همان‌گونه که روزها، شهر و منطقه، شهردار دارد، با تاریک شدن هوا نیز «شهرداران شب» مسئولیت اداره امور را برعهده می‌گیرند تا کم و کسری‌ها جبران شود. شهرداران شب از ساعت ۱۹ کارشان آغاز می‌شود و تا ساعت ۷ صبح روز بعد ادامه دارد. آنها موظف هستند عملکرد واحدهای زیر مجموعه شهرداری را رصد کنند و در صورت لزوم برای رفع برخی از مشکلات با مسئولان دستگاه‌های دیگر تعامل کنند. گروه خبرنگاران پهنه مرکزی برای بررسی عملکرد شهرداری در دل شب، به منطقه ۷ پایتخت سری زدند تا با همراهی شهردار شب از منطقه بازدید کنند و با رخدادهای شب و اقدامات مسئولان شهری منطقه آشنا شوند.
تکه هفتم پایتخت، در نزدیکی مرکز شهر است. ۵ ناحیه و ۱۶ محله دارد که از معروف‌ترین محله‌های آن می‌توان به محله‌های بهار، گرگان، نظام‌آباد، عباس‌آباد، عشرت‌آباد و اندیشه اشاره کرد. این منطقه از شمال همجوار مناطق ۳ و ۴، از شرق با منطقه ۸ و از غرب با منطقه ۶ و از جنوب با مناطق ۱۲ و ۱۳ همجوار است. وجود برخی راه‌های ارتباطی شریانی و بزرگراهی در این منطقه، سبب افزایش سوانح منجر به فوت می‌شد که در اصطلاح ترافیکی به چنین معابری، نقاط «حادثه خیز» می‌گویند. «یحیی سرلکی» شهردار شب منطقه که تیم شبگرد پهنه مرکزی را همراهی می‌کند، این موضوع را تأیید و با بیان اینکه نقاط حادثه‌خیزی در منطقه ۷ وجود داشته است، می‌گوید: «محور پادگان حضرت ولی‌عصر(عج) و نبش کوچه نیلو، خیابان سبلان نبش خیابان بی‌غم، تقاطع بهشتی با خیابان داریوش، خیابان معلم و امجدی‌منش، نقاط حادثه‌خیز منطقه بودند که متأسفانه سال ۱۳۹۶ حدود ۳۰ نفر و سال ۱۳۹۷ حدود ۱۷ نفر در این محورها بر اثر تصادف جان خود را از دست دادند.» به گفته شهردار شب منطقه بیشتر جان‌باختگان، عابران پیاده و حدود ۷۰درصد موتورسوار بودند. سرلکی محور خیابان سبلان را که یکی از حادثه خیزترین نقاط منطقه محسوب می‌شود نشانمان می‌دهد و با اشاره به اقدامات انجام شده می‌گوید: «همه نقاط حادثه‌خیز در سال‌های گذشته، شناسایی و از طریق نصب سرعتکاه، ایجاد رفیوژ میانی، قرار دادن نرده‌های جداکننده عابرپیاده، نصب راه‌بند، استقرار مأمور راهور و نصب علائم ایمنی، ایمن‌سازی انجام و آمار تصادفات این معابر به شکل چشمگیری کم شد.»
- نصب پل مکانیزه پس از ۲ سال
خیابان دماوند از معابر مهم و شریانی منطقه است و به گفته سرلکی بیشترین آمار فوتی متعلق به این معبر بوده که بیشتر آنها از سالمندان بوده‌اند. شهردار شب این موضوع را بیان می‌کند و پل مکانیزه‌ای که به تازگی در این معبر نصب شده نشان می‌دهد و می‌گوید: «متأسفانه خودروهایی که از ضلع شمال به سمت میدان امام حسین(ع) در حرکتند سرعت بالایی دارند. به این دلیل بالاترین تعداد تلفات سال‌های گذشته در این خیابان رخ داده است. برای ایجاد امنیت تردد برای عابران، پس از ۲ سال پیگیری، پل مکانیزه‌ای در تقاطع خیابان منتظری ـ دماوند نصب شده است که به‌زودی با تأمین سیستم برق پل، شهروندان می‌توانند از آن استفاده کنند تا عبورشان از این محور بدون خطر شود.» با اینکه تلاش زیادی برای فعال کردن پل مکانیزه شده است، اما وجود یک درخت تنومند و بلند در کنار پل وضع نگران‌کننده‌ای را ایجاد کرده است و آن اینکه با ادامه رشد درخت، تنه درخت سبب خارج کردن عرشه پل از حالت استاندارد شود. سرلکی در این‌باره می‌گوید: «برای نصب پل چاره‌ای نداشتیم و باید درخت را هرس می‌کردیم. درخت به رشد خود ادامه می‌دهد و ممکن است به پل صدمه بزند. زمستان این درخت جابه‌جا می‌شود.»
