عملیات تخریب پل گیشا آغاز شده است و اهالی محله هر روز شاهد برچیده شدن قسمت‌هایی از آن هستند. اهالی کوی نصر و شهروندانی که هر روز از محدوده گیشا عبور می‌کردند پیه چند ماه سرگردانی را به تن مالیده‌اند و حالا انتظار برچیده شدن کامل پل را می‌کشند؛ پلی که ۴۵ سال پیش به‌صورت موقت ساخته شد و قرار بود بعد از پایان بازی‌های آسیایی در تهران، محله گیشا را ترک کند. از سرگردانی کارمندان و دانشجویان در حوالی گیشا گرفته تا تغییر مسیرهای ترافیکی و افزایش تردد در معابر محلی گیشا، از جمله مشکلاتی است که این ماه‌ها با برداشتن این پل گریبان شهر را گرفته. قرار است زیرگذری ماشین‌رو شرق و غرب بزرگراه چمران را به هم متصل کند و پل روگذر عابران پیاده، تردد برای عابران در این محدوده را میسر. اهالی محله گیشا به تماشای تخریب پل قدیمی محله ایستاده‌اند و از خاطرات گیشا می‌گویند.
- شهرکی که محله شد
از بالای پل، محله آرام و خیابان‌های منظم و بافت شطرنجی محله گیشا خودش را نشان می‌داد؛ محله موسیقی‌های خیابانی و کارناوال‌های گل و گیاه که هر سال با برگزاری نمایشگاه گل و گیاه شهر را درمی‌نوردید. اهالی قدیمی محله همین‌طور که به برچیده شدن آهسته و پیوسته پل گیشا نگاه می‌کنند، روزهای ساخت این پل را به خاطر دارند؛ پلی که به سرعت شکل می‌گرفت و چکاچک سازه فلزی‌اش از صبح خروس‌خوان محله را پر می‌کرد. «علی بیدکی» دبیر شورایاری و از اهالی قدیمی محله گیشا می‌گوید: «قرار بود پل گیشا پلی موقت باشد. اما حدود ۵۰ سال است که حجم زیادی از خودروها روی آن تردد می‌کنند. اسمش را از روی اسم محله انتخاب کردند و از همان موقع یعنی دهه ۵۰، به پل گیشا معروف شد. » محله‌ای که نامش را از شرکت ساختمان‌سازی گیشا عاریه گرفته بود:
«اینجا قبل از ساخت‌وساز یک تپه در حومه تهران بود. زمین‌های اینجا را دو شریک به نام‌های کیهانی و شاپوریان خریداری کرده بودند و شرکتی داشتند به نام شرکت «کیشا» که بعدها به «گیشا» معروف شد. این شرکت ساختمان‌سازی زمین‌های اینجا را به قواره‌های ۳۰۰ و ۴۰۰ متری تقسیم کردند و خانه‌های ساخته شده را فروختند. از همان زمان اینجا به گیشا معروف شد. » گیشا ابتدا محدوده‌ای شهرک مانند بود که برای ورود به آن باید از نگهبانی عبور می‌کردی. اما به مرور با گسترش شهر تهران بافتی محلی به خود گرفت. بعد از تغییر رویه‌ای که در سال ۵۶ در حکومت‌داری پهلوی رخ داد، مالکیت خانه‌های محله گیشا از افراد طبقه‌ای خاص بیرون آمد و سایر اهالی تهران هم اجازه خرید خانه در این محله را پیدا کردند.
- ۴۵ سال همسایگی
برگزاری بازی‌های آسیایی بهانه‌ای بود برای احداث پل گیشا و آسان شدن تردد ورزشکاران از هتل به محل برگزاری مسابقات. در تمام سال‌های بعد، تردد بالای خودروها روی این پل، برچیده شدن آن را ۴۵ سال به تأخیر انداخت. اهالی محله در سال‌های همسایگی با این پل، با مشکلاتی هم روبه‌رو بوده‌اند. بیدکی می‌گوید: «با وجود اینکه این پل نقطه اتصال ما با شرق بزرگراه چمران بود، اما برای اهالی محله مشکلاتی را هم به همراه داشت؛ غروب‌ها با تعطیلی مراکز اداری بار ترافیک این محدوده، رفت‌وآمد به محله را هم مختل می‌کرد. از طرف دیگر فضای زیر پل باعث ایجاد ناامنی برای رهگذران و به‌خصوص اهالی محله شده بود. » فرصت استفاده از حمل‌ونقل عمومی از اهالی محله گیشا که در میان بزرگراه‌ها محصور شده گرفته شده است.
دبیر شورایاری محله گیشا می‌گوید: «نبود پایانه تاکسی و اتوبوسرانی در محله گیشا، یکی از بزرگ‌ترین مشکلات محله است. تاکسی‌ها و مسافران جای مشخصی برای توقف و سوار شدن ندارند. این وضعیت در حوالی پل گیشا شدیدتر از دیگر نقاط محله است. » با برچیده شدن کامل پل گیشا، فضایی به وسعت حدود ۷ هزارمترمربع در محله گیشا آزاد می‌شود که یکی از گزینه‌های پیشنهادی اهالی محله برای استفاده مناسب از این فضا، احداث پایانه تاکسیرانی است.
