همسایه‌ای که ناخواسته آسایش را از اهالی این منطقه سلب و خواب شبانه آنها را به کابوس تبدیل کرده است و وقت و بی‌وقت، با غرش‌های رعدآسا، به جانشان رعشه می‌اندازد. همچنین طبق اطلاعات ایستگاه‌های ثابت سنجش صوت در اطراف فرودگاه، میزان آلاینده‌های صوتی به‌ویژه در شب از حد مجاز بیشتر است. از سال ۱۳۹۳ بر اساس دستورالعمل وزارت راه و شهرسازی، از ساعت ۱۲ شب تا ۵ صبح برای آسایش ساکنان پرواز از این فرودگاه ممنوع اعلام شد، اما به گفته اهالی منطقه، غول‌های آهنی شب‌ها از این فرودگاه پرواز می‌کنند و پهن‌پیکران روی باندش فرود می‌آیند. در این گزارش مسئولان هواپیمایی کشوری از رعایت این دستورالعمل می‌گویند، اما شاخص‌های کنترل صوتی همچنان آلوده بودن آن را تأیید می‌کنند.
«یوسف غیاثوند» شورایاری شهرک استقلال اعتقاد دارد، برخلاف ممنوعیت پرواز هواپیماها در شب از فرودگاه بین‌المللی مهرآباد، همچنان پروازهای عادی این فرودگاه در کنار پروازهای تأخیری و اورژانسی انجام می‌شود. او در این‌باره می‌گوید: «هرشب تا چشممان گرم و خوابمان عمیق می‌شود، هواپیماهای پهن‌پیکر با فاصله کمی از بالای خانه‌ها رد می‌شوند و صدایشان رعشه به جانمان می‌اندازد و خواب را بر ما حرام می‌کند. شنیدن صدای گوشخراش هیولاهای غول‌پیکر به کابوس شبانه همه اهالی این منطقه تبدیل شده و از صدای حرکت آنها می‌توانند بگویند که دیشب چند پرواز از این مسیر گذشته است.»
- حسرت یک خواب شیرین
«علیرضا مرتضی‌پور» مسئول کارگروه محیط‌زیست شورایاری منطقه ۲۱ میزان آلودگی صوتی این منطقه را فراتر از حد مجاز می‌داند و در این‌باره می‌گوید: «طبق قوانین سازمان جهانی هوانوردی که سازمان هواپیمایی کشور ایران هم زیر نظر آن فعالیت می‌کند، صدای ایجاد شده از پرواز هواپیماها تا ۶۰دسی‌بل در شب و ۸۰ دسی‌بل در روز مجاز اعلام شده است اما متأسفانه هواپیما در محدوده‌های مسکونی منطقه‌های ۲۱ و ۹ شهرداری در ارتفاع کم و با آلودگی صوتی چندین برابر حدمجاز پرواز می‌کنند.
اگر با دستگاه میزان سنجش آلایندگی صوتی این صداها سنجیده شود، اعداد از حد مجاز فراتر رفته و به مرز هشدار خواهد رسید. تصور کنید ساعت ۲ صبح، با این صدای گوشخراش از خواب بپرید، حالا این اتفاق را تسری بدهید به یک بچه خردسال، به یک فرد بیمار و در کل به افرادی که آسیب‌پذیرتر هستند. این آلودگی سلامت ساکنان را تهدید می‌کند و باعث بروز بیماری‌های مختلفی از جمله قلبی، مشکلات شنوایی، افسردگی و کاهش ضریب هوشی کودکان و دانش‌آموزان می‌شود. در همین راستا ۴ سال قبل شورایاری و اهالی این منطقه هم نامه‌ای را تهیه و برای سازمان هواپیمایی کشوری ارسال کرد، اما دریغ از اینکه مسئولان جواب این نامه را بدهند. اگر درباره این موضوع با اهالی هم صحبت کنید آنها هم از این وضعیت ناراضی و گله‌مندند.»
- از ساعت ۱۲شب تا ۵صبح، پرواز ممنوع
بر اساس دستور وزارت راه و شهرسازی در شهریور ماه سال ۱۳۹۳، به استثنای پروازهای نظامی، آمبولانسی و اضطراری، همه پروازهای هوایی از ساعت ۱۲ شب تا ۵ صبح از فرودگاه بین‌المللی ممنوع اعلام شد، اما مسئولان فرودگاه بین‌المللی مهرآباد برخلاف صحبت‌های اهالی اعتقاد دارند این قانون رعایت می‌شود و پروازها در مقایسه با حجم زیاد پروازهای روزانه، در نخستین ساعت بامداد به حداقل می‌رسد. «رضا جعفرزاده» روابط‌عمومی سازمان هواپیمایی کشور در این‌باره می‌گوید:
«براساس آمار و اطلاعات ارائه شده از سازمان هواپیمایی کشور از ساعت ۵صبح تا ۱۲شب بیش از ۲۵۰ تا ۴۰۰ پرواز در فرودگاه مهرآباد انجام می‌شود که تا قبل از اجرای ممنوعیت پروازهای شبانه حداقل یک‌سوم این پروازها در همان ساعات ممنوعه انجام می‌شد، اما بعد از اجرای این قانون میزان پروازها به شدت کاهش پیدا کرده است.» او در ادامه می‌گوید: «طبق دستورالعمل وزارت راه و شهرسازی، پروازهای فرودگاه مهرآباد بین ساعات ۲۴ تا ۵ بامداد به ساعات خارج از این محدوده زمانی انتقال پیدا کرده و اکنون در فرودگاه مهرآباد از ساعت ۲۴ تا ۵ صبح هیچ‌گونه پرواز خروجی و همچنین از ساعت ۳۰ دقیقه با مداد تا ۵ صبح هیچ‌گونه پرواز ورودی به جزء پروازهای عملیاتی، اورژانسی، امداد و نجات، انتقال مواد دارویی و پزشکی انجام نمی‌شود. پروازهای مسافربری در این ساعات به علت تأخیر پرواز هواپیما از فرودگاه مبدأ است که بعد از ساعت ۱۲ به تهران می‌رسند.»
