به‌طوری که براساس گزارش سازمان پزشکی قانونی در 6ماهه اول سال 86، 230نفر بر اثر مسمومیت با گاز CO جان خود را از دست دادند.
این رقم در پایان سال 86 به 794نفر افزایش یافت و این در حالی بود که استان تهران با رقم 226 نفر بیشترین تعداد کشته‌های مسمومیت با گاز CO را در نیمه دوم سال گذشته به‌خود اختصاص داده بود.
با این حال اگرچه از ابتدای فصل پاییز و با وجود شروع فصل سرما هنوز آمار خاصی از تعداد مسمومیت‌های ناشی از گاز مونواکسیدکربن در سال 1387 گزارش نشده، ولی شنیدن آمارهای سال گذشته به‌عنوان سالی که بیشترین قربانیان ناشی از گاز گرفتگی را داشت، شاید هشداری باشد به مردم و البته به مسئولانی که همچنان معتقدند تمام بخاری‌های تولید داخل کشور از استانداردهای کافی برخوردارند.
اکنون این سوال به وجود می‌آید که قربانیان امسال بخاری‌های غیر استاندارد و نصب غیراصولی لوله‌های بخاری چه کسانی هستند؟
فقط امیدواریم
اما اگرچه کارشناسان نسبت به استاندارد بودن وسایل گرمایشی و طریقه نصب صحیح آنها هشدار می‌دهند و آن را مهم‌ترین دلیل افزایش گازگرفتگی در زمستان گذشته می‌دانند، معاون حفاظت و پیشگیری از حریق سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران به همشهری می‌گوید: با توجه به حوادث گازگرفتگی که در سال گذشته رخ داد، سازمان آتش‌نشانی با رویکرد جدید مدیریت شهری اقدامات و فعالیت‌های ویژه‌ای را انجام داده تا به اهداف خود در حوزه پیشگیری دست یابد.
مهندس داوود براتی توضیح می‌دهد: یکی از اقدامات مهم، ارسال نامه‌ای با امضای شهردار تهران به وزارت صنایع و معادن درخصوص بهبود سیستم‌های ایمنی وسایل گرمایشی و حرارتی بود که منجر به اقدام مؤثر و مفید از سوی مؤسسه استاندارد و تولیدکنندگان شد و وسایل تولیدی سال جدید در مقایسه با سال‌های گذشته از سیستم‌های ایمنی کاملتر و مناسب‌تری برخوردار شدند.
وی در این رابطه به فقدان سیستم ODS در وسایل گرمایشی اشاره کرده و ادامه می‌دهد: این سیستم در واقع وسیله‌ای است که در زمان کاهش اکسیژن در محیط و رسیدن به آستانه خطر به‌طور خودکار منجر به قطع گاز می‌شود.
براتی با بیان اینکه وجود این سیستم در کشورهای دیگر روی وسایل گرمایشی الزامی است، خاطر‌نشان می‌کند: در کشور ما هم عمده‌ترین مشکل وسایل گازسوز و گرمایشی نبود همین سیستم است ولی ما امسال تولیدکنندگان داخلی را موظف به تعبیه این سیستم کرده‌ایم.
البته به گفته معاون حفاظت و پیشگیری از حریق سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران، این اقدام به‌تنهایی کفایت نمی‌کند بلکه سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران در همین راستا برنامه‌ها و فعالیت‌های دیگری را نیز در دستور کار خود قرار داده که یکی از مهم‌ترین اقدامات این است که تولیدکنندگان به خدمات پس از فروش توجه ویژه‌ای داشته باشند به‌طوری که قطعات مربوط به وسایل گرمایشی به‌خصوص دودکش دیگر باید توسط خود آنها نصب شود نه توسط افراد غیرمتخصص.
وی با بیان اینکه اتحادیه‌ها هم موظفند ایمنی وسایل گرمایشی به‌خصوص در فصل زمستان را درک کنند، تاکید می‌کند: با این اقدامات ما فقط امیدواریم نسبت به سال گذشته وضعیت بهتری را داشته باشیم چون معتقدیم اطلاعات عمومی مردم در این رابطه افزایش یافته است.
«البته تمام اینها علاوه بر این مسئله مهم است که ما هنوز وسایل گرمایشی‌ای داریم که از سال‌های گذشته تولید شده‌اند و ناقصند.»براتی با اشاره به این موضوع معتقد است: اگرچه تا الان آمار تلفات ناشی از گاز مونوکسیدکربن هشدار دهنده نیست ولی اگر این نواقص جبران نشوند، باید منتظر وخامت اوضاع باشیم.
