این کیوسک‌ها توسط اداره ساماندهی نصب و به شهروندان واجد شرایط از جمله خانواده شهدا و افراد نیازمند و زنان سرپرست خانوار واگذار می‌شود. طبق قوانین شهری بهره‌برداران کیوسک‌های مطبوعاتی موظف به فروش محصولات فرهنگی، گلفروشی‌ها مکلف به عرضه انواع گل و گلدان و تنقلات‌فروشی‌ها هم مجاز به فروش انواع خوراکی‌های سالم هستند.
البته این قوانین به دلیل نبود نظارت‌های کافی توسط مالکان کیوسک‌ها دور زده می‌شوند و برای سود بیشتر اقدام به عرضه مواد دخانی می‌کنند و نمی‌دانند این کار باعث دردسرشان می‌شود. اتفاقی که برای بهره‌بردار کیوسک فروش تنقلات در مقابل مدرسه نمونه دولتی جاویدان در خیابان بهشتی افتاده است.
ماجرا مربوط به ۲ ماه پیش است. زمانی که به گفته «کامران سیفی» معاون تربیتی مدرسه نمونه دولتی جاویدان، یک‌شبه ۲ اصله درخت در خیابان بهشتی و درست مقابل مدرسه قطع می‌شود و به جای آنها کیوسک مدرن و شیکی سبز می‌شود: «تعجب می‌کنم چطور ممکن است یک‌شبه، درختان قطع و زیرسازی‌های لازم انجام و کیوسک نصب شود.» کیوسک شکل و شمایل متفاوتی دارد و گویا این کیوسک‌ها برای عرضه تنقلات طراحی شده و قرار است در اختیار زنان سرپرست خانوار قرار گیرد تا کسب درآمد کنند اما طبق تماس اولیا و مربیان خیلی با استقبال مواجه نشده و اعتراضاتی هم به همراه داشته است.
«علی احمدی» یکی از اولیا می‌گوید: «بنده شخصاً با وجود این کیوسک مقابل مدرسه مخالفم. اینجا یک مرکز آموزشی است و توزیع سیگار در چند قدمی نسل آینده‌ساز می‌تواند آسیب‌های جدی به جامع بزند.» والدین دیگر هم با حرف‌های او موافقند و اعتقاد دارند که انجام هرکاری بدون برنامه‌ریزی و کارشناسی‌های درست و اصولی و فقط با هدف توانمندسازی و کارآفرینی اقشار مستضعف اشتباه است و خواستار انتقال و پلمب دائمی کیوسک تنقلات‌فروشی هستند.
به گفته سیفی، بانوی مسنی بهره‌بردار این کیوسک است: «در گفت‌وگویی که با او داشتم به صراحت گفت که سیگار می‌فروشد اما به افراد بالای ۱۸ سال. این فقط یک توجیه غیرمنطقی است تا کار غیرقانونی‌اش را قانونی جلوه دهد. کار اشتباه در هر شکل و شمایلی نادرست است و باید جلو تکرار آن گرفته شود.» مسئولان مدرسه مکاتباتی با شهرداری منطقه داشته‌اند اما پاسخی داده نشده است. معاون تربیتی می‌گوید: «به نظر می رسد که این پلمب موقتی باشد و ما خواستار پلمب دائمی این کیوسک هستیم.»
- جانمایی نادرست
مدرسه نمونه دولتی پسرانه جاویدان ۳۰۰ دانش‌آموز دارد که در سن نوجوانی و جوانی هستند. اکثر دانش‌آموزان با قرار گرفتن کیوسک مقابل مدرسه مخالف هستند. البته تعدادی هم موافق این‌کارند و می‌گویند: «اطراف مدرسه سوپرمارکت نیست و وجود کیوسک تنقلات‌فروشی این کمبود را جبران کرده است.» آنها اشاره به عرضه سیگار نمی‌کنند و وقتی در این مورد سؤال می‌کنیم ترجیح می‌دهند سکوت کنند تا مبادا مسئولان مدرسه عذرشان را بخواهند یا به والدینشان گزارش دهند. باریک شدن پیاده‌رو هم معضل دیگری است که در سایه نصب کیوسک تنقلات ایجاد شده.
دانش‌آموزان می‌گویند: «این کیوسک، بخشی از پیاده‌راه را مسدود کرده و موقع تعطیلی مدرسه دانش‌آموزان برای عبور و مرور با مشکل مواجه می‌شوند.» معاون تربیتی مدرسه می‌گوید: «دانش‌آموزان هر مدرسه اعم از نمونه یا عادی بنا به اقتضائات سنی زمانی شیطنت‌هایی دارند که اجتناب‌ناپذیر است. بنابراین، خرید مواد دخانی توسط دانش‌آموزان را نمی‌توان کتمان کرد اما تلاش می‌کنیم در حد توان مواد دخانی را از دسترس دانش‌آموزان دور کنیم.» او اعتقاد دارد جانمایی کیوسک‌های مطبوعاتی و تنقلات‌فروشی که به هر دلیل و هر شکلی اقدام به توزیع مواد دخانی می‌کنند در مجاورت مراکز آموزشی، نادرست است و مسئولان مربوط باید در این مورد دقت بیشتری کنند.
