معاون حفاظت و پیشگیری سازمان آتش‌نشانی روز گذشته از رشد 3 برابری حوادث گازگرفتگی نسبت به سال گذشته در پایتخت خبر داد. داود براتی همچنین گفت: افزایش 2 برابری تلفات انسانی وضعیت را در مرز بحران قرار داده است.
ظاهرا سال گذشته در کل کشور 900 نفر تلفات انسانی داشتیم و امسال قبل از شروع فصل سرما 20 درصد بر میزان تلفات افزوده شده بود، اما پس از موج سرمای اخیر تنها در تهران 150 نفر تلفات انسانی ناشی از گازگرفتگی داشته‌ایم.
عامل اول: دودکش‌های غیر استاندارد
اولین فرضیه در این افزایش، نقص اقدامات لازم برای خروج گاز وسایل گرمایشی است. داود براتی، معاون حفاظت و پیشگیری سازمان آتش‌نشانی در این رابطه و با تاکید بر این که اگر بخواهیم عوامل بروز این حوادث را به شکل کلی و دقیق بررسی کنیم، چند عامل را باید حتما مورد توجه قرار دهیم، به همشهری می‌گوید: عامل اول و اصلی‌تر خود ساختمان‌ها هستند که در زمان ساخت در آن‌ها دودکش به درستی طراحی و نصب نمی‌شود، پس این پتانسیل خطر وجود دارد که این ساختمان‌ها در زمان استفاده از وسایل گرمایشی مثل انواع بخاری‌ها، آب‌گرم‌کن و... تلفات زیادی را در اثر نشت گاز منو‌اکسید‌کربن ایجاد کنند.
براتی با بیان این که متاسفانه در کشور ما پیمان‌کاران و مهندسان ناظر اصلا اطلاعات کافی در زمینه ساخت ندارند، می‌گوید: همچنین مالک ساختمان هم علاقه‌ای به فضاهای غیر مفید ندارد و اصرار دارد به جای اینکه دودکش روی پشت بام و با قطر مناسب باشد، با قطر کمتر نصب شود تا دیوار هم ضخیم نشود و نمای ساختمان از بین نرود.
براتی با اشاره به این که دودکشی که باید تا بام ساختمان امتداد داشته باشد را امتداد نمی‌دهند، می‌گوید: در ساختمانی که به عنوان مثال 16 واحد مسکونی دارد و در هر واحد تعداد قابل توجهی وسایل گرمایشی وجود دارد، کانون‌های خطر نیز به تعداد زیادی افزایش خواهند یافت در حالی که در اغلب این ساختمان‌ها سیستم حرارت مرکزی مثل رادیاتور وجود ندارد.
وی هشدار می‌دهد: معضل دیگر ما این است که در آپارتمان‌های کوچک آب‌گرم‌کن‌های دیواری بسیار خطرناک هستند آن هم همراه با اجاق گاز، بخاری و ... در حالی که این آب‌گرم‌کن‌ها باید در آپارتمان‌های بالای 70 متر نصب شوند تا اکسیژن به راحتی جریان داشته باشد.
عامل دوم: بخاری‌های غیر استاندارد
اما عامل دومی که به افزایش تعداد مسمومیت‌ها با گاز مونواکسید کربن دامن می‌زند، به عقیده معاون حفاظت و پیشگیری سازمان آتش‌نشانی استاندارد نبودن وسایل گرمایشی است. به عقیده او در تمام کشورهای دیگر وسایل گرمایشی که در زمره وسایل پرخطر هستند، مثل دودکشها، اگر به صورت اصولی تولید نشده باشد یا در زمان استفاده از آن به دلیلی مسیرش مسدود شود، یا اگر دودکش وظیفه خودش را که هدایت وسایل احتراق به بیرون است انجام ندهد، وسیله گرمایشی هم یا اصلا روشن نمی‌شود یا خاموش می‌شود، اما در کشور ما وسیله گرمایشی این ضعف بزرگ را دارد که سیستم ایمنی آن کامل نیست.
براتی خاطرنشان می‌کند: ما متاسفانه به همین مردم که مصرف‌کنندگان اصلی هستند، اطلاعات کافی نمی‌دهیم و فرهنگ سازی و خدمات پس از فروش هم نداریم، در بازار فروش هم هیچ کنترلی روی عرضه محصولات وجود ندارد و همه این عوامل باعث می‌شوند که مردم هم با خطاهای انسانی در بروز مرگ‌های ناشی از مسمومیت‌ها سهیم باشند.
به گفته براتی بسیاری از مردم فقط به دنبال زیبایی وسایل گرمایشی و ساختمان‌ها هستند نه ایمنی آن‌ها و با این که این همه تلفات در سال‌های گذشته داشته‌ایم و سازمان آتش‌نشانی هم هشدارهای مکرر در جهت رفع نواقص می‌دهد، اما همچنان آمار تلفات در حال افزایش است.