- پاتوق معتادان از پل روشندلان برچیده شد
خیابان انقلاب از معابر مهم پایتخت است و پل روشندلان در این محور موقعیت ممتازی دارد. با این وجود تاریکی هوا و تعطیل شدن واحدهای صنفی، در این محدوده بیشتر اغذیه‌فروش‌ها فضا را برای انواع تخلفات و جولان افراد مسئله‌دار فراهم کرده بودند. اکنون چند وقتی است دیگر از آن فضا خبری نیست. «مهدی براهنی» از کاسبان می‌گوید مدتی است معتاد و کارتن‌خواب‌ها را زیر پل نمی‌بیند: «چند وقت است که دیگر اثری از معتادان و افراد مسئله‌دار نیست. زیر پل چراغ نصب کرده‌اند و فضای تاریک قبلی روشن شده است. همچنین جوان‌هایی می‌آیند و اینجا گل می‌کارند یا نقاشی‌های دیواری می‌کشند.» هرچند کاسبان از این وضع راضی‌اند اما برخی دیگر می‌گویند افراد مسئله‌دار ساعت ترددشان به زیر پل روشندلان را به نیمه‌های شب منتقل کرده‌اند. شهردار شب در این‌باره می‌گوید: «در این محدوده پروژه‌های خدمات شهری و ترافیکی برای از بین بردن فضاهای بی‌دفاع شهری در حال اجراست.» سرلکی ادامه می‌دهد: «زیر پل روشندلان پاتوق معتادان و کارتن‌خواب‌ها بوده و با کارهایی که انجام شده وضعیت بهتری پیدا کرده است. این پل ۱۳ سال است که افتتاح شده است. با حصاربندی و نصب کفپوش و سرویس بهداشتی این فضا تغییر کرده است. با این کار، فضا بهتر شده اما آسیب‌های اجتماعی در این نقطه، صفر نشده است.»
- خلاقیت جدید
ساخت جلوه‌های بصری و زیباسازی محیط شهری از برنامه‌هایی است که شهرداری تهران برای ایجاد نشاط میان شهروندان پیگیری می‌کند. یکی از این راه‌ها استفاده از رنگ و نور است که اثر زیادی بر روحیه ساکنان دارد. در منطقه ۷، رنگ و نور با خلاقیت دانشجویان که در برنامه‌های شهری منطقه نقش پررنگی ایفا می‌کنند، تلفیق و فضای جدیدی در برخی محورها ایجاد شده است. استفاده از رنگ‌های «شب‌تاب» یکی از این خلاقیت‌هاست. شهردار شب منطقه در این‌باره می‌گوید: «دانشجویان با هزینه خودشان از رنگ‌هایی استفاده کرده‌اند که در روز، نور خورشید را جذب و در شب می‌درخشد و جلوه زیبایی به دیوار نبش خیابان میرمطهری می‌دهد. این دیوارنوشت‌ها متناسب با ایام مختلف سال تغییر می‌کنند.»
