درحال حاضر آماری از گردشگران یا اتباع خارجی که به انگیزه درمان به ایران سفر می‌کنند، در دست نیست. حتی درآمدی که از این راه عاید کشور شده هم معلوم نیست. آخرین آمار به سال ۹۵ مربوط می‌شود که شورای راهبری گردشگری سلامت یک سال بعد آن را اعلام کرد. محمدعلی فیاضی، دبیر وقت این شورا گفته بود: با ثبت سفر و درمان ۱۵۰ هزار بیمار خارجی در سامانه وزارت بهداشت، سال ۹۵ حدود ۵۰۰ میلیون دلار درآمد از این محل برای کشور حاصل شده است که نیم درصد از سهم جهان می‌شود.
هرچند که این مقام مسؤول ارقام را بیشتر از این دانسته و در توضیح این ادعا اظهار کرده بود: خیلی‌ها برای جراحی پلاستیک و درمان‌های پزشکی دیگر به ایران سفر می‌کنند اما اطلاعات‌شان در سامانه وزارت بهداشت ثبت نمی‌شود. از طرفی پزشکان و بیمارستان‌هایی هم هستند که بیماران خارجی را بدون ثبت و اعلام اطلاعات آنها عمل می‌کنند، برای همین ما تخمین می‌زنیم سهم واقعیِ ایران از گردشگری سلامت، دست کم یک میلیارد دلار باشد، هرچند که ظرفیت و زیرساخت‌های پزشکی ایران در حال حاضر، توانایی ایجاد ۷ میلیارد دلار درآمد را دارد.
آخرین‌باری که سازمان میراث فرهنگی و گردشگری آماری از درآمد گردشگری سلامت داد به سال ۹۲ برمی‌گردد که عددی نزدیک به یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار بود.
پس از آن تنها از واژه کلی «رشد» استفاده شده است. علی‌اصغر مونسان ـ رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ـ حدود یک ماه و نیم پیش با برآوردی که از سفر گردشگران خارجی در شش ماهه دوم سال داشت، از ۵۱ درصد رشد سفر همایسگان به ایران خبر داده و آنها را جزو «گردشگران گران» دسته‌بندی کرده و گفته بود: گردشگری گران، یعنی گردشگری سلامت. ما به این مسافران، گردشگران ۲۵۰۰ دلاری می‌گوییم، در حالی که توریست‌های اروپایی، ۱۳۰۰ دلاری هستند.
او اوایل آذرماه همم خیلی کلی درباره رشد بالای گردشگری سلامت سخن گفت.
محمد جهانگیری ـ رییس انجمن گردشگری سلامت ـ هم چندی پیش با استناد به گزارش‌های دریافتی از پزشکان و بیمارستان‌هایی که عضو این انجمن هستند و سامانه‌ای که در وزارت بهداشت وجود دارد، بی‌آن‌که از اعداد و ارقام حرفی به میان آورد، از افزایش مراجعه اتباع خارجی برای درمان در ایران خبر داده بود.
این میان ولی تیموری ـ معاون گردشگری کشور ـ به ایسنا می‌گوید: تا وقتی حساب اقماری راه‌اندازی نشود نمی‌توان درباره این آمارها شفاف و با جزییات سخن گفت.
آمارهای گردشگری سلامت در شرایطی نامرئی و مستتر است که ایران چند سالی است برای اتباع خارجی، ویزای درمان (T) را به نصف قیمت صادر می‌کند و یقینا این درخواست‌ها در وزارت امور خارجه و پلیس مهاجرت ثبت می‌شود. از طرفی وزارت بهداشت نیز سامانه‌ای برای ثبت اطلاعات اتباع خارجی مراجعه‌کننده به بیمارستان‌ها دارد، اما تا کنون با توجیه این‌که گردشگری سلامت گرفتار دلالی شده و خیلی از بیمارستان‌ها و یا پزشکان ترجیح می‌دهند خارج از ضوابط و در توافق با دلال‌ها مستقیم اقدام کنند، آمارهای گردشگری سلامت هم شفاف‌سازی نمی‌شود.
بیشتر بیمارستان‌هایی که در گردشگری سلامت و با بیماران خارجی کار می‌کنند، معمولا تعرفه‌های مصوب دولتی را ارائه می‌دهند، درحالی‌که بنا به ادعای برخی از این پزشکان، رقم‌ها گاه خیلی بیشتر از تعرفه‌های تعیین شده است، مخصوصا پس از افزایش نرخ ارز که هزینه‌های درمان برای خارجی‌ها ارزان‌تر هم شده است.
عراقی‌ها و آذربایجانی‌ها آنچنان که سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اعلام کرده، بیشترین مراجعان درمان در ایران هستند. معاون گردشگری اخیرا گفته افغانستانی‌ها و پاکستانی‌ها هم به این جمع پیوسته‌اند، ولی آمار جزئی از تعداد اتباعی که از این کشورها مشخصا برای درمان به ایران سفر کرده‌اند وجود ندارد. با این حال سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری با توجه به حجم آورده اقتصادی که گردشگری سلامت دارد، چند سالی است روی این بخش هدف‌گذاری کرده، هرچند برنامه‌های منسجمی نداشته است. اخیرا رییس این سازمان از حذف ویزای ایران برای عمانی‌ها خبر داده چرا که بنا به ارزیابی‌های صورت گرفته بیشترین انگیزه مردم عمان از سفر به ایران، درمان بوده است. لیتوانی نیز به تازگی برای گسترش همکاری با ایران در بخش گردشگری سلامت به خاطر هزینه‌های پایین آن، تمایل نشان داده است. با این حال مشخص نیست ایران چه برنامه جامعی برای جذب گردشگران بیشتر در حوزه درمان و سلامت از این کشورها دارد و چگونه قرار است در این حوزه که آمار درآمد و شمار مراجعه‌کنندگان آن گنگ است، سرمایه‌گذاری کند یا سرمایه‌گذار جذب کند؟
تیموری ـ معاون گردشگری ـ در همین راستا از تشکیل جلسات شورای شورای راهبری گردشگری سلامت پس از یک سال وقفه خبر می‌دهد و به ایسنا می‌گوید: اختلافاتی با وزارت بهداشت پیش آمد که فعالت‌های این شورا را در یک سال گذشته کند کرد اما به تازگی با چهار عضو خود از جمله وزارتخانه‌های بهداشت و امور خارجه جلسه تشکیل داده است تا ابهام‌ها و اختلاف‌ها برطرف شود و به ساختارهای موجود انضباط ببخشد و هماهنگی‌های بین ورود و خروج اتباع خارجی را انجام دهد.
به گفته او، تدوین سند راهبردی در گردشگری سلامت، اصلاح و بازنگری شیوه‌نامه صدور گواهی فعالیت در حوزه گردشگری سلامت و طراحی سامانه الکترونیکی نظارت بر فعالیت شرکت‌های مجاز در حوزه گردشگری سلامت از جمله برنامه‌های در اولویت این شورا است.
تیموری استخراج آمارهای گردشگری سلامت را به راه‌اندازی حساب اقماری منوط می‌داند و می‌گوید: قدم‌های تازه‌ای در این‌باره برداشته شده است.
منبع :خبرگزاری ایسنا