کامران محمدی: بیست‌وششمین جشنواره تقریبا بین‌المللی تئاتر فجر روز گذشته ابتدا در مرقد امام(ره) کار خود را آغاز کرد و سپس تا مجموعه تئاتر شهر ادامه یافت و سرانجام این مجموعه را نیز رسماً افتتاح کرد.

در این مراسم دوبخشی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی همراه با معاون هنری خود، معاون هنری با رئیس مرکز هنرهای نمایشی‌اش و رئیس مرکز هنرهای نمایشی با دبیر جشنواره 26 به مرقد امام رفته و بعد از سخنرانی و گزارش و تجدید میثاق با آرمان‌های امام، دسته‌جمعی راهی چهارراه ولی‌عصر شدند و تئاتر شهر را گشتند و به این شکل ماجرای جشنواره تئاتر شهر را آغاز کردند.

سه: تجدید میثاق و منشور

نیمه اول افتتاحیه متفاوت جشنواره امسال بیش از هر چیز بر تأکید و توجه به آرمان‌های امام و انقلاب متمرکز بود.

آن‌چنان که محمدحسین صفار هرندی در سخنرانی‌ مرقدش، چیز زیادی از تئاتر نگفت و این موضوع را برای بخش دوم مراسم در تئاتر شهر نگه‌داشت. مگر بخش مربوط به منشور تئاتر که به گفته وزیر فرهنگ، «تنها منحصر به تئاتر نیست.»

در منشور تئاتر که توسط سعید کشن‌فلاح، مدیر مرکز تئاتر حوزه هنری قرائت شد، پس از تعاریف و توصیفات کلی‌تر از تئاتر آمده است: «هنرمندان تئاتر با پیروی از اهداف خلقت انسان که با تفکر همراه است، باید آثار خویش را خلق کنند. هنرمندان تئاتر باید با اندیشه بالا برای سعادت انسان‌ها تلاش کنند و در صحنه تئاتر حاضر شوند. هنرمندان تئاتر با پرهیز از خودخواهی باید به آیینه جامعه بدل شوند و عشق به میهن و ایستادگی در برابر تهاجم فرهنگی جزء معیارهای اصلی تئاتر است. تئاتر در ذات خود هنری اخلاق‌گراست و تئاتری اصیل کسی است که منافع کشور را ترجیح بدهد.»

و در جایی دیگر: «همچنین آموختن و آموزش‌دادن در هر سنی جزء لاینفک زندگی هنرمندان تئاتر است ضمن این‌که احترام به پیشکسوتان نیز لازمه این رشته است. جامعه تئاتر ایران در راستای پویایی خود می‌کوشد تا بازار کار و تلاش را برای کلیه این هنرمندان به ویژه جوانان فراهم کنند.»

اما دوری راه و سرمای هوا سبب شد، جای خیلی از پیشکسوتان و جوانان تئاتر در نیمه اول افتتاحیه خالی باشد و شنونده این سخنان بیش از هنرمندان تئاتر، مسئولان بودند، از جمله حبیب‌الله صادقی، رئیس مرکز هنرهای تجسمی، حسین مسافر آستانه، رئیس انجمن تئاتر انقلاب و دفاع مقدس و محمدحسین احمدی، رئیس دفتر موسیقی وزارت ارشاد.

مهرداد رایانی مخصوص در تشکرش اصحاب رسانه را نیز فراموش نکرد که روند پیشرفت کار این طرح مهم را پیگیری می‌کردند.

صفار هرندی هم البته با تشکر آغاز کرد، اما نکات بعدی‌اش جالب‌تر بود: «در مواجهه با اتفاقی که در تئاتر شهر به مانند یک فاجعه رخ داده بود، اولین چیزی که به ذهنم رسید بار مسئولیت یک اتفاق ناگوار بود زیرا  کوچک‌ترین سهل‌انگاری در مجموعه فرسوده تئاترشهر می‌توانست، گریبان همه ما را بگیرد و مصیبت‌های زیادی به وجود آورد.»

وزیر ارشاد ادامه داد: «طی سال‌های اخیر استثنائاً مجموعه تئاتر شهر سراپا بود، هرچند که طبیعی‌تر این بود که برای چندماه تمام سالن‌ها را تعطیل می‌کردیم تا بازسازی انجام شود. اما باز هم با همکاری مسئولان، ما خطر را از ساحت یک مجموعه فرهنگی دور کردیم تا تصویر زیبا و چشم‌نواز از مجموعه بزرگ تئاتر شهر به وجود آورد.»

یک: دائماً یکسان نباشد حال دوران غم مخور

صفار هرندی به بازدید سال‌ گذشته‌اش اشاره کرد و گفت: «بعضی سالن‌ها آن‌قدر خاک صحنه خورده بودند که بعد از بازسازی شکلی غریب برای ما داشتند و این مسئله نشان می‌دهد که همه‌چیز طبق آنچه باید انجام شود پیش رفته و سال‌ آینده قطعا سال پررونقی برای فرهنگ و هنر ایران است.»

او که این بار برخلاف نیمه اول افتتاحیه، شنوندگان غیرمسئول هم داشت، ادامه داد: «خبرهای نویدبخشی می‌شنویم اما گذرگاه‌های سختی هم در پیش داریم، هرچند که مطمئنم دلسوزی همکاران ما در مجلس برای تئاتر و فرهنگ این کشور کم‌تر از ما نیست و با وعده‌هایی که از همه دست‌اندرکاران گرفته‌ایم، امکانات بیشتری را برای اهالی فرهنگ و هنر نوید می‌دهیم. امروز بخشی از غصه‌های ما سرآمده است و به مرور شاهد اتفاق‌های بهتری هم خواهیم افتاد، زیرا که ما در چشم دنیا گل کرده‌ایم و ما را به‌عنوان پیشوا و مقتدا نشان کردند، پس باید قدر این ملت بزرگ را بدانیم و این مرحله را یک زمان کوتاه‌مدت از مشکلات خود تلقی کنیم.»

حرکت

در نخستین روز از بیست‌وششمین جشنواره تئاتر فجر نزدیک به 70 نمایش صحنه‌ای و خیابانی اجرا شد که سهم بخش بین‌الملل عملا تنها 2 نمایش است.

به علاوه 3 نمایش دیگر که هر 3 کارهای مشترک ایران با 2 کشور مکزیک و فرانسه‌اند. نمایش‌های امسال در تالار وحدت، تئاتر شهر، تالارهای مولوی، سنگلج، محراب و تعدادی از سالن‌های نمایش فرهنگسراها، دانشگاه‌ها، مدارس و محوطه باز پارک‌ها اجرا خواهند شد.

«افرا»ی بهرام بیضایی که مدت‌هاست در تالار وحدت اجرا می‌شود، با نام جشنواره به صحنه رفت. همین طور «مرغابی وحشی» نادر برهانی مرند.

«زندگی متناقض‌نمای من» علی معینی از ایران و فرانسه، «یرما»ی رضا گوران، «سه روایت از مردن» رضا گشتاسب و «هفت‌پیکر» محسن خسروی از دیگر نمایش‌های روز اول جشنواره بودند.