آغاز فعالیت مدرسه کودکان‌کار «ایلیا» با حمایت «منیره آرزومندی» بانویی خیّر، تنها با ۲۰ دانش‌آموز رقم خورد، اما طی این سال‌ها دستخوش تغییرات گسترده‌ای شده است.مرکز ایلیا اکنون با دارا بودن ۲ شعبه مجزا در شهرری بیش از ۵۰۰ دانش‌آموز از محله‌های محروم منطقه و مناطق همجوار را تحت پوشش دارد و خدماتی برای مهارت‌آموزی دانش‌آموزان و خانواده‌هایشان هم در نظر گرفته است. برای آشنایی بیشتر با فعالیت‌های این مدارس و وضعیت کودکان‌کار به ۲ مدرسه موجود در منطقه ۲۰ می‌رویم که ماحصل آن را در گزارش زیر می‌خوانید.
ساختمان آجری نوسازی است که به سبک عمارت‌های قدیمی ساخته شده است. عطر شمعدانی سرخ و سفید در حیاط پیچیده و دالان‌های به هم پیوسته با گلِ ناز آرایش شده‌اند. این مدرسه که شباهتی به مدارس دیگر شهر ندارد، جدیدترین شعبه مدرسه ایلیاست. اینجا بعد از فراهم شدن زمین هزار و ۸۰۰ متری از سوی شهرداری منطقه و با اعلام آمادگی خیّران در بازه زمانی ۶ ماهه ساخته شد و آبان سال ۱۳۹۷ مورد بهره‌برداری قرار گرفت. آرزومندی که طی این سال‌ها زحمات زیادی برای ارتقای این مجموعه کشیده، می‌گوید: «موضوع پایان‌نامه‌ام «بررسی مقایسه‌ای وضعیت کودکان فقیری که خیابانی می‌شوند و کودکان فقیری که خیابانی نمی‌شوند» بود. با همین پیش‌زمینه تصمیم گرفتم به کودکان در معرض آسیب که به فضاهای آموزشی دسترسی ندارند خدمت کنم و به نظرم آموزش، بهترین گزینه می‌توانست باشد.»
وی ادامه می‌دهد: «با هدف‌گذاری روی کودکان‌کار مدرسه‌ای برای حمایت از آنها راه‌اندازی کردم. ابتدا در ملکی قدیمی در ضلع جنوبی حرم امام(ره) مستقر شدیم، اما به دلیل قرارگیری ساختمان مدرسه در طرح توسعه حرم، ۲ سال بعد به فضایی ۶۰۰ متری در روستای عمادآور رفتیم. » آرزومندی با اشاره به اینکه افزایش تعداد شعبه‌ها و جلب حمایت خیّران از عمده‌ترین اهداف این مرکز است، می‌گوید: «بعد از راه‌اندازی ۲ شعبه در کرج و یک شعبه در منطقه ۱۹، آبان سال ۱۳۹۷ این ساختمان به‌عنوان ساختمان شماره۲ شهرری ساخته شد که علاوه بر ایجاد شرایط تحصیل، ارائه بسته‌های حمایتی، ارائه خدمات درمانی و... به مهارت‌آموزی دانش‌آموزان، زنان سرپرست خانوار و خانواده‌های کودکان‌کار هم می‌پردازد.»
- فرصت تحصیل و کار در ایلیا
سکوت همه جا را فراگرفته است. صدای آموزگاری که جبر و احتمالات درس می‌دهد از داخل نخستین کلاس به گوش می‌رسد. «یاسمن روحی» معلم ۴۵ سالهای است که بعد از سال‌ها تدریس در آموزشگاه داوطلبانه در این مدرسه فعالیت می‌کند. این شهروند ساکن منطقه ۲ که ۲ روز در هفته به اینجا می‌آید، می‌گوید: «سالهای زیادی است که تدریس می‌کنم. وقتی از طریق یکی از مددکاران این مجموعه با شرایط و نیاز بچه‌ها آشنا شدم تصمیم گرفتم اینجا مشغول شوم. در کنار این بچه‌ها احساس مفید بودن می‌کنم و این کار به من آرامش می‌دهد.»
در دل این ساختمان ۲ طبقه ۲۱کلاس وجود دارد که علاوه بر برگزاری دوره‌های آموزشی برای ۵۰ دانش‌آموز دوره متوسطه، برای دانش‌آموزان علاقه‌مند و خانواده‌هایشان نیز کلاس‌های هنری همچون نقاشی، خیاطی، چاپ پارچه، منجوق‌دوزی، تیکه‌دوزی، چرم‌دوزی، صنایع‌دستی، آرایشگری، کامپیوتر و زبان انگلیسی هم برگزار می‌کند. آرزومندی می‌گوید: «به باور ما بچه‌های کمتر از ۱۵ سال نباید کار کنند، اما نمی‌توانم کودکان این مرکز را از کار کردن منع کنیم و فعلاً تنها کمک ما به این قشر کاهش ساعات کارشان است.»
