مجموعه‌ای با امکانات رفاهی، ورزشی و فرهنگی که روزانه پذیرای بیش از صدها دختر دانش‌آموز و دانشجو است. مدیران شهری وقتی روبان این مجموعه را قیچی می‌کردند، پیش‌بینی نمی‌کردند که این مرکز شاهد چنین جمعیتی باشد. طرفدارانی که هر روز به تعدادشان افزوده می‌شود و مسئولان را به افزایش امکانات و ارائه خدمات بهتر وادار می‌کند.
ساعت حدود ۹ و نیم است که مادر در کنار دختر وارد شهردخت می‌شود. نگاهی به اطراف می‌اندازد و خنده‌ای از سر رضایت روی لب‌هایش می‌نشیند و می‌گوید: «چه جای خوب و امنی!» دستان دختر را رها می‌کند و خودش در لابی مجموعه و کنار مادران دیگر می‌نشیند. مادران بر این باورند که شهردخت، فضای امنی است که دختران بی‌هیچ دغدغه‌ای می‌توانند ساعت‌ها در آن وقت بگذرانند و لحظات شاد و مفرحی را سپری کنند. آنها می‌گویند: «متأسفانه برخی از فضاها برای حضور دختران ناامن شده است و مدام باید نگران فرزندانمان باشیم اما اینجا از هر بابت امن است و با خیال آسوده و اطمینان خاطر می‌توانیم فرزندانمان را راهی این شهر کنیم.»
جمع دختران در کافه کتاب، کافی‌شاپ و نگارخانه هم تماشایی است. صدای خنده و شادی در شهردخت موج می‌زند. «مریم اسکویی» دانشجوی رشته روان‌شناسی می‌گوید: «به دعوت یکی از دوستانم به شهردخت آمدم و تصور نمی‌کردم چنین فضای مفرح و شادی داشته باشد. از این پس یکی از طرفداران پروپاقرص آن خواهم بود و تلاش می‌کنم اوقات فراغتم به اینجا بیایم.»
برپایی بازارچه‌های محلی در نگارخانه، طرفداران زیادی دارد. عده‌ای از بانوان دستاوردهایشان را عرضه می‌کنند و تعداد دیگری هم خریدار هستند. «الناز محبی» سال آخر رشته تجربی است. او آثار هنری‌اش را برای عرضه به شهردخت آورده است: «به کارهای هنری علاقه دارم و در کنار درس از اوقات فراغتم برای بافتنی استفاده می‌کنم. پیش از اینکه با شهردخت آشنا شوم از طریق شبکه‌های اجتماعی محصولاتم را معرفی و عرضه می‌کردم اما مدتی است که محصولاتم را در این شهر زیبا عرضه می‌کنم و خداروشکر استقبال خوبی می‌شود.»
شهردخت بهترین گزینه برای برپایی دورهمی‌ها و مهمانی‌های دخترانه و دوستانه است. «سارا موسوی» دانش‌آموز سال آخر رشته تجربی می‌گوید: «برای شرکت در جشن تولد یکی از دوستانم به شهردخت دعوت شدم. از ابتدای ورودم حس خوبی داشتم و به نظرم برپایی این جشن در چنین فضای باشکوهی ایده خوبی بود. علاوه بر آن، فضاهای آرام و دنجی برای مطالعه دارد و به گمانم، مسئولان شهردخت به همه نیازهای علمی، تفریحی و فرهنگی دختران توجه داشتند و خوشحالم که در تهران چنین شهر منحصربه‌فرد و ویژه‌ای برای دختران وجود دارد.»
- بهترین امکانات با حداقل هزینه
همه بخش‌های شهردخت جذاب است و به گفته مدیر اداره امور بانوان شهرداری منطقه ۶ در اینجا بهترین خدمات با حداقل هزینه ارائه می‌شود. «زهرا شرفخانی» مدیر اداره امور بانوان شهرداری منطقه در گفت‌وگو با همشهری محله می‌گوید: «هدف از راه‌اندازی شهردخت، ارائه خدمات به دختران ۱۸ تا ۳۵ سال بود اما به خاطر استقبال خوب دختران و بانوان منطقه و حتی تهران، این محدودیت برداشته شد و اکنون شهردخت پذیرای همه بانوان است و مسئولان این شهر با کمال میل به مراجعه‌کنندگان خدمات ارائه می‌دهند.» شهردخت پایتخت در ۵ طبقه ساخته شده است. کافی‌نت، نگارخانه، کافه کتاب، ورزشگاه و سالن زیبایی بخش‌های مهم آن هستند و به گفته شرفخانی، محیطی فراهم شده تا بانوان دورهمی‌های خودمانی‌شان را در آن برگزار کنند.
