وجه تسمیه‌‌ای که شاید کمتر کسی از آن اطلاع داشته باشد. این منطقه زمانی ییلاق تهران محسوب می‌شد و 13 فروردین هر سال در آن جای سوزن انداختن نبود.
دیزی فروش کنار حسینیه این محله به ما می‌گوید که زردآلوی این منطقه 5 ریال از زردآلوهای دیگر گران‌تر بود و این زردآلوی نوبرانه به کویت صادر می‌شد. اما در حال حاضر باغ‌های این محله که بخشی از ریه‌های شهر تهران است، در حال خشک شدن هستند. گزارش ما از باغ‌های «طرشت» را بخوانید.
- برداشت اول
کنار حسینیه
«رضا طرشتی‌نژاد» دبیر شورایاری محله طرشت را نزدیکی‌های ظهر یکی از روزهای پاییزی، مقابل «حسینیه طرشت» واقع در خیابان طرشت شمالی می‌یابیم. از نامش مشخص است که جد اندر جد ساکن این منطقه بوده‌اند. با دست یکی از باغ‌ها را به ما نشان می‌دهد و حین بازدید از باغ با هم صحبت می‌کنیم.
می‌گوید: «از 20 سال پیش و از زمانی که پل «یادگار امام(ره)» ساخته شد، با ساخت بوستان «نهج‌البلاغه» و پارک «پردیسان» آب قنات‌ها و چاه‌های منطقه طرشت که به باغ‌های این محله سرازیر می‌شد به روی فضای سبز اینجا قطع شد. در حال حاضر باغ‌ها فقط با آب فاضلاب سیراب می‌شوند و از همین روی این باغ‌ها که بیش از 50 قطعه زمین مشجر را شامل می‌شود در حال خشک شدن هستند.
منطقه طرشت در حال حاضر از شمال به بزرگراه «شیخ فضل‌الله» و از جنوب به میدان «آزادی»، از غرب به بلوار «تیموری» و از شرق به بزرگراه «محمدعلی جناح» محدود می‌شود. این در حالی است که پیش از این دانشگاه «صنعتی شریف» و حتی فرودگاه «مهرآباد» تهران نیز جزء اراضی این منطقه به شمار می‌رفت.
- برداشت دوم
عکسبرداری ممنوع!
با عکاسمان به در نیمه باز باغی که طرشتی‌نژاد نشانمان می‌دهد، می‌رسیم. می‌خواهیم از چند درخت این باغ البته با اجازه صاحبش عکس بگیریم. هنوز وارد باغ نشده‌ایم و در درگاه در ایستاده‌ایم که سر و کله یکی پیدا می‌شود. می‌گوید: «اگر رئیس‌جمهور هم باشید نمی‌گذاریم از باغ ما عکسبرداری کنید.»
از آنها چرایی این موضوع را جویا می‌شویم. یکی از آنها شانه خالی می‌کند و به کناری می‌رود. وجود چند کانکس بزرگ در وسط باغی که به نظر می‌رسد بدون اجازه شهرداری کاربری‌اش تغییر کرده است، شستمان را خبردار می‌کند که در این باغ‌کاری غیر از باغداری و کشاورزی انجام می‌شود. اصرارمان بی‌فایده است و هرچه زودتر باید عطای عکسبرداری را به لقایش ببخشیم و برویم.
- برداشت سوم
امرار معاش مالکان
«علی عابدینی» جانشین دبیر شورایاری محله طرشت به ما می‌پیوندد. عکسی که در دست دارد گویای این است که در گذشته بخش‌های وسیعی از منطقه طرشت را باغ‌هایی تشکیل می‌دادند که امروز درختانش به زور ادامه حیات می‌دهند. ابرویی بالا می‌اندازد و می‌گوید: «هرچه باشد به هر حال مالکان باغ‌ها هم می‌خواهند در این بین امرار معاش کنند. نمی‌توان به اصطلاح یک طرفه به قاضی رفت. اینکه ما همه تقصیرها را به گردن مالکان بیندازیم درست نیست.
آنها صاحبان باغ‌هایی هستند که ملکشان برایشان سودی ندارد. مجوز ساخت به آنها داده نمی‌شود و باغ‌هایشان هم در حال خشک شدن است. به همین دلیل به شکل غیرقانونی دست به اجاره دادن ملک خود می‌زنند و این باغ‌ها را به صافکاری، نقاشی خودرو، گاراژ، کارواش و دیگر کاربری‌های مرسوم تبدیل می‌کنند.» همراه با جانشین دبیر شورایاری محله به باغی سرمی‌زنیم که تبدیل به پارکینگ خودرو شده است.