او با اشاره به اینکه ۲۲ نیروی کار در این مجموعه مشغول کار هستند، می‌گوید: «دوره‌های فرزندپروری و اشتغالزایی برای مادر، برادر و خواهران خانواده دانش‌آموزان تحت پوشش از دیگر خدماتی است که در این مرکز برگزار می‌شود. » آرزومندی می‌گوید: «تفاوت این مرکز با دیگر مدارس این است که مدرک تحصیلی به بچه‌ها داده نمی‌شود و دانش‌آموزان باید بعد از گذراندن دوره‌ها در امتحانات تعیین سطح آموزش و پرورش شرکت کنند. از بین این بچه‌ها افرادی هستند که حین تحصیل یا بعد از پایان دورهای مدرسه با تمایل خودشان در مراکز مرتبط مشغول می‌شوند.»
- نیازمند یاری سبزتان هستیم
با تعدادی از دانش‌آموزانی که بعد از گذراندن دوره‌های ابتدایی در ساختمان قدیمی روستای عمادآور برای ادامه تحصیل به مدرسه جدید آمده‌اند همراه می‌شویم کوچه‌ای که مدرسه در آن قرار دارد، انگار به تازگی آسفالت شده و زمان زیادی از رنگ‌آمیزی دیوارهای مدرسه نمی‌گذرد. بچه‌ها از این اتفاق ابراز خوشحالی می‌کنند. پشت نیمکت‌های ۵ کلاس عادی و ۴ کلاسی که در کانکس تشکیل شده ۴۵۰ دانش‌آموز تحصیل می‌کنند که ۲۹۰ نفر از آنها دختر و ۱۶۰ نفر آنها پسر هستند. «فاطمه طاهریان» یکی از مددکاران حاضر در مدرسه با اشاره به اینکه بسیاری از این بچه‌ها از اتباع مهاجر هستند، می‌گوید: «دانش‌آموزان این مدرسه به کارهایی همچون خیاطی، کارگری یا دستفروشی مشغول هستند، بنابراین نمی‌توانند مثل دیگر دانش‌آموزان به مدارس عادی بروند. این افراد با معرفی خود به این مرکز بعد از بررسی‌های دقیق و تأیید شورای مدرسه نامنویسی می‌شوند.»
وقتی از دلایل حضور تعداد زیادی از دانش‌آموزان در فضای ۶۰۰ متری اینجا و تعدادی محدود در ساختمان جدید سؤال می‌کنیم، می‌گوید: «دسترسی این مدرسه برای بچه‌ها به‌خصوص دانش‌آموزان مقطع ابتدایی راحت‌تر است در صورتی‌که برای رسیدن به مرکز جدید در محله ۱۳ آبان بچه‌ها باید حتماً سرویس داشته باشند. » طاهریان می‌گوید: «در حال حاضر ۹۰ خیّر و تعدادی معلم داوطلبانه همکاری می‌کنند. دست یاری دبیران را برای برگزاری دوره‌های تابستانی و مشارکت خیّران را برای رفع نیازهای مجموعه می‌فشاریم و صمیمانه از آنها دعوت به همکاری می‌کنیم. علاقه‌مندان برای مشارکت در این فعالیت‌های خیرخواهانه می‌توانند به شهرری، بزرگراه شهید آوینی، خیابان عمادآور، روبه‌روی مسجد امام حسن مجتبی(ع) بروند یا با شماره۵۵۹۰۷۱۳۹ تماس بگیرند.»
- آموزش زیر نظر استادان برجسته
«مینا سادات» یکی دیگر از دانش‌آموزان این مدرسه است که در پایه نهم تحصیل می‌کند. او که با شرکت در دوره‌های مهارت‌آموزی متوجه استعدادش در رشته نقاشی شده، می‌گوید: «از کودکی همیشه نقاشی می‌کشیدم که از سطح آنها هیچ اطلاعی نداشتم، اما با شرکت در این دوره‌ها به استعدادم پی بردم. » وی ادامه می‌دهد: «با حمایت خانم طاهریان ۳ سال است از سوی مؤسسه به یکی از مراکز معتبر آموزش نقاشی معرفی شده‌ام و زیر نظر استادان برجسته دوره‌های نقاشی را می‌گذرانم.»
- تحصیل و مهارت‌آموزی رایگان
قبل از آمدن به اینجا شنیده بودم مدارسی که برای کودکان‌کار ساخته می‌شود زیاد جالب نیست، اما اینجا با همه تصوراتم فرق داشت. این بخشی از صحبت‌های «شکیبا محمدی» دانش‌آموز پایه هشتم این مدرسه است. او می‌گوید: «از کلاس اول ابتدایی در این مجموعه درس می‌خوانم و از امکاناتش کاملاً راضی هستم. یکی از مزایای این مدرسه این است که کلاس هریک از پایه‌ها مجزاست و امکانات و شرایط تحصیلی‌اش با مدارس عادی تفاوتی ندارد. » محمدی از کیفیت خوب دوره‌هایی که در ۳ ماه تابستان برگزار می‌شود یاد کرده و ادامه می‌دهد: «ما بدون پرداخت هیچ هزینه‌ای در کنار تحصیل با مهارت‌های متعددی هم آشنا می‌شویم که واقعاً جای تشکر دارد.»