هشدارهای زمستانی
دکتر شاهین شادنیا، رئیس بخش مسمومین بیمارستان لقمان تهران با بیان اینکه گاز مونواکسید کربن بی‌رنگ و بی‌بو است و در اثر احتراق ناقص انواع سوخت‌های کربن‌دار ایجاد می‌شود، به همشهری می‌گوید: هر گونه احتراق ناقص در مواد سوختی کربن‌دار مثل زغال، نفت و چوب در حالی‌که اکسیژن کافی نداشته باشند، به جای دی‌اکسید‌کربن، COاکسید‌کربن ایجاد می‌کند.
او با بیان اینکه مثلا گاز شهری، بر خلاف CO از روی رنگ و بو و سایر علائم هشدار‌دهنده ما را از خطر آگاه می‌کند، ولی CO هیچ‌کدام از این علائم را ندارد، ادامه می‌دهد: اثرات این گاز در مرحله اول اینگونه است که انتقال اکسیژن خون را مختل می‌کند؛
یعنی چون میل ترکیبی گاز CO برای هموگلوبین 250برابر بیشتر از اکسیژن است، به جای اینکه اکسیژن وارد بدن شده و به هموگلوبین متصل شود، CO جای آن را می‌گیرد.
به گفته وی حتی اگر اکسیژن کمی هم وارد بدن شود، به راحتی در بافت آزاد‌سازی نخواهد شد. اما آیا در این شرایط، بیمار از خودش علائمی را نشان می‌دهد؟
رئیس بخش مراقبت‌های ویژه مسمومیت‌های بیمارستان لقمان می‌گوید: این علائم از سردرد‌های خفیف و سنگین شروع می‌شود.
در این زمان افراد تا زمانی که در محیط کارشان هستند، مشکلی را احساس نمی‌کنند اما به محض اینکه وارد خانه می‌شوند، سردرد می‌گیرند که این خود یک علامت هشدار‌دهنده است.
البته عوارض گاز CO به همین‌جا ختم نمی‌شود، چون به گفته دکتر شادنیا در فصل زمستان همیشه 3 یا 4 نفر از اعضای خانواده با علائم شبه‌آنفلوانزا به پزشک مراجعه می‌کنند و مسمومیت با این گاز را با بیماری آنفلوانزا اشتباه می‌گیرند که این نیز خود یک علامت هشدار‌دهنده است.
البته تمام این علائم مربوط به زمانی است که فرد با مقدار کمی از گاز CO در تماس است، چون اگر میزان تماس با این گاز طولانی شود، علائم نیز پیشرفته‌تر خواهند شد.
دکتر شادنیا در تشریح علائم پیشرفته‌تر می‌گوید: این علائم شامل تهوع، استفراغ، کسلی، خواب‌آلودگی، ضعف عضلات و خیلی از علائم دیگر است.
همچنین خیلی از این بیماران وقتی از منزل بیرون می‌آیند توان باز کردن درب منزل را هم ندارند و در بسیاری از موارد در همان نزدیک در، هوشیاری‌شان را از دست داده و بعد از چند دقیقه فوت می‌کنند.
رانندگان جاده‌ها که داخل ماشین از گاز پیک‌نیک استفاده می‌کنند، افرادی که برای استراحت در ماشین روشن تمام شیشه‌ها را هم بالا می‌برند، همچنین کارگران ساختمان‌های نیمه‌ساز که داخل ساختمان برای گرم کردن محیط چوب می‌سوزانند، باید بدانند که احتراق سوخت در این شرایط منجر به تولید گاز CO خواهد شد.
اینها توصیه‌های دکتر شادنیاست، اما حتی افراد معمولی که برای گرم کردن منزل از بخاری استفاده می‌کنند را هم باید جزو گروه پرخطر به حساب آورد.
چون به گفته رئیس بخش مسمومین بیمارستان لقمان، در اغلب موارد دودکش این بخاری‌ها به درستی نصب نمی‌شود و در حالی‌که با آغاز فصل سرما این بخاری‌ها باید توسط کارشناسان شرکت‌ها و نمایندگی‌ها سرویس کامل شود و اغلب به‌علت سهل‌انگاری و صرفه‌جویی اقتصادی این اتفاق نمی‌افتد.
این‌آخرین توصیه دکتر شادنیاست: استفاده از بخاری‌های بدون دودکش باید در فضاهای باز مانند کارخانجات صنعتی صورت گیرد، اما در فضاهای کوچک مانند منازل به هیچ عنوان استفاده از بخاری‌های بدون دودکش توصیه نمی‌شود، زیرا به هر حال درصدی از مونواکسیدکربن تولید‌شده باید توسط دودکش خارج شود که این بخاری‌ها چنین امکانی را ندارند