- نیت خیرخواهانه شهرداری فراموش نشود
«جمشید رحمانی‌پناه» دبیر شورایاران منطقه عمل نکردن مالک کیوسک به تعهداتش را عامل بروز این مشکل می‌داند و می‌گوید: «هدف مسئولان شهرداری از نصب و واگذاری این کیوسک توانمندسازی زنان سرپرست خانوار است و قرار بوده در آن فقط تنقلات و مواد خوراکی عرضه شود اما عمل نکردن بهره‌بردار به تعهداتش باعث شد دود این کار به چشم خودش برود. قبول دارم کار مالک اشتباه بوده و اگر مسئولان به آن رسیدگی نکنند ممکن است صدمات جبران‌ناپذیری به نسل آینده‌ساز بزند اما نباید چشمانمان را روی نیت خیرخواهانه مدیران شهری ببندیم و فقط جنبه‌های بد و منفی این ماجرا را بگوییم.»
- عذرخواهی اداره ساماندهی شهرداری از اولیا و دانش‌آموزان
اداره ساماندهی شهرداری منطقه متولی کیوسک‌های مطبوعاتی، تنقلات‌فروشی و عرضه‌کنندگان گل است. «پدرام طلوعی» رئیس این اداره با عذرخواهی از اولیا و مربیان و دانش‌آموزان مدرسه نمونه دولتی جاویدان به همشهری محله می‌گوید: «طبق تعهد شفاهی، بهره‌بردار متعهد شد که از عرضه هر نوع مواد دخانی خودداری کند.
اوایل به تعهداتش پایبند بود و به دلیل حساسیت موقعیت مکانی، چندین بار نیروهای اداره و حتی خود بنده به‌طور نامحسوس مراجعه و درخواست سیگار کردیم و برایمان مسجل شد که او به تعهداتش عمل می‌کند اما کم‌کم گزارش‌هایی مبنی بر عرضه سیگار به دستم رسید و از نیروهای اداره ساماندهی خواستم در اسرع وقت این موضوع را پیگیری کنند. وقتی نامه تأیید عرضه مواد دخانی را ارائه دادند، دستور پلمب دادم.»
به گفته رئیس اداره ساماندهی شهرداری منطقه گویا بهره‌بردار برای سود بیشتر اقدام به این کار کرده است: «گفت‌وگوهایی که با بهره بردار داشتم قرار شد تعهد کتبی محضری بدهد که دیگر هرگز اقدام به توزیع مواد دخانی نکند.» پلمب این کیوسک پس از گذراندن روند اداری و انجام کارهای مربوط به تعهدات کتبی باز می‌شود.
- دیدگاه
- واگذاری کیوسک‌ها با ساز و کار اصولی
زهرا صدراعظم نوری -رئیس کمیسیون خدمات شهری شورای اسلامی شهر تهران
جانمایی و واگذاری کیوسک‌ها در شهر تهران توسط شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل شهر تهران انجام می‌شود. سال‌های زیادی از جانمایی و استقرار نخستین کیوسک مطبوعاتی در تهران می‌گذرد و در گذر زمان علاوه بر افزایش تعداد، تغییراتی در چهره کیوسک‌ها هم ایجاد شده است. همچنین این روزها شاهد کیوسک‌هایی با کاربری‌های گلفروشی و تنقلات هستیم که برخی از بهره‌برداران آنها زنان سرپرست خانوار هستند.
وقتی راه‌اندازی کیوسک‌ها براساس ضوابط و اصول و از طریق مجوز قانونی توسط شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل شهر تهران انجام می‌شود، بیانگر قانونی بودن این روند است. بنابراین اشتغالزایی از این طریق به‌ویژه برای زنان سرپرست خانوار هم منع قانونی ندارد و با توجه به شرایط کنونی که با مشکل اشتغال مردان و زنان مواجه هستیم، استفاده از این کیوسک‌ها برای کارآفرینی می‌تواند یک گزینه خوب باشد منتهی باید با یک‌ساز و کار درست و در چهارچوب قوانین و مقررات.
امروز زنان زیادی هستند که مسئولیت خانواده‌ها را به عهده دارند و واگذاری کیوسک‌ها یا ون‌کافه‌ها توسط شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل به زنان واجدشرایط برای امرار معاش و تأمین مخارج زندگی به منزله کمک به یک خانواده است و مانع از نفوذ سایر آسیب‌های اجتماعی به کانون خانواده‌ها می‌شود. البته بازهم تأکید می‌کنم، اعتقاد دارم در این حوزه مسئولان و متولیان امر باید به مسائل اجتماعی، فرهنگی، زیست‌محیطی و بهداشتی توجه داشته باشند و دستورالعمل‌های واحدی به مناطق ارائه شود تا شاهد یکپارچگی فعالیت در این کیوسک‌ها باشیم.