«شاپور نظری» و «علی قاسمی» اولین دوچرخه‌سوارهای بازیافت در پایتخت هستند که در محله یافت‌آباد، یکی از نقاط پرجمعیت منطقه ۱۸ خدمت می‌کنند. لباس فرم آبی کاربنی به تن و کلاهی به سر دارند و سوار بر دوچرخه کوچه‌پسکوچه‌های منطقه را یکی‌یکی گز می‌کنند تا حافظ محیط‌زیست باشند. فرصتی پیش آمد تا همراه با «فریبا فتحی» رئیس مدیریت پسماند شهرداری منطقه ۱۸ به محل خدمت دوچرخه‌سوارهای بازیافت برویم و با نحوه کارشان آشنا شویم.
اکنون ۷ دستگاه دوچرخه بازیافت (پیک بازیافت) در منطقه ۱۸ به جمع‌آوری انواع پسماند خشک خانگی و صنعتی اختصاص یافته که از این تعداد، ۲دستگاه در محله یافت‌آباد به اهالی خدمت می‌کند. مهم‌ترین علت استفاده از این نوع وسایل نقلیه را تردد آن در معابر باریک و همچنین کاهش آلودگی در فضای شهر و محله می‌داند.
- «پیک دوچرخه» دربست در خدمت اهالی
طرح به‌کارگیری دوچرخه‌های بازیافت برای دریافت پسماندهای خانگی و صنعتی از جلو در خانه‌ها و مغازه‌ها برای نخستین بار است که در پایتخت اجرایی شده و ایده اولیه آن را اداره پسماند شهرداری منطقه ۱۸ ارائه کرده است. فتحی می‌گوید: «به مرور زمان و به تدریج، شماره تلفنی در اختیار هم‌محله‌ای‌ها قرار می‌دهیم تا آنها در صورت نیاز از این خدمات برخوردار شوند. حتی در نظر داریم شبکه ارتباطی مستمری بین اهالی و راکبان دوچرخه‌های بازیافت بر قرار کنیم تا شهروندان هروقت که بخواهند و اراده کنند با این دوچرخه‌سوارها تماس گرفته و پسماندهای خشک خود را جلو در خانه یا مغازه به آنها تحویل دهند.» فتحی عنوان می‌کند که این کار را به اصطلاح مدیریت شهری، می‌توان «پیک دوچرخه» نامید. با این تفاوت که برخلاف سایر پیک‌های موتوری و... برای دریافت خدمات، هزینه‌ای برای اهالی ندارد، ضمن اینکه اهالی در صورت تمایل می‌توانند در ازای تحویل پسماندهای خشک به باجه‌های بازیافت مستقر در محله‌ها، انواع مواد شوینده و بهداشتی دریافت کنند.
- فقط به خاطر محیط زیست
دوچرخه‌های بازیافت منطقه شمایل خاصی دارند و از دور می‌توان آنها را تشخیص داد. یک سبد توری بلند در پشت دوچرخه‌ها تعبیه شده که محل نگهداری انواع پسماند خشک و قابل بازیافت خانگی و صنعتی از جمله کاغذ، پلاستیک، کارتن و مقوا، آهن‌آلات و... است و در طول روز چند بار تخلیه می‌شود. «شاپور نظــری» و «علی قاســمی» ۲دوچرخه‌سوار و پیک بازیافت منطقــــه ۱۸ هستندکه محل کارشان محله یافت‌آباد است، طبق فهرستی که کارشناسان مدیریت پسماند هر روز در اختیارشان می‌گذارند،
خود را برای انجام مأموریت آماده می‌کنند. از آنجا که هرکدام از آنها طبق نشانی باید به سویی بروند، ما تنها با یکی همراه می‌شویم. آقا شاپور قبل از خداحافظی می‌گوید: «چون کار نویی است هنوز خیلی از مردم ما را نمی‌شناسند، اما وقتی می‌فهمندکارمان چیست، خسته نباشید می‌گویند و حتی به خوردن یک لیوان چای داغ دعوتمان می‌کنند.» او اضافه می‌کند: «سالخوردگان و از پاافتاده‌ها از این کار خیلی استقبال می‌کنند و با دیدن ما خوشحال می‌شوند. ما پسماندها را جلو در خانه‌شان تحویل می‌گیریم و به غرفه بازیافت محله تحویل می‌دهیم. شاید اگر این کار را نکنیم آنها مجبور شوند این پسماندها را جایی رها کنند که به نفع محیط‌زیست نیست.»
