همشهری آنلاین _ زهرا بلندی :نوجوانان مهاجر افغانستانی ساکن محله دولتخواه و کوره‌پزخانه‌ها ضمن فروش آثار خود در نمایشگاه‌ها و وبسایت مؤسسه نهال، به‌صورت شخصی هم سفارش و تولید محصولات هنری دریافت و تلاش می‌کنند تا در آینده به کارآفرینانی موفق تبدیل شوند. در این گزارش با آنها بیشتر آشنا می‌شویم.
در روزهای کرونا کلاس‌های‌شان به‌صورت مجازی برگزار می‌شود، اما برای رفع اشکال و تجدید دیدار با رعایت پروتکل‌های بهداشتی امروز در مرکز پرتو شهرداری منطقه ۱۹(مؤسسه حمایت از کودکان‌کار نهال) دور هم جمع شده‌اند. بیشتر آنها ساکن محله دولتخواه هستند و برای رسیدن به اینجا باید مسیری را پیاده تا انتهای بوستان نسترن در محله نعمت‌آباد طی کنند. بچه‌هایی که برای گذران زندگی خانواده در خانه یا کارگاه کار می‌کردند با کسب مهارت در رشته‌های هنری اکنون هنرمند خطاب می‌شوند. تولیدات‌شان را در دست گرفته‌اند و درحالی که سعی می‌کنند به نوبت آنها را به مربی نشان دهند، سراغ‌شان می‌رویم.
«سامره» دختر ۱۹ ساله‌ای است که از ۴ سال پیش با مؤسسه نهال آشنا شده است. این ساکن محله دولتخواه با اشاره به اینکه مدتی در دوره‌های چرم‌دوزی شرکت می‌کرد و از ۲ سال پیش با خانم حصاری، مربی نقاشی‌اش آشنا شده است، می‌گوید: «قبل از این برای کمک به مخارج زندگی خانواده در خانه کفش می‌دوختم و به همین دلیل تا حدودی با خیاطی آشنا بودم. آموزش هنر چرم‌دوزی را با عشق و علاقه شروع کردم و اکنون علاوه بر تولید و فروش آثارم در نمایشگاه‌های مؤسسه، با یک کارگاه تولید کیف در بازار ۱۵ خرداد هم قرارداد بسته‌ام و برای آنها کیف می‌دوزم.»
دختر ۱۹ ساله افغانستانی که در محله دولتخواه سکونت دارد با اشاره به دیگر مهارت‌هایش می‌گوید: «تولید کیف‌های زنانه و دخترانه چرم را با حمایت خوب مؤسسه نهال یاد گرفتم و با تماشای کلیپ‌های آموزشی سعی دارم در نقاشی چهره هم مهارت کسب کنم.» سامره به علاقه‌اش برای ادامه تحصیل و شرکت در کنکور سراسری اشاره می‌کند و می‌گوید: «چون مدرک معتبری ندارم فکر نمی‌کنم امسال بتوانم کنکور بدهم، اما خیلی دوست دارم در رشته داروسازی تحصیل کنم. با این حال فعلاً در تلاشم که مهارت هنری‌ام را ارتقا دهم و یک صفحه شخصی راه‌اندازی کنم تا از طریق دریافت سفارش و فروش صنایع‌دستی کسب درآمد کنم.»
- امیدواری به فروش در وبسایت مؤسسه
کاغذی را که روی آن چهره یک فرد را به سبک دودلینگ آرت کشیده در دست گرفته و کنار مربی‌اش می‌نشیند. «مریم» مهاجر ۱۵ ساله ساکن محله دولتخواه است که درباره حضورش در اینجا می‌گوید: «از کودکی عاشق نقاشی و کارهای هنری بودم. شرایط حضور در مدارس عادی برایم فراهم نبود و به همین دلیل برای ادامه تحصیل به اینجا آمدم و خوشبختانه با حمایت خوب این مؤسسه بعد از مدت کوتاهی در برخی دوره‌های مهارت‌آموزی هم شرکت کردم. ابتدا در رشته نقاشی روی سفال مهارت کسب کردم و به تازگی به‌صورت مجازی در حال یادگیری هنر دودلینگ آرت هستم.»