او می‌گوید: «در منطقه حدود ۹۳ دانشگاه و خوابگاه دانشجویی وجود دارد که شهردخت بهترین گزینه برای تفریح و گذراندن اوقات فراغت دختران دانشجو است.» شهردخت، سالن همایشی با ظرفیت ۶۰ نفر دارد که به گفته مدیر اداره امور بانوان، از این سالن برای اکران فیلم استفاده می‌شود: «این سالن مجهز به سیستم صوتی و تصویری مدرن است و فیلم‌های روز در آن اکران می‌شود. همچنین دانشجویان می‌توانند در آن همایش و گردهمایی برگزار کنند.»
درهای شهردخت همه روزه به جز جمعه‌ها از ساعت ۹ تا ۲۰ به روی بانوان باز است. شرفخانی می‌گوید: «مدیریت شهری منطقه به شهردخت، دید خدمت‌رسانی دارد تا درآمدزایی. بنابراین همه امکانات شهردخت با حداقل هزینه در اختیار بانوان قرار دارد و به همین دلیل این شهر، طرفداران زیادی دارد و روزانه به‌طور متوسط صدها نفر در آن خدمات دریافت می‌کنند.»
- شکوفا شدن خلاقیت‌ها
مدیریت شهری منطقه با ایجاد تغییر در مدیریت شهردخت تلاش کرده زمینه جذب مخاطبان را بیش از گذشته فراهم کند. «خدیجه‌فرضی‌پور» مدیر جدید شهردخت که استاد دانشگاه است می‌گوید: «با نسل نوجوان و جوان به‌ویژه بانوان ارتباط خوبی دارم و کاملاً به نیازها و خواسته‌هایشان آگاه هستم. امیدوارم با مشارکت نسل جوان بتوانیم محیط امن و شاد و مفرحی در شهردخت ایجاد کنیم.» او به شکوفایی استعدادها و خلاقیت‌ها باور دارد و می‌گوید:
«در مجموعه شهردخت قصد داریم زمینه شکوفایی استعدادها، خلاقیت‌ها و ایده‌های نسل آینده‌ساز را فراهم کنیم و باور دارم با تعامل دوجانبه و استفاده از ایده‌های جوانان، شهردخت بهتر اداره می‌شود.» تبدیل شهردخت قلب پایتخت به یک نمونه و الگو، هدف دیگر مدیر این مجموعه فرهنگی و تفریحی است: «موفقیت‌های به دست آمده در شهردخت می‌تواند دستاورد مهمی برای الگوبرداری از این شهر در راه‌اندازی شهردخت‌های دیگر باشد. بنابراین تلاش می‌کنیم در کنار برنامه‌های شاد و مفرح، سبک اسلامی و ایرانی را ترویج دهیم و دستاورد گذشتگان را به دست آیندگان بسپاریم.»
- نظارت بر فعالیت بخش خصوصی افزایش یابد
مجموعه «شهربانو» منطقه حدود هزارو۱۶۸ مترمربع مساحت دارد. کارگاه‌های تولیدی، مجموعه ورزشی و استخر، کلاس‌های هنری، کارگاه خلاقیت کودکان، پاتوق دوخت‌های سنتی، کتابخانه و سالن زیبایی بخش‌های مختلف این شهربانو هستند. به گفته «سمانه فارسی» مدیر شهربانو منطقه۶، این مجموعه سال ۱۳۹۴ بهره‌برداری شده است و روزانه بیش از ۱۰۰ نفر از خدمات آن استفاده می‌کنند.
او می‌گوید: «تعرفه‌های بخش‌های مختلف شهربانو در مقایسه با مراکز خصوصی و حتی دولتی پایین‌تر است و به همین دلیل بانوان منطقه و حتی مناطق همجوار از ارائه خدمات استقبال می‌کنند.»به گفته فارسی بیشتر بانوان منطقه کارمند هستند و روزها نمی‌توانند از خدمات شهربانو استفاده کنند. به همین دلیل درهای شهربانو برای خدمت‌رسانی به این قشر همه روزه ازساعت ۸ تا ۲۰ باز است.«طاهر طراوت» عضو شورایاری محله نظامی گنجوی با حرف‌های مدیر شهربانو موافق نیست و بر این باور است که مدیریت بر این مجموعه بازنگری شود. او می‌گوید:
«واگذاری بخش‌های مختلف شهربانو به بخش خصوصی و نبود نظارت کافی و همچنین بالا بودن هزینه خدمات، با گلایه‌مندی شهروندان همراه بوده است. مدیریت شهری و حتی مدیر شهربانو می‌تواند از خلاقیت نسل جوان برای اداره بهتر چنین مجموعه ارزشمندی استفاده کند که امیدوارم به‌زودی شاهد چنین تصمیم مهم مدیریتی در منطقه باشیم.»