- ثبت نمره منفی در کارنامه اتوبوسرانی
هنوز نگاهمان از دیوار شب تاب دور نشده است که در چند متری این دیوار، چشممان به تعدادی اتوبوس شرکت واحد که در ایستگاه سوت و کور «میرمطهری» توقف کرده‌اند، گره می‌خورد. برخی‌ها خاموشند و یکی ۲ تای دیگر روشن هستند. قانون می‌گوید همه اتوبوس‌ها باید در پارکینگ اتوبوسرانی مستقر شوند و نباید بیرون از توقفگاهشان باشند. این موضوع را به شهردار شب منتقل می‌کنیم. او نیز از اینکه اتوبوس‌ها بیرون از توقفگاه هستند، متعجب می‌شود. تماس سرلکی با رئیس اتوبوسرانی منطقه پرده از تخلف راننده‌ها برمی‌دارد. مشخص می‌شود تنها ۳ اتوبوس مجوز بیرون ماندن داشته‌اند و ۴ اتوبوس دیگر تخلف کرده‌اند. پلاک اتوبوس‌ها ثبت و برای رانندگان متخلف، پرونده انضباطی تشکیل می‌شود تا به تخلفشان رسیدگی شود. سرلکی می‌گوید: «عملکرد رانندگان اتوبوس رصد می‌شود و هیچ اغماضی در برابر تخلفات وجود ندارد.»
- سرعت عمل راهور در برخورد با تخلف همیشگی
گشت شبانه را همراه با شهردار شب، در خیابان انقلاب و محدوده منطقه ۷ ادامه می‌دهیم. یکی از شایع‌ترین تخلفاتی که در این محور دیده می‌شود، تجاوز خودروها به پیاده‌رو، به بهانه نبود جای پارک است. یک نمایشگاه خودرو، با اینکه میله‌هایی برای ممانعت از ورود خودرو به پیاده‌رو نصب شده است، با پارک کردن غیرمجاز خودروهای فروشی‌اش در پیاده‌رو، بخش اعظمی از محور پیاده را اشغال کرده است. شهردار شب می‌گوید: «شهرداری نمی‌تواند با آن افراد بیشتر از دادن تذکر و اخطار برخورد کند و این پلیس راهور است که باید این کار را انجام دهد. از شهردار شب می‌خواهیم موضوع تخلف این نمایشگاه خودرو را به سرهنگ «پروانه» رئیس راهور منطقه، گزارش کند تا ببینیم مأموران راهور چگونه با این تخلف برخورد می‌کنند. حدود ۸ دقیقه پس از تماس با رئیس راهور، گشت انتظامی از راه می‌رسد. مالک نمایشگاه خودرو با اینکه قبول دارد در پیاده‌رو نباید پارک کند، می‌گوید: «من راه عبور عابران را نبسته‌ام و نباید جریمه شوم.» او مدعی است تاکنون کسی به او درباره پارک نکردن خودروهایش در پیاده‌رو اخطار نداده است.
موضوعی که شهردار شب را به واکنش وامی‌دارد و می‌گوید: «بارها شهرداری منطقه و راهور به این نمایشگاه‌دار که شغلش از جمله مشاغل مزاحم در شهر محسوب می‌شود برای پارک نکردن خودرو در پیاده‌رو اخطار داده است.» بحث میان شهردار شب و مالک نمایشگاه و مأموران که در حال جریمه کردن خودروهای پارک شده در پیاده‌رو هستند ادامه می‌یابد. شهردار شب می‌گوید: «زیر پل روشندلان در ۳ مقطع فضایی برای پارک خودروها پیش‌بینی شده است. این فرد می‌تواند خودروهایش را در آن مکان پارک کند تا مشکل محل کسبش برطرف شود.» با این حال مأموران به صاحب نمایشگاه تذکر می‌دهند که تکرار توقف خودروها در پیاده‌رو منجر به حمل با جرثقیل می‌شود. مالک نمایشگاه خودرو به ناچار برگه‌های جریمه را یکی پس از دیگری دریافت می‌کند و خودروها را از پیاده‌رو به مکان دیگری منتقل می‌کند.