او در ادامه از علاقه‌اش برای کسب درآمد از این کار یاد می‌کند و می‌گوید: «سال گذشته در چند نمایشگاه آثارمان به فروش رفت، اما این روزها که امکان برگزاری نمایشگاه وجود ندارد بیشتر از دوستان و آشنایانم سفارش کار می‌گیرم و بابت این کار هزینه زیادی از آنها دریافت نمی‌کنم.» مریم با اشاره به اینکه شرایط ایجاد یک صفحه شخصی در فضای مجازی را ندارد تا در آنجا با افراد بیشتری ارتباط بگیرد و به فروش آثارش بپردازد، می‌گوید: «خیلی خوشحالم که با حمایت مؤسسه نهال قرار است آثارمان به‌صورت گسترده‌تر و با سازوکاری خاص در وبسایت مؤسسه به فروش برسد.»
مؤسسه نهال نه تنها یک مدرسه، بلکه جایی برای کشف استعدادها و تحقق آرزوهای ماست. این موضوعی است که «نرگس» دختر ۱۵ ساله به آن اشاره می‌کند و می‌گوید: «از ۴ سال پیش برای ادامه تحصیل به مؤسسه نهال آمدم. برگزاری دوره‌های هنری برای من که از کودکی به فعالیت در این حوزه علاقه‌مند بودم، اما شرایط شرکت در این دوره‌ها را نداشتم یک روزنه امید بود. ابتدا کار را با نقاشی روی سفال شروع کردم و بعد هم دودلینگ آرت را یاد گرفتم. فعلاً کارم زیاد جدی نشده و فقط از آشنایان و بستگان سفارش می‌گیرم. خیلی دوست دارم هرچه زودتر کسب وکاری برای خودم ایجاد کنم و روزی به‌عنوان مربی آموخته‌های هنری خودم را به دیگر افراد به‌خصوص بچه‌های محله و بانوانی که مجبورند کسب درآمد کنند آموزش بدهم.»
«سارینا» یکی دیگر از هنرمندان حاضر است. این دختر ۱۴ ساله که از کودکی برای کمک به مخارج زندگی همراه مادرش در خانه کفش دوخته است، می‌گوید: «خیلی دوست داشتم به جای انجام این کار تکراری که پیشرفتی هم در آن حاصل نمی‌شود، بتوانم با تولید آثار دست خودم کسب درآمد کنم. به همین دلیل در این دوره‌ها شرکت کردم.» او در ادامه با اشاره به اینکه در محلی سکونت دارد که سطح اقتصادی همه تقریباً یکی است و به دلیل دغدغه‌های اقتصادی کسی برای خرید این محصولات هزینه صرف نمی‌کند، می‌گوید: «فروش اینترنتی بهترین گزینه است، اما فعلاً موقعیت تهیه مواد اولیه و دسترسی به فضای مجازی برای فروش آثارم را ندارم و با حمایت مؤسسه نهال قرار است محصولات هنری‌ام در وبسایت مؤسسه به فروش برسد.»
- مهارت‌آموزی به بچه‌های کوره‌پزخانه
شور و هیجان خاصی دارد. با دقت به توصیه‌های مربی گوش می‌دهد و برای رفع ایرادهای اثر هنری‌اش تلاش می‌کند. «فرزانه» دختر ۱۵ ساله‌ای را می‌گوییم که مانند دیگر هنرجویان نخست فقط برای ادامه تحصیل به اینجا آمده و سپس با دوره‌های مهارت‌آموزی آشنا شده است. این تبعه افغانستان با بیان اینکه از ۲ سال پیش در رشته نقاشی روی سفال مهارت کسب کرده و به تازگی در حال آموزش هنر دودلینگ آرت است، می‌گوید: «متأسفانه در محل سکونت‌مان نمی‌توانیم مشتری زیادی برای تولیدات‌مان پیدا کنیم. پیش از کرونا با شرکت در نمایشگاه‌ها فروش خوبی داشتیم، اما این روزها تعداد سفارش‌های‌مان خیلی پایین آمده است.» وی به حمایت خوب مدیریت مؤسسه نهال اشاره می‌کند و می‌گوید: «قرار است از این پس آثارمان در وبسایت مؤسسه یا یک وبسایت مختص آثار هنری بچه‌های نهال به فروش برسد که در برقراری ارتباط ما با مشتری‌ها خیلی مؤثر است.» «مهدی» تنها پسر حاضر در این جمع است که از محل کار به اینجا آمده تا زمان صرف ناهاریش را با ما بگذارند.