- رکاب‌زنی تا در خانه‌ها و مغازه‌ها
همراه با قاسمی دوچرخه‌سوار بازیافت محله یافت‌آباد برای پیدا کردن نشانی شهروندان وارد خیابان جمال‌الدین اسدآبادی می‌شویم. آهسته رکاب می‌زند تا از او جا نمانیم. تردد در برخی از کوچه‌های پیچ در پیچ یافت‌آباد چنان سخت است که ناخودآگاه باعث کاهش سرعت وسایل نقلیه می‌شود. علی آقا با دوچرخه‌اش وارد کوچه بن‌بست حکمت می‌شود و زنگ یکی از خانه‌ها را به صدا در می‌آورد. لحظه‌ای نمی‌گذرد که آقایی با کیسه‌ای پر از زباله خشک از خانه بیرون می‌آید و به سمت دوچرخه‌سوار ما می‌آید تا بسته‌اش را تحویل دهد. «اکبر خیرآبادی» از راه‌اندازی سیستم جمع‌آوری پسماند به این شیوه رضایت دارد و در این زمینه می‌گوید:
«بیشترخانه‌ها کوچک هستند و فضایی برای نگهداری پسماند مثل نان خشک، پلاستیک و... ندارند، برای همین متأسفانه برخی حجم زیادی از این پسماندها را در سر آب یا خیابان رها می‌کنند یا داخل سطل‌های زباله می‌ریزند که کار اشتباهی است.» این شهروند عقیده دارد که راه‌اندازی دوچرخه‌های بازیافت این مشکلات را از بین می‌برد، چراکه راکبان زود به زود به در خانه‌ها می‌آیند و پسماندها را تحویل می‌گیرند. علی آقا کیسه پر از پلاستیک و کاغذ را داخل سبد توری می‌گذارد و از شهروند خداحافظی می‌کند. علی آقا طبق فهرستی که کارشناسان مدیریت پسماند منطقه ۱۸ در اختیارش گذاشته، یک به یک نشانی‌ها را پیدا می‌کند و با خوشرویی و احترام بسته‌های پسماند را تحویل می‌گیرد.
او در یکی از پیاده‌روها سراغ یک مغازه میوه‌فروشی را از اهالی می‌گیرد که گویا از اپراتور مدیریت پسماند منطقه ۱۸ درخواست پیک بازیافت کرده است. قاسمی تا جلو مغازه رکاب می‌زند و خودش را معرفی می‌کند. «صادق کیپوری» از کاسبان قدیمی یافت‌آباد با دیدن او خوشحال می‌شود و فوری جعبه‌های پلاستیکی داخل مغازه را به او تحویل می‌دهد. با تاریک شدن هوا کار دوچرخه‌سوارهای بازیافت نیز به پایان می‌رسد و آنها باید قبل از رفتن به خانه، به غرفه بازیافت بوستان مینا بروند و پسماند شهروندان را تحویل غرفه‌دار دهند.
- ثابت کردیم که خواستن توانستن است
- فریبا فتحی-رئیس اداره مدیریت پسماند شهرداری منطقه۱۸
«دوچرخه‌های بازیافت چند وی‌ژگی مهم دارند. مثلاً صدا تولید نمی‌کنند. بعد هم دودزا نیستند و در حفظ محیط‌زیست کمک فراوانی می‌کنند، مقصد و مبدأ آنها معلوم است و باعث ترافیک در کوچه‌ها و خیابان‌ها نمی‌شوند. از کوچه‌های تنگ و باریک محله می‌گذرند، معابری که خودروهای ملودی‌دار هم نمی‌توانند از آن عبور کنند.»
«فریبا فتحی» رئیس اداره مدیریت پسماند شهرداری منطقه ۱۸ با بیان این مطلب ادامه می‌دهد: «به تمام آموزشگرهای اداره بازیافت، اطلاعات لازم داده شده و آنها در مساجد و اماکن عمومی، کارگاه‌های آموزشی برپا می‌کنند یا اینکه به در خانه اهالی می‌روند و به‌صورت چهره به چهره به آنها آموزش می‌دهند. در این مدت کارشناسان حوزه بازیافت، درباره اجرای این طرح اطلاع‌رسانی کرده‌اند تا اهالی باآسودگی بیشتر با راکبان دوچرخه‌های بازیافت اعتماد کنند.» فتحی می‌گوید که دوچرخه‌ها را با هزینه خودشان درست کرده‌اند.
شاید این دوچرخه‌ها حرفه‌ای نباشند و به‌طور مثال مانند دوچرخه‌های دنده‌ای سرعت زیادی نداشته باشند، اما در هر نوبت بیش از ۵۰ کیلو پسماند را ازخانه شهروندان تا غرفه می‌رسانند. او در پایان می‌گوید: «با اجرای این کار می‌خواستیم به مسئولان و مردم ثابت کنیم خواستن توانستن است و امیدواریم با حمایت مدیریت پسماند شهر تهران بتوانیم برای حفظ محیط‌زیست قدم‌های محکم‌تری برداریم.»