«مصطفی رحماندوست» شاعر نام‌آشنای معاصر است. مهم‌ترین دغدغه آقای شاعر قصه و قصه‌گویی برای کودکان است و افسوس همیشگی‌اش این است که چرا پدر و مادرها برای بچه‌های خود قصه نمی‌گویند و به همین دلیل هم بود که مجموعه «پنج تا انگشت بودند که...» را سرود. تابستان امسال کارگاه ترانه‌سرایی برای کودکان در فرهنگسرای نیاوران با حضور شاعر صد دانه یاقوت دایر شده است تا علاقه‌مندانی که مثل او دغدغه شعر و ترانه کودکان را دارند، پای تجریباتش بنشینند و بیاموزند. به همین بهانه با رحماندوست که‌زاده نخستین روز تابستان نیز هست، گفت‌وگو کردیم و از او درباره ترانه‌سرایی برای کودکان پرسیدیم.
- ترانه‌های کودکانه بیشتر به زبان محاوره سروده می‌شوند. به نظر شما زبان محاوره برای کودکانی که هنوز مدرسه نرفته‌اند و شکل صحیح کلمات را نمی‌دانند، درست است؟
نوعی از شعر وجود دارد که اصطلاحاً به آن ترانه گفته می‌شود. در ترانه، زبان محاوره به کار می‌رود. به اعتقاد من برای کودکانی که به مدرسه می‌روند و با خواندن و نوشتن آشنا شده‌اند، بهتر است ترانه سروده نشود. بچه‌های دبستانی در مدرسه با زبان فارسی معیار آشنا می‌شوند و شعرگفتن به فارسی معیار یا آنچه در کتاب‌های درسی به آنها آموزش داده می‌شود، زبان‌آموزی دانش‌آموزان را تقویت می‌کند. این را هم بگویم که من به تجربه آموخته‌ام که در این حوزه نمی‌شود حکم کلی صادر کرد. شاید به من بگویید که در فلان شعر از کلمات شکسته و زبان محاوره برای کودکان استفاده کرده‌ای. حوزه کار کودک هر روز با تجربه‌های تازه همراه است.
- با این حال زبان محاوره دلنشین‌تر به نظر می‌رسد.
زبان محاوره در شعر، از تعداد مخاطبان می‌کاهد. متأسفانه شاعران حرف‌های صمیمی خود را به زبان محاوره در شعر می‌آورند و حرف‌های غیرصمیمی را به زبان غیرمحاوره. بنابراین محاوره همیشه صمیمی است. ارجح این است که برای بچه‌ها از زبان سالم و معیار در شعر استفاده شود. از سویی دیگر در اشعار برای بزرگ‌ترها هم زبان محاوره باب شده‌است. مخصوصاً ترانه‌هایی که روی ملودی نوشته می‌شود. مخاطب با این ترانه‌ها ارتباط می‌گیرد.
- در کارگاه ترانه‌سرایی فرهنگسرای نیاوران برای کودکان قرار است چه موضوعاتی را آموزش بدهید؟
مخاطب این کارگاه افرادی هستند که در حوزه ادبیات کودک‌کار می‌کنند و برای بچه‌ها می‌نویسند. از جمله نویسندگان تئاتر کودک. آنان بیشتر مشتاقند تا دیالوگ‌ها را به‌صورت ترانه برای بچه‌ها بنویسند. در این کارگاه نکاتی مطرح می‌شود تا ترانه‌سرایان بهتر بتوانند نظم و نسقی به متن و ترانه‌شان بدهند. به‌طوری که ریتم و روایت با هم باشد و به اندازه کافی برای بچه‌ها جذابیت داشته باشد.
- در شعر و ترانه ریتم بیشتر برای بچه‌ها جذاب است یا روایت؟
هر دو برای بچه‌ها جذابیت دارد. ولی بچه‌ها عاشق ریتم و تکرار و وزن و قافیه هستند. نوع قصه و بلندی و کوتاهی آن برای خردسالان با کودکان و نوجوانان متفاوت است. یکی از عمده‌ترین مشکلات ما این است که پدر و مادرها برای بچه‌ها شعر و قصه نمی‌گویند، به چهره آنها نگاه نمی‌کنند و این اتفاق اصلاً خوب نیست.
- علاقه‌مندی والدین به کتابخوانی چه اندازه در علاقه‌مندی بچه‌ها به مطالعه و شعر اثر دارد؟
بچه‌ها در دهه اول زندگی‌شان تا اندازه زیادی جا پای والدین خود می‌گذارند و اگر لذت مطالعه را در چهره والدین خود ببینند، حتماً به دنیای کتابخوانی و مطالعه علاقه‌مند می‌شوند.
- شعر و ترانه در دنیای امروز می‌تواند حال بچه‌ها را خوب کند؟
حتماً شعر حال بچه‌ها را خوب می‌کند. اما مهم‌تر این است که حال بچه‌ها در خانواده خوب می‌شود. خانواده‌ای که حالش خوب باشد، بچه‌هایی با حال خوب دارد.
- تا به حال موضوعی در شهر برای‌تان پیش آمده که دستمایه سرودن ترانه شود؟
اتفاقات روزمره حتماً برای شاعر و نویسنده می‌تواند دستمایه تولید اثر باشد. برای من هم موضوعاتی مثل مترو و فضاهای مختلف شهر و همین‌طور موضوعاتی مثل سیل و زلزله باعث شده تا شعر و ترانه‌ای بگویم.
- دوشنبه‌های ترانه
آغاز فصل تابستان در فرهنگسرای نیاوران با برگزاری کارگاه‌های متفاوتی همراه است. کارگاه ترانه‌سرایی دوشنبه‌ها ساعت ۱۷ تا ۱۹ در ۸ جلسه با حضور مصطفی رحماندوست برگزار می‌شود و علاقه‌مندان با ریزه‌کاری‌ها و فوت و فن ترانه برای کودکان آشنا می‌شوند. اگر به حوزه ادبیات کودکان علاقه دارید این فرصت را از دست ندهید و با نشستن پای درس مصطفی رحماندوست با زیر و بم شعر کودک آشنا شوید. ظرفیت کلاس هم محدود است و برای ثبت‌نام بهتر است زودتر اقدام کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر نیز با شماره‌های ٠٩١٢٨٣٨٩٥٣٧ و ٢٢٢٩٩٤٣٠ تماس بگیرید.