این نوجوان ۱۶ ساله ساکن کوره‌پزخانه‌های محله دولتخواه از همه دیرتر رسیده و برای بازگشت هم عجله دارد. او با اشاره به اینکه از ۱۰ سالگی در یک کارگاه کیف‌دوزی مشغول به کار شده و برای ارتقای مهارت خود در دوره‌های چرم‌دوزی این مرکز شرکت می‌کند، می‌گوید: «شغل پدرم آزاد است و آهن بار می‌زند و مادرم هم خانه‌دار است. کیف‌دوزی با چرخ را با هدف کسب مهارت برای کمک به مخارج خانواده و با علاقه شخصی یاد گرفتم و در یک کارگاه مشغول به کار شدم، اما از ۲ سال پیش با شرکت در دوره‌های چرم‌دوزی این مؤسسه، تولید کیف‌های دست‌دوز را هم یاد گرفتم.» این دانش‌آموز پایه دهم با خوشحالی از دوخت کیف‌های دست‌دوز برای مادر و خواهرش و همچنین فروش آثارش در نمایشگاه‌ها یاد می‌کند و می‌گوید: «فعلاً مجبورم در کارگاه کار کنم، اما دلم می‌خواهد یک چرخ خیاطی داشته باشم و خودم تولید کیف را آغاز کنم. آرزویم این است که خودم یک کارگاه راه بیندازم تا هم تولیدکننده باشم و هم بتوانم برای دیگر بچه‌های محله و دیگر ساکنان کوره‌های آجرپزی اشتغال ایجاد کنم.»
- آثارم را در نمایشگاه به فروش رساندم
«نازیلا» ۱۶ ساله در ادامه وارد بحث ما می‌شود. او با اشاره به اینکه از ۲ سال پیش در این مؤسسه با رشته‌های نقاشی روی بشقاب سفالی و دودلینگ آرت آشنا شده است، می‌گوید: «با کسب مهارت در این رشته‌ها آثارم را در نمایشگاه‌های مؤسسه به فروش رسانده‌ام. در روزهای کرونا هم بیشتر از دوستان و آشنایانم سفارش می‌گیرم و تولیداتم را در صفحه اینستاگرام شخصی‌ام قرار می‌دهم.» نازیلا با اشاره به اینکه دوست دارد در دوره‌های نویسندگی، نقاشی با آبرنگ و مداد رنگی هم شرکت کند، می‌گوید: «خیلی به نوشتن علاقه دارم و این روزها برای ارتقای مهارتم در نوشتن مطالعه می‌کنم. یکی از مهم‌ترین اهداف و آرزوهایم این است که بتوانم روزی کتاب‌هایم را منتشر کنم و در حوزه هنری هم به تولیدکننده حرفهای و کارآفرین تبدیل شوم.»
- فروش محصولات هنری بچه‌ها در وبسایت نهال
این مرکز با هدف حمایت از بچه‌های بازمانده از تحصیل در سال ۱۳۹۵ شکل گرفت. از یک سال قبل فعالیت‌هایش گسترده‌تر و در مرکز پرتو شهرداری منطقه ۱۹ مستقر شد. «مریم خالقی» مدیر مرکز پرتو شهرداری منطقه ۱۹(مؤسسه نهال) با بیان اینکه از سال ۱۳۹۷ آموزش مهارت‌های هنری در این مرکز به دانش‌آموزان آغاز شده است، می‌گوید: «کلاس‌های مختلفی مثل چرم‌دوزی، نقاشی روی بشقاب‌های سفالی، نگین‌دوزی، بافت دستبند و... طی این سال‌ها با مشارکت مربیان داوطلب برگزار شده و هنر نقاشی روی سفال، چرم‌دوزی و دودلینگ آرت جزء مواردی است که بچه‌ها علاقه خاصی به آن نشان داده‌اند. ما هم مشخصاً با جذب افراد خیر و خرید ابزار اولیه روی این حوزه‌ها سرمایه‌گذاری خاصی کردیم.»