- دسی‌بل‌هایی فراتر از حد مجاز
۳۶ ایستگاه ثابت سنجش صوت در نقاط مختلف شهر تهران وجود دارد که از این بین، ایستگاه فتح در ضلع شرقی و ایستگاه تهرانسر ـ گلها در ضلع غربی فرودگاه بین‌المللی مهرآباد قرار دارند و اطلاعات صوتی این بخش را منعکس می‌کنند، اما به گفته «الهام کریمی» کارشناس صوت شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، یک ایستگاه نمی‌تواند نماینده خوبی برای سنجش میزان آلودگی صوتی در یک منطقه باشد. ایستگاه تهرانسرـ گلها با توجه به مکان و موقعیتش با میانگین تراز صوتی ۱۰/۷۲ و ۲۵/۷۰ دسی‌بل به‌ترتیب برای دوره زمانی روز (۷ صبح تا ۱۰ شب) و شب (۱۰ شب تا ۷ صبح)، از سایر ایستگاه‌های مجاور فرودگاه، بیشترین تأثیر آلودگی صوتی را ثبت کرده است. طبق استانداردهای جهانی میزان آلودگی صوتی مجاز در مناطق مسکونی در روز ۵۵ دسی‌بل و در شب ۴۵ دسی‌بل است.
به همین خاطر این سطح از آلودگی صوتی بسیار فراتر از حد استاندارد یک منطقه مسکونی است، اما نباید این موضوع را فراموش کرد در سال ۱۳۱۷ که فرودگاه مهرآباد احداث شد، در مجاورتش کاربری مسکونی به این وسعت وجود نداشت و گسترش منطقه شهری باعث شد تا اکنون این فرودگاه داخل بافت شهری و کاربری مسکونی محصور شود. بنابراین نمی‌توان مشکل را در نقض قوانین هوایی یا نادیده گرفتن مقررات سازمان بین‌المللی هوانوردی دانست. در سال‌های اخیر ۲ اقدام مؤثر برای کاهش این مشکلات انجام شده است. انتقال پروازهای خارجی به فرودگاه امام خمینی(ره) و همچنین ممنوعیت پروازهای شبانه در فرودگاه مهرآباد از جمله این راهکارها برای کاهش آلودگی صوتی بوده است.
- اثرات آلودگی صوتی
سر و صدا روی بدن افراد تأثیر می‌گذارد و تأثیرگذاری آن با توجه به میزان سروصدا و فشار صوت متفاوت است. تماس طولانی مدت با ترازهای زیاد صدا باعث از بین رفتن سلول‌های مژک‌دار شنوایی در گوش داخلی می‌شود و این آسیب غیرقابل برگشت است. سروصدا بر میزان عمق خواب و مدت زمان آن تأثیر می‌گذارد و اثر مطلوب خواب را از بین می‌برد، این عمل موجب گرسنگی کاذب و درنتیجه مصرف بیش از حد مواد غذایی می‌شود. همچنین سروصدا باعث افزایش کلسترول و هورمون کورتیزول خون شده که افزایش کلسترول سبب بالا رفتن فشارخون و افزایش کورتیزول موجب افزایش استرس و اضطراب می‌شود. اگرچه انسان به صدا عادت کرده و با محیط پر سر و صدا تطابق پیدا می‌کند،
ولی در حقیقت صدا عامل خستگی است و ظرفیت کار فرد را چه در مشاغل فکری و محتاج به دقت بیشتر و چه در مشاغل بدنی و ساده کاهش می‌دهد. به علاوه بر وضع روانی و روحیه شخص اثر می‌گذارد و باعث پرخاشگری، عدم تطابق انسان با محیط کار و حتی با محیط خانواده و اجتماع می‌شود که نتیجه آن کاهش بازدهی فرد است. همچنین یکی از مهم‌ترین اثرات آن از دست دادن قدرت شنوایی است. وقتی میزان صدا از ۹۰ دسی‌بل بیشتر شود، خستگی شنوایی با وزوز کردن و سوت کشیدن پرده گوش همراه خواهد بود. صداهای بلند با شدت بیش از ۱۲۰ دسی‌بل هم، علاوه بر تأثیر روی قدرت شنوایی، ممکن است علائمی چون استفراغ، تهوع و سردرد ایجاد کنند.
