرید پرنده‌ای خوش‌صدا هستید که برایتان آواز بخواند، قناری را انتخاب کنید. البته این را هم بدانید که باید در جست‌وجوی پرنده نر باشید چون ماده‌ها آواز نمی‌خوانند. روش تشخیص نرها از ماده‌ها خیلی ساده نیست و کمی تجربه می‌خواهد:
قناری نر، جثه بزرگ، رنگ‌آمیزی زیباتر، شفاف‌تر و تحرک بیشتری دارد که تشخیص آن برای افراد عادی آسان نیست.
بهترین حالت نگهداری قناری این است که در قفس فقط یک پرنده نر داشته باشید. قناری پرنده کوچکی است و می‌تواند همدم آوازه‌خوان خوبی برای شما باشد.
قیمت قناری‌ها برحسب نوع صدایشان گاهی به میلیون هم می‌رسد اما قناری‌های معمولی در بازار با قیمت مناسبی به فروش می‌رسند. غذای این پرنده شامل انواع دانه‌ها و سبزیجات است.
فنچ
ارزان‌ترین پرنده‌ای که می‌توانید بخرید، فنچ است. این پرنده به شدت فعال است و از پریدن به این سو و آن‌سو لذت می‌برد. فنچ‌های نر نوک قرمزرنگی دارند که این قرمزی در ماده‌ها کم‌رنگ‌تر است.
به علاوه فنچ‌ها زندگی اجتماعی را دوست دارند و می‌توانید چند تا از آنها را در یک قفس نگه دارید.
غذای اصلی فنچ ارزن است ولی اگر می‌خواهید رژیم غذایی کاملی داشته باشد، بهتر است میوه، سبزیجات تازه و حتی سفیده تخم‌مرغ و سیب‌زمینی آب‌پز را هم فراموش نکنید.
مرغ مینا
در مورد مرغ مینا باید بدانید که پرنده باهوشی است و قدرت سخنگویی هم دارد.
البته مرغ میناهای نر نسبت به ماده‌ها بااستعدادترند. این پرنده هم بسیار حساس است و نیازمند توجه، بنابراین باید برایش وقت بگذارید تا افسرده نشود.
اگر صحبت کردن با او را تمرین و کلمات را برایش تکرار کنید، پس از مدتی به حرف می‌آید.
غذایش هم همان چیزهایی است که سایر پرندگان خانگی می‌خورند.
عروس هلندی
پرنده‌ای خونگرم، کنجکاو و شیرین است که البته به رسیدگی و توجه نیاز دارد. عروس هلندی هم استعداد حرف زدن دارد و با کمی تمرین کلمات را تکرار می‌کند. این پرنده در رنگ‌های مختلفی از جمله زرد، خاکستری، دارچینی و صدفی دیده می‌شود.
اگر پرنده را هنگامی بخرید که جوجه است، سریع‌تر به شما عادت می‌کند و کمتر می‌ترسد. تغذیه این پرنده هم مثل سایر پرندگان خانگی از دانه، سبزیجات و میوه‌های تازه است.
طوطی برزیلی
این طوطی هم برای نگهداری به عنوان پرنده خانگی مناسب است و به‌سرعت با صاحبش اخت می‌شود، باهوش است و نسبت به بعضی طوطی‌ها زودتر اهلی می‌شود.اگر زیبایی پرنده برایتان اهمیت دارد، طوطی برزیلی پرنده‌ای خوشرنگ است که توجه خیلی از علاقه‌مندان را به خود جلب می‌کند.
طوطی ملنگو
طوطی ملنگو همان طوطی کوچک اسکندر است که به طوطی ملنگو مشهور شده. این طوطی هم پرنده زیبایی است که از هندوستان و آفریقا به ایران می‌آید.
پرنده نر، طوق سیاه رنگی به گردنش دارد و رنگ‌پرها به طور عمده سبز است. احتمال اینکه طوطی ملنگو حرف بزند نسبت به کاسکوها کمتر است؛ بنابراین جنبه ظاهری و زیبایی آن بیشتر اهمیت دارد.
سلامت پرنده
بهترین زمان برای غذا دادن به پرندگان صبح زود است اما اگر فرد سحرخیزی نیستید، شب قبل آب و غذای پرنده را در قفسش بگذارید تا صبح و موقع بیدار شدن شما، شاداب و سرزنده باشد.
در صورت مشاهده هرگونه علائم بیماری، پرنده را به سرعت نزد دامپزشک ببرید. در این مواقع، دانستن تاریخ و زمان شروع بیماری، وضعیت اشتهای پرنده، وضعیت دفع فضولات، تنفس پرنده و مواردی از این قبیل برای دامپزشک مهم است؛ پس به این موارد توجه کنید و آنها را به خاطر بسپارید. برای اینکه پرنده‌تان لب به سخن بگشاید، از روش‌هایی مثل گرسنه نگه داشتن او استفاده نکنید چون نه تنها نتیجه مثبتی ندارد بلکه موجب افسردگی و بیماری پرنده خواهد شد.