- گفت‌وگو با عضو کمیسیون فرهنگی شورای اسلامی شهر تهران
- توزیع عادلانه‌امکانات فرهنگی‌باشهردخت
سال ۱۳۹۳ بود که نخستین شهردخت تهران در تکه ششم پایتخت افتتاح شد. شهری ویژه دختران که امکان دسترسی آسان به امکانات تفریحی، فرهنگی، ورزشی و اجتماعی برای بانوان را فراهم می‌کرد. در گذر زمان بنا به دلایلی شهردخت تعطیل شد و پس از ایجاد تغییرات در شهردخت و مدیریت آن، اوایل آذر با حضور «الهام‌فخاری» عضو کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای اسلامی شهر تهران فعالیتش را از سر گرفت. فخاری در گفت‌وگو با همشهری محله، شهردخت قلب پایتخت را فرصتی برای توزیع عادلانه امکانات فرهنگی معرفی می‌کند و وجود چنین مجموعه‌های فرهنگی و تفریحی ویژه بانوان را لازم و ضروری می‌داند.
- نظرتان درباره از سرگیری فعالیت مجموعه شهردخت در پایتخت چیست؟
متأسفانه در تهران با تبعیض امکانات مواجه هستیم. در یک بررسی و مقایسه ساده مشخص می‌شود بانوان از امکانات فرهنگی و ورزشی کمتری نسبت به آقایان برخوردارند. بنابراین، تأسیس و بهره‌برداری از مجموعه شهردخت می‌تواند فرصت توزیع عادلانه امکانات فرهنگی و تفریحی ویژه بانوان فراهم کند و در واقع تحقق مفهوم شهر برای همه شهروندان است.
- مزیت وجود چنین مجموعه فرهنگی، ورزشی و تفریحی در تهران چیست؟
مزیت شهردخت این است که علاوه بر ارائه ترکیبی از خدمات مختلف به شهروندان، بسته‌های خدماتی نیز در آنها توسط گروه‌های مستقل کوچک مردمی ارائه می‌شود و روند اداری در آنها وجود ندارد. به‌طور کلی شهروندان در یک روز می‌توانند از خدمات اجتماعی، فرهنگی، ورزشی و تفریحی با حداقل قیمت بهره‌مند شوند.
- جانمایی شهردخت در قلب پایتخت منطقی بوده است؟
با توجه به اینکه منطقه ۶، منطقه دانشجویی است، به نظر جانمایی شهردخت در این بخش از تهران درست و اصولی بوده است و با توجه به موقعیت جغرافیایی منطقه ۶، امکانات شهردخت به آسانی در دسترس بخش عظیمی از بانوان پایتخت قرار دارد.
- آیا ساخت شهردخت‌های دیگر در تهران ضرورت دارد؟
ساخت چنین مجموعه‌هایی بی‌شک در مناطق کم‌برخوردار لازم و ضروری است تا شهروندان بتوانند در یک موقعیت برابر و عادلانه از امکانات جامعه بهره‌مند شوند.
- منظورتان از مناطق کم‌برخوردار، مناطق جنوب تهران است؟
لزوماً نه. در ساخت و بهره‌برداری از برخی پروژه‌ها مانند مجموعه شهردخت، توجه به تناسب جنسیتی مهم‌تر از موقعیت جغرافیایی است. در برخی از مناطق مانند منطقه ۳ جمعیت زنان بیش از مردان است. بنابراین شهردخت باید در مناطقی ساخته شود که کارآیی و عملکرد بهتری داشته باشد.
- با چه رویکردی می‌توان در شهردخت خدمات بهتری به دختران داد؟
نه تنها در شهردخت پایتخت بلکه درشهربانوهای مناطق امکانات خوبی فراهم شده است که نیاز به مدیران خلاق دارد؛ چراکه با مدیریت خلاقانه در جذب مخاطب می‌توان به شهروندان زیادی خدمات خوب و مطلوبی ارائه داد.