- برداشت چهارم
پیشنهاد ما، مشکلات ورثه
«محمدصادق لطفعلی‌خانی» یکی از کاسبان محله طرشت است که در مغازه فروش لوازم خانگی مشغول سر و کله زدن با مشتری‌هاست. به گفته خودش 64 سال دارد و خانواده‌اش 200 سال در طرشت سکونت داشته‌اند. او می‌گوید: «یکی از راهکارهای رفع معضل باغ‌های طرشت تعامل سازنده شهرداری با مالکان است.
شهرداری می‌تواند تمهیدی بیندیشد تا این باغ‌ها را به تملک درآورد، در اختیار صاحبان باغ‌هایی بگذارد که به فکر حفظ باغ هستند یا به کاربری رستوران و کافی‌شاپ فکر می‌کنند که به نفع باغ‌ها و ریه تهران تمام می‌شود. اما مشکل اینجاست که برخی از این باغ‌ها ورثه‌های متعددی دارند. باغی را سراغ دارم که با 2هزار مترمربع مساحت 62 ورثه دارد.»
- برداشت پنجم
اینجا شالیزار بود
«ناصر قهرمانی» صاحب مغازه دیزی‌فروشی کنار حسینیه طرشت، کت و شلوار می‌پوشد و خودش را «معطر» می‌کند. از تهرانی‌های قدیمی و به قول معروف «داش مشدی» است. کلاه شاپویی به سر دارد، صدا در گلو می‌اندازد و می‌گوید: «سال‌ها پیش بخش‌‌هایی از اینجا شالیزار بود. زردآلوی نوبرانه طرشت معروف بود و قیمتش از رادیو اعلام می‌شد. قیمت این زردآلو برای مشتری‌ها 5 ریال از زردآلوهای دیگر گران‌تر تمام می‌شد. آن زمان حتی میوه‌های طرشت به «کویت» صادر می‌شد.»
- برداشت ششم
سخنان شهردار
«محمدرضا معصوم‌بیگی» شهردار ناحیه 5 منطقه 2 سه پرسش ما را پاسخ می‌دهد. از او در این‌باره سؤال می‌کنیم که باغ‌های طرشت با توجه به کاربری غیر‌مجازشان چه سرنوشتی در آینده خواهند داشت و او می‌گوید: «این موضوع در سال‌های گذشته و در بازه زمانی طولانی انجام شده و در همه موارد، به کمیسیون ماده ۱۰۰ و کمیسیون باغ‌ها ارجاع شده است.»
در پاسخ به این پرسش که «شهرداری چه اقدام مؤثری برای حفظ و نگهداری این باغ‌ها انجام خواهد داد و چه تمهید و تدبیری برای این کار اندیشیده شده است؟» می‌گوید: «کنترل مضاعف و جلب مشارکت شهروندان در دستور کار شهرداری است و با به کارگیری پیمانکار ویژه نگهداری باغ‌ها این کنترل به‌زودی آغاز خواهد شد.
همچنین شهرداری کمیسیون ماده 5 طرح جامع باغ‌ها را تهیه کرده است.» معصوم‌بیگی با اشاره به اینکه دلیل خشک شدن بخش قابل توجهی از باغ‌های طرشت آب فاضلاب است، می‌گوید: «آبیاری باغ‌ها که دارای مالک هستند با محوریت میراب و توسط شهروندان انجام می‌شود. در صورت نیاز به مساعدت، شهرداری آماده هر‌گونه همکاری است.»
- برداشت هفتم
آب فاضلاب یا قنات
به همراه عابدینی به یکی دیگر از باغ‌های طرشت سر می‌زنیم. او می‌گوید: «آب اندکی که از قنات‌های بلوار مرزداران تأمین می‌شود در ادامه با آب فاضلاب مخلوط می‌شود و آب قنات‌ها را کثیف می‌کند. این آب به شدت آلوده است و دلیل اصلی خشک شدن درخت‌هاست. نجات دادن باغ‌های طرشت از دست شهرداری منطقه خارج است و هزینه هنگفتی برای شهرداری منطقه دارد. در حقیقت مسئولیت آن خیلی سنگین است و از عهده شهرداری منطقه برنمی‌آید. برای حل این مشکل باید عزم ملی داشت. باید همه مسئولان دولتی و شهری فکری به حال این باغ‌ها کنند.»
- برداشت آخر
ابتکار یکی از مالکان
دبیر شورایاری محله طرشت از ابتکار یکی از مالکان سخن می‌گوید: «یکی از باغ‌ها به واسطه ابتکار مالکش به فضایی تبدیل شده که در آن صنایع‌دستی به نمایش گذاشته می‌شود. چند تخت و یک رستوران کوچک هم راه‌اندازی کرده است تا بتواند به حفظ باغش از طریق درآمدزایی کمک کند. اگر باغ‌های این منطقه با مشارکت شهرداری تهران و دولت به باغ‌هایی مانند «فرحزاد» و «دربند» تبدیل شود، شاید فکری اساسی برای نگهداری از این باغ‌ها کرده باشیم. این تنها راه‌حل موجود است.»