بهترین روش برای اینکه طوطی‌سانان حرف بزنند، تکرار لغات برای آنهاست بنابراین تکرار کلمات مختلف را با صبر و حوصله انجام دهید و عجول نباشید چون سخن گفتن پرندگان کاری بسیار زمان‌بر است.
اگر می‌خواهید پرنده شما بداخلاق و بدعنق نباشد، همیشه اسباب‌بازی‌های متنوعی در اختیارش قرار دهید و با او بازی کنید. فعال نگه‌داشتن پرنده به سرزندگی او کمک می‌کند.
بعضی افراد در قفس پرنده‌شان را باز کرده و اجازه می‌دهند که پرنده در ساعاتی از روز در فضای اتاق پرواز کند. این کار ایده خوبی است؛ البته به شرط اینکه مدتی از اقامت پرنده در منزل شما گذشته و پرنده به محیط جدیدش خو گرفته باشد.
شاید بعد از مدتی دلتان به حال پرنده‌ای که در قفس نگه می‌دارید، بسوزد و تصمیم بگیرید او را آزاد کنید؛ در این صورت یادتان باشد که این تصمیم دلسوزانه نیست چون پرنده‌ای که سال‌ها با انسان زندگی کرده، به راحتی نمی‌تواند در محیط غیرطبیعی شهرها زنده بماند و بسیاری از پرنده‌های کوچک مانند فنچ، مرغ عشق و... به‌سرعت توسط پرندگان بزرگ‌تر شکار می‌شوند.
در اغلب دامپزشکی‌ها و پرنده‌فروشی‌ها کتاب‌های متنوعی درباره روش‌های نگهداری از پرندگان مختلف وجود دارد؛ با خرید این‌گونه کتاب‌ها و مطالعه آنها می‌توانید اطلاعات خوب و جزئی‌تری را درباره پرنده دلخواه‌تان به دست آورید.
سلامت مصرف‌کننده
قفس را در جایی مانند آشپزخانه – که بخار غذاها در آن جریان دارد – یا در مسیر دود سیگار نگذارید. نزدیک بودن پرنده به رادیاتور، شوفاژ، بخاری، دریچه کولر، پنکه و تلویزیون هم آرامش او را به هم می‌زند.
بهتر است ارتفاع قفس هم‌سطح چشمان شما باشد تا برای کنترل پرنده، غذا دادن و اهلی کردن حیوان مشکلی نداشته باشید.
با توجه به اینکه پرنده پس از مدتی به محیط زندگی خود انس می‌گیرد، او را به جاهای مختلف خانه انتقال ندهید و جای ثابتی را برای قفس پرنده‌تان در نظر بگیرید. البته در روزهای آفتابی گاهی می‌توانید پرنده را کنار پنجره یا بالکن ببرید تا کمی هم هوای آزاد تنفس کند.
برای اینکه از وضعیت تغییر دمای محیط مطمئن شوید، دماسنجی را در نزدیکی قفس پرنده قرار دهید تا به موقع از تغییرات دما مطلع شوید.
اگر در منزل پاسیو دارید، یکی از بهترین مکان‌ها برای نگهداری پرندگان است. می‌توانید داخل پاسیو گیاهان و درختچه‌های مختلفی پرورش دهید و گاهی پرنده را در این محیط رها کنید تا از پرواز در محیطی که کمی به زیستگاه‌اش شباهت دارد، لذت ببرد.
بهتر است بعضی از پرنده‌ها مانند کاسکو و قناری را به تنهایی نگه دارید اما در مورد مرغ عشق، فنچ، عروس هلندی و... می‌توانید پرنده‌ها را به صورت جفت بخرید.
گاهی اوقات قرار دادن شاخه‌های درختان به جای میله‌های افقی قفس برای پرنده خوشایند است، چون می‌تواند ناخن‌هایش را روی شاخه‌ها بساید. بدین منظور ساقه‌هایی با قطر5/ 1– 1سانتی‌متر در نظر بگیرید که البته هیچ‌گونه اثری از قارچ یا سموم مختلف در آنها نباشد. سپس برگ و شاخه‌های اضافی را جدا کرده و به طور افقی داخل قفس قرار دهید.
برای اینکه مطمئن شوید پرنده شما به خوبی رشد می‌کند و همه عناصر غذایی مورد نیاز به او می‌رسد، می‌توانید از مکمل‌های غذایی و مولتی ویتامین‌ها استفاده کنید. بهتر است در این زمینه با دامپزشک مشورت کنید. در کلینیک‌های دامپزشکی انواع و اقسام این قبیل مکمل‌ها وجود دارد و با قیمتی بین 2 تا 10 هزار تومان قابل خریداری هستند. البته می‌توانید از مولتی‌ویتامین‌هایی که در داروخانه‌های معمولی وجود دارد هم استفاده کنید. مصرف این مولتی ویتامین‌ها باعث افزایش اشتهای پرنده و کامل شدن جیره غذایی روزانه‌اش می‌شود.