- سطل‌های زباله واژگون
ساعت از ۱۰ گذشته و خودروهای جمع‌آوری و حمل زباله در خیابان دیده نمی‌شود. بیشتر «زباله‌گردها» در خیابان هستند و خبری از مأموران تخلیه زباله نیست. این موضوع سبب شده زباله‌گردها سرشان حسابی گرم باشد. زباله‌گردها مخزن‌ها را از جایگاهشان خارج و حتی واژگون می‌کنند تا زباله‌های باارزش پیدا کنند. این مشکل در بیشتر خیابان‌ها دیده می‌شود. شهردار شب منطقه از این وضع ناراضی است و می‌گوید: «شهرداری امکان برخورد با این افراد را ندارد. تعداد زباله‌گردها بسیار زیاد است و این افراد در ساعت‌های مختلف بدون توجه به اهمیت پاکیزه نگهداشتن محیط، محتوای مخزن‌های زباله را بیرون می‌ریزند. به این دلیل مخزن‌ها واژگون می‌شوند.»
- ساکنان منطقه ۷ در گفت‌وگو با همشهری محله
- نظارت شبانه امنیت‌ساز است
همیشه ساعت‌های تاریکی شب، فرصت خوبی برای بازدید مسئولان شهری از شهر و نظارت بر بخش‌های مختلف است؛ چراکه همواره هنجارشکنان شهری می‌کوشند با بهره‌گیری از این فضا و غیبت مسئولان نسبت به تخلفات شهری اقدام کنند. موضوع مهمی که شهرداری تهران با درک آن کوشیده با برقراری شیفت‌های شهردار شب در مناطق مختلف، از بروز چنین مشکلاتی جلوگیری کند. در حاشیه شبگردی با شهردار شب ناحیه ۷ گفت‌وگویی با شهروندان این منطقه درباره نظارت‌های شبانه شهرداری منطقه انجام دادیم.
«اصغر کاووسی» یکی از کاسبان حاشیه پل روشندلان می‌گوید: «نظارت‌های شبانه مدیران شهرداری از هرج و مرج شهری جلوگیری کرده و اجازه نمی‌دهد در شب شاهد بی‌انضباطی‌های شهری اعم از رها کردن زباله‌ها در حاشیه خیابان‌ها باشیم.»
«علیرضا معصومی» یکی دیگر از شهروندان ساکن در این منطقه می‌گوید: «نبود نظارت‌های شبانه مدیران شهری موجب می‌شود که ما در نقاط مختلف شهر شاهد تخلفات شهری از سوی شهروندان باشیم. از حضور دستفروشان شبانه گرفته تا میوه‌فروشان دوره‌گرد، موضوع‌هایی که هم سیمای شهری را برهم می‌زند هم امنیت شهروندان را تهدید می‌کند. موضوعی که خوشبختانه در سایه اجرای طرح‌های اجتماعی و ترافیکی در منطقه ۷، شاهد کاهش بروز این مشکلات هستیم.»
«محمد معصومی» که ساکن خیابان میر مطهری است می‌گوید: «متأسفانه شب‌مردگی شهر تهران سبب شده تا بیشتر متخلفان زندگی شهری، از تاریکی و خلوت شبانه برای پیشبرد امور خود بهره‌مند شوند از ساخت‌وساز خارج از ساعت قانونی به بهانه تنگ بودن معابر و خودداری از ایجاد ترافیک در طول روز گرفته تا پرسه معتادان متجاهر و زباله‌گردها در محله‌های شهر.» او ادامه می‌دهد: «نظارت شبانه مدیران شهری از محله‌های منطقه، آرامش شهری را برای شهروندان به ارمغان خواهد آورد.»
«علی ابراهیمی» یکی دیگر از اهالی منطقه ۷ با تأکید بر ضرورت انجام بازدیدهای شبانه از شهر توسط شهرداری می‌گوید: «بازدیدهای شبانه لازمه تأمین امنیت زندگی شهری و برقراری نظم در شهر است.» او با بیان اینکه مدیریت شهری مشمول ساعت و زمان مشخصی نمی‌شود می‌گوید: «شهر در شب بستر تولد آسیب‌های شهری و اجتماعی است و اگر در سایه غفلت مدیریت شهری قرار بگیرد پیامدهای خوبی برای شهروندان و مدیران شهری نخواهد داشت. بنابراین انجام بازدیدهای شبانه مدیران شهری، اصل مهم و انکارناپذیر مدیریت شهری است.»