گفته شده است که بیش از ۷۰۰هزار بیمار مبتلا به آلزایمر در ایران وجود دارد و از هر ۱۰ نفر، یک نفر در ایران، مبتلا به آلزایمر است و تخمین زده شده است که تا سال ۲۰۵۰ تعداد مبتلایان به آلزایمر، به ۳ برابر افزایش می‌یابد.
از آنجا که آلزایمر، درد سرها و دغدغه‌های فراوان، هم برای بیمار مبتلا به آلزایمر و هم برای اطرافیان بیمار دارد بنابراین، شناخت علائم بیماری آلزایمر بسیار مهم است چون به تشخیص زودهنگام این بیماری، کمک می‌کند. اما
چه کسانی به آلزایمر مبتلا می‌شوند؟ علائم آلزایمر چیست و چگونه می‌توان تا حدی از ابتلا به این بیماری پیشگیری کرد.
همشهری آنلاین، برای پاسخ به این پرسش‌ها، با دکتر فرزاد اشرافی، متخصص مغز و اعصاب، دانشیار گروه مغز و اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و محقق مرکز تحقیقات جراحی اعصاب عملکردی بیمارستان شهدای تجریش گفتگو کرده است.
متن زیر حاصل گفتگو با دکتر فرزاد اشرافی است. این محقق و متخصص مغز و اعصاب، ابتدا درباره این بیماری و علائم و نشانه‌های آن می‌گوید و سپس درباره پیشگیری از این بیماری، توصیه‌هایی به مردم می‌کند.
سخنان و توصیه‌های این پزشک متخصص را بخوانید:
* آلزایمر، شایع‌ترین، علت زوال عقل (دمانس) است.
* این بیماری شیوع تدریجی و پیش‌رونده دارد.
* آلزایمر، سبب اختلال در تفکر، حافظه و عملکرد مغز می‌شود و پس از آن و در نهایت، باعث اختلال در فعالیت‌های روزمره افراد می‌شود.
* بیماری آلزایمر، وابسته به سن است. یعنی با بالارفتن و افزایش سن، شیوع این بیماری هم افزایش می‌یابد. به این ترتیب که در زیر ۶۵ سال سن، کمتر از یک درصد افراد، در بالای ۶۵سال سن، پنج تا ده درصد افراد و از سن ۸۵ سالگی، احتمال ابتلا به آلزایمر در افراد تا ۴۰ درصد افزایش می‌یابد.
* بروز این بیماری، بعد از ۸۵ سالگی در خانمها بیشتر است اما بروز این بیماری قبل از ۸۵ سالگی، در آقایان بیشتر است.
علت بیماری آلزایمر
* بیماری آلزایمر، به دلیل رسوب برخی از مواد شیمیایی و پروتئین‌های غیر طبیعی در مغز به وجود می‌آید و سبب مرگ و تخریب سلول‌های مغزی می‌شود.
* بر اثر آلزایمر، حجم کلی بافت مغز کاهش می‌یابد و سلول‌های مغزی و ارتباطی مغز کم می‌شود.
عوامل خطرساز بیماری آلزایمر
* ژنتیک
در افرادی که در سن پایین دچار آلزایمر می‌شوند، ژنتیک نقش بیشتری در بروز این بیماری دارد. بنابراین، افرادی که یکی از افراد درجه یک آنها، مبتلا به بیماری آلزایمر است، حتما مراقب باشند و به پیشگیری توجه کنند.
* سن
با افزایش سن، احتمال ابتلا به بیماری آلزایمر، افزایش می‌یابد.
سابقه برخی از بیماری‌ها
* سابقه برخی از بیماری‌ها، مثل بیماری‌های قلبی و عروقی، فشارخون، دیابت، اضافه وزن، مصرف دخانیات و الکل، می‌تواند در ابتلا به بیماری آلزایمر، نقش داشته باشد.
* ضربات شدید مغزی که در گذشته وارد شده است، می‌تواند در ابتلا آلزایمر نقش داشته باشد.
* برخی از تحقیقات نشان داده است که افسردگی‌های شدید هم می‌تواند افراد را در معرض ابتلا به آلزایمر قرار دهد.
* بروز آلزایمر در نژاد سفید، بیش از سایر نژادها، مشاهده شده است.