اگر برنج یا غذاهای پخته شده را به پرنده می‌دهید باید به این نکته توجه کنید که غذا فاقد روغن باشد چون باعث بروز بیماری اسهال در پرنده می‌شود. در صورتی که بیماری پرنده شما ادامه داشت با دامپزشک تماس بگیرید تا در زمینه روش‌های درمانی شما را راهنمایی کند و از درمان‌های خودسرانه بپرهیزید.
دوستی با پرنده‌ها
دلتان می‌خواهد پرنده خانگی خود را در دست بگیرید و او را نوازش کنید اما نمی‌دانید چطور؟
اغلب پرندگان ابتدا از دست انسان فراری هستند و اگر دست‌تان را به طرف آنها دراز کنید، برای دفاع از خودشان به دست شما نوک می‌زنند. برای مثال، مرغ مینا اصلا دوست ندارد که شما او را توی دست بگیرید؛ حتی اگر به شما عادت هم کرده باشد، باز از حس گرفتاری در دست انسان ناراحت می‌شود و با عصبانیت نوک می‌زند.
برای دستی‌کردن پرندگان کوچک یک راه مطمئن وجود دارد که در اغلب موارد جواب می‌دهد. بهتر است بعد از مدتی که پرنده به محیط جدید زندگی خود خو گرفت، ظرف غذایش را از داخل قفس بیرون بیاورید و به جای آن، دست‌تان را با دانه یا سایر غذاهای مورد علاقه پرنده پر کرده، داخل قفس ببرید و همین‌طور بی‌حرکت نگه‌دارید تا پرنده برای خوردن غذا، مجبور شود به طرفتان بیاید؛ البته اگر می‌خواهید به نتیجه مطلوب برسید باید صبر و حوصله زیادی به خرج دهید و پرنده را با حرکات سریع و عجولانه خود نترسانید؛ ضمن اینکه باید مراقب باشید پرنده در این تمرینات، گرسنگی نکشد.
به تدریج که یاد گرفت از دست شما غذا بردارد، دست‌تان را آرام آرام از قفس خارج کنید تا به دنبال شما از قفس بیرون بیاید و در محیط داخل منزل آزاد باشد. بعد از اینکه کمی در اتاق آزاد بود، معمولا خودش به طرف قفس بازمی‌گردد؛ البته باید به این نکته هم توجه کنید پرنده‌ای که در داخل قفس متولد شده، نمی‌تواند به راحتی بپرد و پرواز کند بنابراین در خارج از محیط قفس باید خیلی مراقبش باشید تا زیر دست و پا نماند.
بهتر است بعد از اینکه پرنده به دست شما عادت کرد، با انگشت خود به آرامی بال‌ها و جلوی سینه‌اش را نوازش کنید. علاوه بر اینها می‌توانید انگشت خودتان را روی میله داخل هم قرار دهید تا پرنده به جای میله روی دست شما بنشیند و بعد دست‌تان را از قفس خارج کنید.
یادتان باشد که دستی‌کردن پرنده را در کمال آرامش و در یک محیط بی‌سر و صدا انجام دهید تا پرنده مطمئن شود که دست شما جای امنی است و به این تمرینات عادت کند. نکته دیگر این است که جوجه‌ها نسبت به پرندگان بالغ بیشتر مستعد اهلی و دستی‌شدن هستند؛ پس برای اینکه سریع‌تر به نتیجه برسید، جوجه‌ها را انتخاب کنید.
نکته دیگر آنکه برخلاف تصور بیشتر ما، پرنده‌هایی که در قفس به دنیا آمده‌اند از آزادی‌شان لذت نمی‌برند. آنها تصوری از آزادی ندارند و نمی‌توانند به سرعت و در مسافت زیاد پرواز کنند؛ پس به خیال آنکه در حقشان لطف می‌کنید، آنها را آزاد نکنید چون در یک چشم برهم‌زدن خوراک گربه‌ها یا کلاغ‌ها می‌شوند.
نام پرنده قیمت (تومان)
کاسکوی معمولی 350 تا 500 هزار
کاسکو با قابلیت حرف‌زدن یک تا 10 میلیون
مرغ عشق 3 تا 7 هزار
قناری معمولی 10 تا 35 هزار
فنچ 2 تا 4 هزار
عروس هلندی 30 تا 40 هزار
مرغ مینا 20 تا 35 هزار
طوطی برزیلی 15 تا 20 هزار
شاه طوطی 200 تا 250 هزار
طوطی ملنگو 30 تا 35 هزار
وسایل جانبی و غذا قیمت (تومان)
قفس 2500 تا 20 هزار
ظرف آب 400 تا 1000
هر کیلو تخمه آفتابگردان خام 2 هزار
هر کیلو انواع مختلف دانه 800 تا 2500