خالقی درباره اهداف اجرای چنین طرحی می‌گوید: «چیزی که بین خانواده‌های نقاط حاشیه‌ای شهر و کمتربرخوردار وجود دارد، این است که بچه‌ها خیلی زود از فضای درس و تحصیل فاصله می‌گیرند و جذب کارهایی می‌شوند که کارفرما نمی‌تواند فضایی امن برای بچه‌ها بسازند. ما این چشم‌انداز را ساختیم تا بچه‌ها زیر نظر خودمان در یک فضای شاد و امن مهارت‌های هنری را یاد بگیرند و بتوانند خودشان با تولید محصولات هنری کسب درآمد کنند.» او به پیشرفت خوب بچه‌ها در این زمینه اشاره می‌کند و می‌گوید: «حمایت هنرمندان و خیّران از محصولات هنری بچه‌ها در نمایشگاه‌هایی که سال گذشته برگزار شد خیلی خوب بود. در روزهای کرونا کلاس‌ها را به‌صورت مجازی برگزار می‌کنیم و فقط برای رفع ایرادها چند وقت یک‌بار کلاس حضوری برگزار می‌شود.
برخی از بچه‌ها به‌صورت شخصی سفارش کار دریافت می‌کنند، اما با توجه به اینکه یکی از چالش‌های بزرگ‌شان این است که شبکه ارتباطی آنها بیشتر اقوام و آشنایان هستند سود زیادی از این کار ندارند. برای حمایت مالی در این مرکز بستری فراهم شده تا ضمن امکان ثبت سفارش کار بچه‌ها، آثار آنها در وبسایت و اینستاگرام مؤسسه به فروش برسد.»
- آینده بچه‌ها روشن است
همیشه عاشق تدریس بودم و چه جایی بهتر از اینجا! این بخشی از حرفهای «الهه حصاری» مربی ۳۶ ساله مؤسسه نهال است که در مهارت‌آموزی به بچه‌هایی که امروز هنرمند خطاب می‌شوند، نقش بسزایی داشته است. این دارنده مدرک کارشناسی گرافیک و کارشناس ارشد پژوهش و هنر با اشاره به اینکه ضمن تدریس در مدارس معمولی دنبال جایی بود تا بتواند داوطلبانه به بچه‌های کار و نیازمند توجه آموزش دهد، می‌گوید: «خیلی اتفاقی در فضای مجازی با مؤسسه نهال آشنا شدم و تصمیم گرفتم برای آموزش دوره‌های هنری به دانش‌آموزان این مؤسسه اقدام کنم.»
بانوی شاعر و دارنده ۱۵ جلد کتاب کودک با بیان اینکه ابتدا به‌عنوان معلم ادبیات همکاری‌اش را با نهال آغاز کرده است، می‌گوید: «یک سال به‌عنوان دبیر ادبیات در کنار بچه‌ها بودم سپس تصمیم گرفتم با بهره‌گیری از تخصص اصلی‌ام که هنر است برای توانمندسازی این بچه‌ها قدمی بردارم. با حمایت‌های مدیر مؤسسه برای تهیه ابزار کار، ابتدا آموزش را با نقاشی روی بشقاب‌های سفالی شروع و با کسب مهارت بچه‌ها چند نمایشگاه از آثارشان برگزار کردیم.» او به تبعات شیوع کرونا اشاره می‌کند و می‌گوید: «در این دوران برگزاری نمایشگاه‌ها تعطیل شد، اما کار بچه‌ها تعطیل نشد و ما همچنان به‌صورت مجازی به کارمان ادامه می‌دهیم.
آنها ضمن تولید آثار خود در رشته نقاشی روی سفال، هنر دودلینگ آرت را در کلاس‌های مجازی یاد گرفته‌اند و می‌توانند با گرفتن سفارش از این طریق کسب درآمد کنند.» این ساکن محله پاسداران که ارتباط عاطفی عمیقی با بچه‌های محله دولتخواه برقرار کرده است، در ادامه می‌گوید: «این بچه‌ها خیلی بااستعدادند و به نظرم آینده روشنی در انتظارشان است. من خودم خیلی با این کار خو گرفتم و با وجودی‌که محل سکونتم فاصله زیادی تا اینجا دارد، اما قبل از کرونا با عشق و علاقه به اینجا می‌آمدم. اکنون هم برای نابودی کرونا و برگشت به روال قبل لحظه‌شماری می‌کنم.»
نظر شما