نشانه‌ها و علائم آلزایمر
* علائم بیماری آلزایمر، خفیف است. این بیماری آهسته پیشرفت می‌کند به طوری که برخی از اطرافیان، متوجه نمی‌شوند که فرد دچار بیماری آلزایمر شده است تا هنگامی که فرد، به یک بیماری زمینه ای دچار شود. مثلا فرد تب می‌کند و یا بر اثر انجام یک عمل جراحی، دچار علائم فراموشی می‌شود و سپس حافظه کوتاه مدت بیمار دچار اختلال می‌شود و حوادث و اتفاقات چند روز قبل را به خاطر نمی‌آورد.
* نکته مهم آن است که در بیماری آلزایمر، حافظه کوتاه مدت افراد دچار اختلال می‌شود. فرد حوادث و رویدادهای چند روز قبل را به خاطر نمی‌آورد.
* بیمار یک سوال را چندین بار مطرح می‌کند.
* بیمار در هنگام سخن گفتن، عبارات و کلمات را فراموش می‌کند.
* بیمار اسامی افراد را از یاد می‌برد. وسایل و اشیاء را فراموش می‌کند که کجا گذاشته است.
* بیمار در استدلال و اعمال پیچیده، اختلال در رسیدگی به حساب‌های مالی و پرداخت‌های روزانه دچار مشکل می‌شود.
* بیمار قادر به تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی در زمان‌های معین نیست.
* بیمار اختلال در تکلم، خواندن و نوشتن دارد.
* بیمار در صحبت کردن، نیاز به زمان بیشتری دارد.
* دامنه کلمات فرد نسبت به قبل محدود شده است. به طوری که تعداد کلماتی که در طول روز به کار می‌برد، کم و کمتر می‌شود. برخی از افراد مبتلا به آلزایمر، کم حرف می‌شوند.
* برخی از افراد مبتلا به آلزایمر، دچار اختلالات شخصیتی و رفتاری، تغییرات خلق، افسردگی، پرخاشگری و بدبینی می‌شوند.
* فرد مبتلا به آلزایمر، انگیزه‌های خود را از دست می‌دهد و منزوی می‌شود.
تشخیص بیماری آلزایمر
* تشخیص بیماری آلزایمر، حتما باید بر اساس مشاهدات بالینی، مصاحبه با بیمار، مصاحبه با اطرافیان بیمار انجام شود. در مواردی که پزشک شک کند، نیاز به سی تی اسکن، ام آر آی، انجام تست‌های خونی، برای بررسی بیماری‌های کلیوی و تیروئیدی است. (در افرادی که علائم بیماری آنها بسیارشبیه آلزایمر باشد).
پیشگیری از آلزایمر
* سبک زندگی سالم و تغذیه مناسب می‌تواند به بهبود سلامت دستگاه عصبی مرکزی کمک کند. از جمله:
* تمرینات فیزیکی متعادل، انجام ورزش‌های هوازی. پیاده‌روی سریع، درچرخه سواری، شنا، ۱۵۰ دقیقه پیاده روی سریع در هفته توصیه می‌شود.
* فعالیت اجتماعی داشته باشید.
* فعالیت ذهنی مثل حل جدول داشته باشید و مطالعه کنید.
* زبان دوم یاد بگیرید.
* خواب منظم و کافی داشته باشید. داشتن خواب کوتاه بعد ازظهر، مفید است.
* رژیم غذایی سالم داشته باشید. امگا ۳، غلات، ماهی، روغن زیتون، تنقلات به ویژه، مغز گردو، بادام و پسته میل کنید.
* وعده‌های غذایی متعدد اما مختصر داشته باشید.
* سبزی و میوه میل کنید به ویژه سبزی و میوه‌هایی که آنتی اکسیدان بیشتری دارند.
* چای سبز بنوشید.
* مراقب نوسانات قند خون خود باشید.
* اسیدهای چرب اشباع و غذاهای آماده و فست فود را مصرف نکنید.
* توجه داشته باشید که بیماری آلزایمر، قبل از سن ۶۵ سال، به ندرت بروز می‌کند و هر زوال عقلی، آلزایمر نیست.
* اگر فردی به دلیل مشغله‌کاری و یا اضطراب دچار فراموشی شود، نشانه آلزایمر نیست.
* خانواده‌ها از بیماران مبتلا به آلزایمر حمایت کنند.
* تلاش کنیم، سالم پیر شویم.