اما در شرایطی که باز هم در اثر سرمای زیاد بخاری‌های بدون دودکش طرفداران زیادی پیدا کرده‌اند، براتی ضمن اعلام این که بخاری‌های بدون دودکش و بخاری‌هایی که مجهز به سیستم ODS هستند، نباید در اتاق خواب و در آپارتمان‌های کوچک استفاده شوند، خاطرنشان می‌کند: این بخاری‌ها باید در محل‌هایی باشند که وسیع بوده و هوا دائما تهویه می‌شود نه در فضاهای کوچک آپارتمانی و آن‌هم در کنار دیگر وسایل گاز‌سوز.
عامل سوم: تبلیغات نادرست
درحالی‌که 2 عامل یادشده مختص امسال نبودند، معاون حفاظت و پیشگیری سازمان آتش‌نشانی یکی دیگر از عوامل افزایش 3 برابری مسمومیت با گاز مونواکسید کربن نسبت به سال‌های قبل را این طور بیان می‌کند: در اثر سرد شدن بیش از حد هوا تمام منافذ و روزنه‌ها کاملا مسدود می‌شود در نتیجه گازی که باید از طریق این منافذ بیرون برود، داخل محیط پخش می‌شود.
به عقیده وی سرمای نامتعارف هوا در این 3-2هفته اخیر مصرف کننده را وادار به افزایش تعداد وسایل گرمایشی می‌کند و این خطر مسمومیت را بیشتر می‌کند در حالی که در رسانه‌ها مدام تاکید می‌شود روزنه‌ها و منافذ اتاق کاملا بسته شوند تا در مصرف انرژی صرفه‌جویی شود. براتی در این باره می‌گوید: ایزوله کردن محیط باعث می‌شود که ضریب ناایمن کردن محیط افزایش یابد و نقایص بهتر خودشان را نشان دهند.
وی با اشاره به این که علاوه بر تمام این‌ها، یکی از مشکلات عمده‌ای که مردم در تماس با آتش‌نشانی آن را مطرح می‌کنند این است که از سرد بودن دودکشها شکایت دارند، ادامه می‌دهد: سرد بودن لوله دودکش هم درست زمانی اتفاق می‌افتد که تمام روزنه‌ها کاملا بسته باشند، در این صورت دودکش به جای گرم بودن، سرد می‌شود و عمل نمی‌کند. به گفته این کارشناس وقتی دودکش تا امتداد بام ساختمان صعود نمی‌کند، در این صورت فشار‌های بیرونی به داخل دودکش می‌آیند و روند چرخش گاز آلوده کاملا برعکس می‌شود و محصولات قابل احتراق در اثر فشار بیرونی به داخل منزل هدایت می‌شوند.
عامل چهارم: ناخالصی گاز؟
گذشته از دلایلی که هرساله وجود داشته‌اند و احتمالا امسال تشدید شده‌اند، برخی کارشناسان عامل احتمالی دیگری را هم در افزایش 3 برابری مسمومیت با مونواکسید کربن بیان می‌کنند؛ مسئله‌ای که به گفته براتی، سازمان آتش‌نشانی شهر تهران هم نسبت به آن مشکوک است.
براتی می‌گوید: این احتمال مطرح شده که مسئولان وزارت نفت برای تسریع فرآیند گاز‌رسانی، در فرایند پالایش تغییراتی ایجاد کرده‌اند که باعث تغییر درصد ترکیبات در گاز طبیعی شده است و بالا رفتن درصد گازهای سنگین‌تر در گاز طبیعی، باعث سنگین‌تر شدن این گاز نسبت به هوا شده‌است؛ عاملی که می‌تواند در گاز گرفتگی‌های این روزها موثر باشد.
معاون پیشگیری و حفاظت سازمان آتش‌نشانی در این رابطه معتقد است: نکته مهم دیگر این است که علاوه بر مشکوک بودن کارشناسان سازمان آتش‌نشانی مبنی بر ناخالص بودن گاز‌ها و همچنین علی‌رغم این که در سرما فشار گاز نوسان پیدا می‌کند و سیستم گاز‌رسانی ما هم از نظر ایمنی ناکافی است و در اثر حوادثی مثل زلزله آسیب‌هایی که به خطوط می‌رسند، مثل نشت گاز باعث انفجار می‌شوند.
وی ادامه می‌دهد: اشکال دیگر این است که نوسانات فشار گاز عملکرد وسایل گاز‌سوز را هم مختل می‌کند و همین امر آسیب‌پذیری آن‌ها را افزایش می‌دهد.
هنوز اظهار نظر رسمی در این مورد از سوی مسئولان شرکت گاز ایران بیان نشده است.