- به نظر شما در مدیریت شهردخت یا شهربانوها کاستی‌هایی وجود دارد؟
به نظرم در حوزه مدیریت چنین مجموعه‌هایی باید کار شود و مدیران خلاق نیاز داریم تا از طریق خلاقیت زمینه مشارکت بیشتر شهروندان را فراهم کنند و مجموعه تحت مدیریتشان را به برند تبدیل و در الگوسازی و جذب مخاطب موفق شوند.
- چرا مشارکت شهروندان در چنین مجموعه‌هایی اهمیت دارد؟
شهردخت و شهربانوها برای مخاطبان خاص یعنی بانوان راه‌اندازی می‌شوند و حضور یا عدم حضور شهروندان در رونق یا تعطیلی چنین مجموعه‌هایی تأثیرگذار است. بنابراین، اگر آنها از وجود چنین مجموعه‌ها و خدماتی که در آنها ارائه می‌شود، آگاه باشند نشان‌دهنده این است که مدیران در کارشان موفق نبوده‌اند.
- برخی از مجموعه‌های فرهنگی، اجتماعی، ورزشی و تفریحی ویژه بانوان در برخی از مناطق نیمه تعطیل هستند، برنامه‌ای برای آنها دارید؟
در شرایط فعلی باید به سوی احیای مجموعه‌های فرهنگی و ورزشی نیمه تعطیل و یا مراکزی که حداقل خدمات را ارائه می‌دهند، برویم. این مجموعه‌ها با تغییرات جزئی در مدیریت، بازنگری برخی از مقررات و ایجاد تغییرات کوچک و اطلاع‌رسانی درست، می‌توانند رونق بگیرند و بخش عظیمی از نیازهای فرهنگی، ورزشی و اجتماعی شهروندان را تأمین کنند.
- نگاه
- از ایده‌های بانوان استقبال می‌کنیم
فاطمه راکعی-سرپرست اداره امور بانوان شهرداری تهران:
استفاده از ایده‌های نو و خلاق و به روز از مسائل اصلی و دغدغه‌های مهم بنده در حوزه بانوان بوده و هست. دختران نوجوان و جوان امروز و زنان در حوزه‌های خانوادگی و اجتماعی خواسته‌هایی دارند که باید از طریق شیوه‌های مدیریت جدید و البته با حفظ شئون اسلامی و در چهارچوب قانون و مقررات به آنها پاسخ داده شود. مجموعه‌های شهربانو و شهردخت برای مخاطبان خاص یعنی زنان و دختران ساخته شده است و گلایه‌مندی آنها نشان از ضعف مدیریت دارد.
بنابراین در این مجموعه‌ها برای حفظ مخاطب نیاز به مدیریت‌های مدرن و خلاق است و بر این باور، وقت آن است تا مدیران جوان پای کار بیایند. علاوه بر این باور دارم در ساختار حوزه زنان مشکلات اساسی وجود دارد اما هرگز مانع موفقیت زنان نشده است و بانوان با سعی و تلاش و درخشش در عرصه‌های مختلف اجتماعی، فرهنگی، هنری و ورزشی و حتی علمی ثابت کرده‌اند که می‌توانند برتر باشند.
به تنهایی مشکلات موجود در حوزه زنان قابل رفع نیست و نیاز به همت همگانی و مشارکت نسل جوان و آینده‌ساز و همراهی و همکاری نهادها و ارگان‌های مختلف دارم. از زمان پذیرش مسئولیت در اداره امور بانوان شهرداری تهران تلاش کرده‌ام که ارتباط خوبی با دختران و زنان برقرار کنم و از طریق تشکیل کارگروه‌های مختلف و راه‌اندازی انجمن مشاوران نتایج خوبی هم حاصل شده است.
بنابراین به خرد جمعی احترام می‌گذارم و باور دارم برای ساخت شهری ایده‌آل و گذر از بی‌عدالتی‌ها و کمبودها نیاز به همت همگانی به‌ویژه مشارکت خود بانوان به‌ویژه دانشجویان است و تقاضا می‌کنم افرادی که در هر حوزه ایده و طرح و پیشنهاد دارند به اداره امور بانوان ارائه دهند و مطمئن باشند با کمال میل استقبال و دستانشان را به گرمی می‌فشاریم. چراکه ایده‌های نو، مسئولان شهرداری و سایر دست‌اندرکاران حوزه بانوان را در ایجاد امید و خدمت‌رسانی بهتر یاری می‌کند.