قبل از اینکه پهلوی اول زمین کاخ سعدآباد را بخرد و از آن خود کند اینجا اسامی متعددی داشت؛ از جمله «دره جنی». براساس باورهای عامه شاید اینجا جن دیده شده است. دلیل دیگر، اینکه روی پستی‌ها و بلندی‌های زمین این محدوده درختان انبوه و درهم تنیده به چشم می‌آمد. بنا بر روایت «محمدعلی سفری» از آنجایی که این زمین‌ها برای پهلوی اول خوش یمن بود، نام «سعدآباد» را بر می‌گزیند. با «کیا پارسا» مدیر مجموعه سعدآباد درباره این کاخ و برنامه‌های گردشگری این مجموعه گفت‌وگو کرده ایم.
- در گنجینه و مخزن کاخ‌موزه‌های سعدآباد اقلام و آثار تاریخی نگهداری می‌شود. برای نمایش و رونمایی آنها چه برنامه‌ای دارید؟
بیش از ۲۰۸هزار اقلام تاریخی ثبت شده در مجموعه کاخ‌موزه سعدآباد داریم که بعضی قابل نمایش هستند و برخی غیرقابل نمایش که مناسبت فرهنگی، اجتماعی ندارد اما وظیفه نگهداری از آن برعهده ماست. شرایط مخزن موزه‌ها هم از نظر برودت، رطوبت و گردش هوا باید مطابق با استاندارد باشد تا به آثار آسیبی وارد نشود.
این مجموعه محل زندگی خاندان پهلوی بوده و به‌عنوان موزه ساخته نشده که شرایط نگهداری وسایل استاندارد باشد. اما این شرایط در حد امکان ایجاد شده تا آثار تاریخی حفظ شود. هرچند وقت یکبار با توجه به تعداد وسایل هر موزه در طول سال اقلام جابه‌جا می‌شوند و همه به نمایش درمی‌آیند. در موزه فرشچیان ۳۰۰تابلو داریم که در مدت زمان کوتاهی عوض می‌شود. در موزه ظروف ۸۰هزار ظروف سلطنتی داریم. هر موزه‌ای یکسری اقلام فاخر دارد که معمولاً به‌صورت ثابت به نمایش درمی‌آید.
- کاخ‌موزه سعدآباد در جشنواره سالانه ایکوم عنوان برترین موزه کشور در حوزه حفاظت و مرمت را از آن خود کرد. مرمت کاخ احمد شاهی برای بازگشایی به کجا رسیده است؟
در مجموع ۸۰پروژه مرمتی که تعریف کردیم هزار اثر موزه‌ای ترمیم و مرمت شده است. کار مرمت کاخ احمدشاهی، آغاز و طرح محتوایی آن هم آماده است و چند اسم هم به میراث فرهنگی پیشنهاد داده‌ایم. یکی از مشکلات در تسریع کار بحث بودجه است. کاخ احمدشاهی بعد از انقلاب اسلامی تا ۵سال پیش به‌عنوان پایگاه مرکزی بسیج خواهران استان تهران استفاده می‌شد و قابل بازدید نبود. این کاخ در بالاترین ارتفاع مجموعه سعدآباد و مشرف به کاخ سبز است. امیدوارم به‌زودی به مجموعه کاخ‌های قابل بازدید اضافه شود. مرمت و بهسازی ساختارهای تأسیسات موزه نظامی هم تا قبل از ۲۲بهمن ماه به پایان می‌رسد. این موزه بعد از موزه‌های ملت و کاخ سبز، سومین موزه پرمخاطب مجموعه سعدآباد است.
- بسیاری از مخاطبان برای استفاده از برنامه‌های فرهنگی که در سعدآباد برگزار می‌شود به این مجموعه می‌آیند نه صرف بازدید از کاخ‌موزه‌ها. برای حضور کودکان و نوجوانان برنامه ویژه‌ای دارید؟
در هفته جهانی کودک روزی ۳هزار کودک به مجموعه می‌آمدند و مراسم عروسک‌گردانی و فرشبافی را برای کودکان برگزار کردیم. اما یکی از دغدغه‌های ما رابطه کودکان و نوجوانان با موزه است. خانه موزه کودک سعدآباد ۲۲بهمن ماه افتتاح می‌شود. معرفی موزه سعدآباد و برنامه‌های فرهنگی متناسب با کودکان از برنامه‌های خانه موزه کودک خواهد بود. برای بازدیدهای گروهی مدارس هم ۵۰درصد تخفیف داریم.
- با راه‌اندازی موزه کودک باز هم ساختمان خالی در مجموعه سعدآباد داریم؟ البته غیر از آن ۴کاخی که در اختیار نهاد ریاست جمهوری است.