- انتظار برای پایان پروژه
«دور تا دور محله زمین‌های بایر بود. نزدیکی کوی گیشا پادگان جمشیدآباد بود و سربازان برای مشق تیر به تپه گیشا می‌آمدند. به بالای محله که محل تیراندازی سربازان پادگان بود میدان تیر می‌گفتند. بعدها در همین تپه گیشا برج میلاد را ساختند و توسعه شهر تهران شکل و شمایل کوی گیشا را هم تغییر داد. » «محمد عبادی» از اهالی قدیمی محله این را می‌گوید که حالا در انتظار پایان عملیات برداشت پل گیشا است: «اهالی محله منتظر پایان عملیات برداشت پل هستند. یکی از گزینه‌های پیش رو برای زمینی که بعد از برداشت پل باقی می‌ماند، ساخت پل هوایی عابرپیاده است که مردم بتوانند روی آن تردد کنند و علاوه بر عبور از بزرگراه چمران، فضایی تفریحی مثل پل طبیعت در اطراف آن داشته باشند. گزینه پیش روی دیگر، احداث پارکینگ است. نبود پارکینگ یکی از بزرگ‌ترین معضلات محله گیشا است که با برگزاری همایش‌های مختلف در سالن همایش‌های بین‌المللی و در مناسبت‌های مختلف خود را بیشتر نشان می‌دهد.
فضای به جای مانده پل گیشا می‌تواند باری از این مشکل را به دوش بکشد. » اعضای شورایاری محله گیشا قبل از آغاز جمع‌آوری این پل، باب گفت‌وگو با مردم محله را باز کرده‌اند و با آنها درباره چند و چون احداث زیرگذر حرف می‌زنند. با این حال اهالی محله سؤال‌های زیادی در ذهن دارند؛ از زمان‌بندی پایان پروژه گرفته تا تعیین تکلیف وضعیت زمینی که بعد از برچیدن پل گیشا خالی می‌ماند. گیشا در دهه ۶۰، جمعیتی ۱۰ هزار نفری داشت که امروز به ۶۰ هزار خانوار رسیده است. این روزها محله گیشا را به پاساژهای رنگ و وارنگش، به برج میلاد و بیمارستان میلادش، پارک گفت‌وگو و جشنواره‌های گل و گیاهش، موسیقی خیابانی و اهالی سرشناس این محله می‌شناسند.
- پل‌های موقت تهران
۴۵ سال است از احداث پل گیشا می‌گذرد؛ پلی فلزی که در آستانه برگزاری بازی‌های آسیایی به میزبانی تهران در محدوده کنونی منطقه۲ احداث شد و از همان زمان قرار بود پلی موقت برای کم کردن بار ترافیک در این محدوده باشد. سال‌ها گذشت و همچنان این پل مثل دیگر پل‌های موقت تهران، روی رگ‌های تهران ماند و به بخشی از هویت محله گیشا تبدیل شد. این پل فلزی را شرکتی بلژیکی ساخت و به دلیل استفاده از پیچ و مهره در ساخت پل، امکان تعمیر و نگهداشت آن تا به امروز برای مدیران شهری فراهم شده است؛ پیچ و مهره‌هایی که قرار بود بعد از پایان رقابت‌های ورزشی از هم باز شوند تا پل برچیده شود. گیشا، تنها پل موقت تهران نبود که قبل از آغاز بازی‌های آسیایی سر از تهران درآورد و پل‌های کریمخان و پل رومی هم در همین دوره و به همین بهانه در تهران ساخته شدند.
هفتمین دوره بازی‌های آسیایی در تهران برگزار می‌شد و تهران در نخستین تجربه میزبانی‌اش، برای تردد راحت‌تر ورزشکاران از هتل به سمت ورزشگاه، پل‌های موقت روگذر را به دامن شهر اضافه کرده بود. همه این پل‌های موقت بعد از پایان بازی‌های آسیایی همچنان در شهر باقی ماندند و تردد بی‌امان خودروها از این پل‌ها همچنان ادامه دارد. پل اکباتان هم یکی از همین پل‌ها بود که سال‌ها قبل برچیده شد چون تهران دیگر نیازی به آن نداشت. پل‌های موقت ساخته شده توسط مهندسان بلژیکی، از جمله پل گیشا، سازه‌هایی فلزی بودند که‌لایه‌ای از آسفالت سطح آن را پوشانده بود.
- معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهردار منطقه۲ خبر داد
- ۴۵ روز تا برچیده شدن کامل پل گیشا
«پل گیشا قرار بود پلی موقت باشد. اما به مرور تردد خودروها روی این پل افزایش پیدا کرد و جمع‌آوری این پل را به تعویق انداخت. » «امیرحسین حیدرنیا» معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری منطقه۲ این را می‌گوید و به زمان‌بندی ۴۵ روز تا ۲ ماهه برای برچیدن این پل اشاره می‌کند: «طبق پیش‌بینی‌ها و برنامه‌ریزی‌های انجام شده برچیده شدن پل گیشا ۴۵ روز تا ۲ ماه زمان نیاز دارد. از شهروندان درخواست داریم در این زمان همکاری لازم را با شهرداری انجام دهند و صبوری کنند تا پروژه به اتمام برسد. »
قرار است زیرگذری جایگزین پل روگذر گیشا شود که از سمت غرب، از ابتدای خیابان فروزان‌فر آغاز می‌شود و بعد از گذر از بزرگراه چمران به پایان می‌رسد. حیدرنیا می‌گوید: «بیش از ۴۵ سال از عمر پل گیشا می‌گذرد؛ پلی که قرار بود موقتاً بخشی از بار ترافیک تهران را بر دوش بکشد. در این مدت برای استفاده از این پل مقاوم‌سازی‌ها و عملیات نگهداری به‌صورت مستمر انجام می‌شد. اما دیگر مقاوم‌سازی پل بیش از این امکان‌پذیر نبود و پل بیش از این قابل تقویت نبود. این موضوع یکی از دلایل اصلی جمع‌آوری پل گیشا است. تردد بیش از حد خودروها روی این پل به برچیدن هرچه سریع‌تر آن تأکید می‌کرد. از طرف دیگر، پل روگذر گیشا، تناسبی با فضای معماری شهری زیرگذر شهدای گمنام و کارگر نداشت. در صورتی که با احداث زیرگذر گیشا، این زیرگذر در امتداد زیرگذر شهدای گمنام قرار می‌گیرد و با آن همسان‌تر است. »
به گفته حیدرنیا برای ادامه استفاده از پل گیشا همچنان باید این سازه تخریب و سازه جدیدی به جای آن احداث می‌شد؛ کاری که علاوه بر پیچیدگی عملیات عمرانی، هزینه‌های زیادی هم دربر داشت: «راه‌حل دیگر ما برای گذر از چمران، تخریب پل گیشا و ساخت پل دیگری به جای آن بود که این کار هزینه‌های زیادی در بر دارد. علاوه بر آن قبل از آغاز برداشت پل قدیمی، بخشی از عملیات احداث زیرگذر انجام شده است و همزمان با برداشت پل، این عملیات هم ادامه دارد. در حال حاضر ۴۸درصد از عملیات احداث زیرگذر انجام شده و پیشرفت داشته است. در صورتی که اگر برای احداث پلی تازه اقدام می‌کردیم باید تمام عملیات را بعد از برداشت کامل پل قدیمی انجام می‌دادیم. نگهداری و عملیات تقویت مستمر پل هوایی پر هزینه‌تر از نگهداشت زیرگذر است. همه اینها و مسائل دیگر باعث شد تا برای تردد شرق به غرب از بزرگراه چمران، احداث زیرگذر را انتخاب کنیم. »
با برداشته شدن کامل پل گیشا، ظرفیتی حدود ۷ هزارمترمربعی در محدوده گیشا ایجاد می‌شود که در آن می‌توان بخشی از نیازهای محله را تأمین کرد. از جمله احداث پایانه تاکسی و اتوبوس و فضای سبز و پارکینگ. حیدرنیا درباره احتمال تغییر مسیرهای تردد در معابر اطراف گیشا می‌گوید: «بعد از بازگشایی زیرگذر، تغییر چندانی در مسیرهای ترافیکی نداریم. دسترسی‌ها به معابر اطراف گیشا از طریق مسیرهای موجود تأمین می‌شود و تنها در صورت نیاز به تغییر مسیرهای یک طرفه و دو طرفه برخی از معابر، احتمال این اتفاق وجود دارد. همچنین پیش‌بینی می‌کنیم که با احداث زیرگذر و بهره‌برداری از آن، بار ترافیکی‌ای که تا پیش از این در محدوده گیشا شاهد بودیم کمتر شود؛ چراکه زیرگذر جدید در هر مسیر رفت و برگشت، یک لاین بیشتر از پل قدیمی گیشا دارد. یعنی در مجموع دو لاین به این زیرگذر اضافه شده است که همین موضوع باعث افزایش قابل توجه ظرفیت تردد زیرگذر گیشا خواهد بود. » عملیات احداث زیرگذر، همزمان با برداشت پل قدیمی گیشا در حال انجام است و طبق پیش‌بینی‌های انجام شده این عملیات تا نیمه نخست سال ۹۹ ادامه خواهد داشت.
- ۱۳۵۳سال احداث پل فلزی گیشا بود
- ۱۱۲۰متر طول زیرگذر جدید گیشا است
- ۳۵۰ متر از زیرگذر گیشا مسقف و بقیه به‌صورت رمپ طراحی شده است
- ۶۲۰ متر طول پل قدیمی گیشا بود