- سمفونی ناکوک صافکاری‌ها
- منطقه ۹
گره‌های ترافیکی خیابان آزادی و بزرگراه یادگار امام(ره) و سر و صدای ناشی از تردد خودروها، بعد از فرودگاه بین‌المللی مهرآباد، از جمله دلایل اصلی آلودگی صوتی منطقه۹ است. «فاطمه جوکار» مسئول اداره محیط‌زیست شهرداری منطقه۹ در این‌باره می‌گوید: «علاوه بر آلودگی‌های صوتی و محیط‌زیستی به دلیل استقرار فرودگاه مهرآباد در این منطقه، آلودگی صوتی برخی از مشاغل و صنوف مانند صافکاری و نقاشی خودرو را هم باید به این موارد اضافه کرد.
در خیابان مبینی بیش از ۳۰ باب مغازه صافکاری و تعمیرگاه خودرو وجود دارد که بیشتر آنها فعالیت‌هایشان را در بیرون از مغازه انجام می‌دهند و سر و صدایشان آسایش را از اهالی این محله گرفته است. در همین راستا اغلب این مشاغل را ساماندهی و تعمیرگاه‌ها را موظف کرده‌ایم که ماشین‌ها را داخل مغازه ببرند و خارج از تعمیرگاه در خیابان این کار را نکنند. همچنین برای کاهش گره‌های ترافیکی و سر و صدای ناشی از آنها معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری در برخی از نقاط خیابان‌ها رمپ‌های جدیدی ایجاد کرده تا مسیر تردد خودروها کوتاه‌تر شود.» او اعتقاد دارد بهترین راهکار برای کاهش آلودگی صوتی افزایش فضای سبز و درختکاری است. چراکه این اقدام می‌تواند آلودگی صوتی و آلودگی هوا را کاهش دهد.
- نیمه جنوبی منطقه آلوده‌تر است
- منطقه ۵
به گفته «ساناز فتحی» رئیس اداره محیط‌زیست شهرداری منطقه ۵ بر اساس اطلاعات پایش شده در منطقه۵ شهرداری، نیمه جنوبی منطقه یعنی در نواحی ۴ و ۵ و ۶ که بلوار فردوس غرب و شرق و محله اکباتان در آن واقع شده است، به دلیل وجود گره‌های ترافیکی جزو نقاط آلاینده صوتی منطقه۵ محسوب می‌شود. چراکه اغلب میدان‌ها، ایستگاه‌های مترو و مکان‌های پر تردد مانند مراکز آموزشی و همچنین مجتمع‌های تجاری در این نقطه متمرکز هستند.» فتحی در ادامه می‌گوید: «به همین خاطر می‌توان گفت اغلب آلاینده‌های صوتی در نیمه جنوبی منطقه به دلیل وسایل نقلیه است، اما در ناحیه‌های ۲ و ۳ که محله‌های کن، اندیشه و در واقع باغ فیض را شامل می‌شود، آلودگی‌های صوتی مربوط به صنوف و کارگاه‌هاست. چون بیشتر مشاغل صنعتی مانند نجاری‌ها، مصالح‌فروشی‌ها و آهنگری‌ها در این نقطه قرار دارند.»
- احاطه شده توسط بزرگراه‌ها
- منطقه ۲۲
به گفته کارشناس سازمان کنترل کیفیت اغلب بزرگراه‌های غرب تهران میزان آلودگی صوتی‌شان از حد مجاز بیشتر است و هرچه از این بزرگراه‌ها به سمت خیابان‌های فرعی می‌رویم میزان این آلودگی
کمتر می‌شود. منطقه ۲۲ نیز از شمال توسط بزرگراه شهید همت و شهید خرازی، از شرق با بزرگراه آزادگان و از غرب با آزادراه تهران ـ کرج احاطه شده است. همچنین استقرار دریاچه چیتگر در این منطقه و ترددهای شهروندان تهرانی برای استفاده از امکانات این مجموعه تفریحی و همچنین مراکز تجاری از جمله دلایل آلودگی صوتی در این منطقه محسوب می‌شود.
- الهام کریمی کارشناس صوت شرکت کنترل کیفیت هوای تهران
اگرچه عبور هواپیما باعث افزایش ناگهانی در تراز صوتی حداکثر می‌شود و زمینه آزاردهندگی را برای ساکنان مناطق ۹ و ۲۱ فراهم می‌آورد ولی بالا بودن تراز صوتی در مناطق مجاور فرودگاه مهرآباد تنها ناشی از پرواز هواپیماها نبوده و بخشی از آن نیز مربوط به ترافیک زمینی و صدای ناشی از تردد وسایل نقلیه موتوری است. به‌عنوان مثال ایستگاه میدان بسیج در شهرداری منطقه۱۵ با وجود اینکه تحت تأثیر صدای فرودگاه قرار ندارد، میانگین تراز صوتی آن در دوره روز ۲۰/۷۳ دسی‌بل و در شب ۳۴/۷۲ دسی‌بل است.