با پایان مرمت و افتتاح کاخ احمدشاهی و موزه کودک، کاخ دیگری را که اندرونی همسر پهلوی اول بوده به موزه صنایع‌دستی اختصاص داده‌ایم که آن هم به‌زودی افتتاح می‌شود. با راه‌اندازی این ۳موزه ساختمان خالی در مجموعه نداریم. ساختمان جدیدی هم نمی‌شود ساخت. چون این مجموعه و کاخ‌ها ثبت ملی است. قصد داریم موزه هدایای ریاست جمهوری را هم افتتاح کنیم. با مدیرکل تشریفات نهاد جلسه داشتیم. موزه هدایای رئیس‌جمهوری موجود است ولی هم فضایش اندک هست و هم امکان دسترسی مردم دشوار است.
- جای غرفه فروش محصولات فرهنگی با نمادی از مجموعه سعدآباد خالی است؛ محصولاتی که برای بازدیدکنندگان یادآور کاخ‌موزه‌های سعدآباد باشد.
همین‌طور است. در نظر داریم غرفه‌های فروش محصولات فرهنگی را تا ۲۲بهمن ماه راه‌اندازی کنیم. در این غرفه‌ها در کنار صنایع‌دستی کشورمان محصولاتی شامل ماگ، برچسب، پیراهن و مجسمه‌هایی با الهام از نماد کاخ‌موزه سعدآباد نیز فروخته می‌شود. اقلام و محصولات را هم سفارش داده ایم. حداقل ۳غرفه فروش محصولات فرهنگی خواهیم داشت.
- سعدآباد معمولاً رتبه بالایی از نظر تعداد بازدیدکننده‌ها را به خود اختصاص می‌دهد. آمار دقیق چه می‌گوید؟
همیشه از نظر تعداد بازدیدکننده در کشور رتبه نخست متعلق به کاخ‌موزه سعدآباد است. در برخی مواقع با تخت‌جمشید رقابت داریم. هرچند تخت‌جمشید پایگاه تاریخی است نه موزه. سال گذشته حدود ۲میلیون و ۴۰۰هزار نفر بازدید داشتیم. «نفر بازدید» به این معنی است که یک نفر به مجموعه سعدآباد می‌آید و چند کاخ‌موزه را بازدید می‌کند. از این تعداد حدود ۲۰۰هزار نفر بازدید توریست‌ها بودند. طی ۸ماهه اول امسال ۲میلیون و ۵۰هزار نفر بازدید داشتیم که فقط در نوروز تا پایان فروردین ماه ۷۴۲هزار نفر بود.
- سعدآباد در فضای مجازی
یکی از برنامه‌های پیش رو مجموعه سعدآباد برای جذب بیشتر مخاطبان فعالیت در فضای مجازی است. اپلیکیشن سعدآباد تمام اطلاعات مربوط به مجموعه فرهنگی تاریخی سعدآباد، مشخصات موزه‌ها، GPS و نقشه یاب، اخبار سعدآباد و فروش اینترنتی بلیت کاخ‌موزه‌ها را در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌دهد. راهنمای صوتی اپلیکیشن هم به‌زودی فعال می‌شود و کاربران می‌توانند اطلاعات مربوط به هر کاخ‌موزه را به‌صورت صوتی دریافت کنند. با شماره‌گذاری شدن تمام اقلام موزه‌ها، تصویر و اطلاعات هریک از اقلام در این اپلیکیشن قابل دسترسی است.
- راه‌اندازی اتاق معرفی موزه در ورودی زعفرانیه
تا قبل از ایام دهه‌فجر ورودی زعفرانیه کاخ سعدآباد به اتاق معرفی مجهز خواهد شد. در اتاق معرفی، راهنمایان موزه حضور دارند. بازدیدکنندگان می‌توانند با راهنمای موزه همراه شوند و از کاخ‌موزه‌های مورد نظر خود بازدید کنند. راهنما در طول مسیر درباره مجموعه سعدآباد اطلاعاتی را در اختیار مخاطبان می‌گذارد و درباره کاخ‌موزه مورد بازدید با جزئیات بیشتر توضیح می‌دهد. تا پیش از این راهنمای موزه در هر کاخ‌موزه حضور ثابت داشت. با این روش مخاطب با راهنما همراه می‌شود و در فرصت بیشتر که با پرسش و پاسخ همراه است کاخ‌موزه معرفی می‌شود. راهنمای گردشگران خارجی هم در اتاق معرفی حضور دارند.
- ۲ قنات از ۱۲ قنات مجموعه سعدآباد فعال است. لایروبی قنات‌ها، احیای آب‌انبارها و استخرها برای آبیاری فضای سبز در دست انجام است. آبیاری قطره‌ای فضای سبز قسمت شمال سعدآباد با آب رودخانه دربند انجام می‌شود و تا ۳ ماهه اول سال آینده آبیاری تمام فضای سبز قطره‌ای خواهد شد.
- ۸ خودرو برقی با ظرفیت ۱۴نفر و سرعت ۳۰ کیلومتر در ساعت در مجموعه سعدآباد جابه‌جایی بازدیدکنندگان را برعهده دارد. موتور یگان حفاظت و خودرو خدمات و جمع‌آوری زباله هم برقی است.