اهم این رویکردها با شعارهایی همچون «تهران شهر زیست‌پذیر و شهروندمدار»، «تهران از کوچه‌هایش شروع می‌شود» و مثلث «سرمایه، سیاستگذار و شهروند» تحقق می‌یابد. برای آشنایی بیشتر با چشم‌اندازهای این رویکرد مدیریت شهری در دوره جدید سراغ کارشناسان و مسئولان منطقه رفتیم. آنها متفق‌القولند که در مدیریت جدید شهری، پایتخت از حالت خشک و ماشینی خارج شده و برای زیستن شهروندان مهیاست. گزارش ما را درباره مبانی و رویکردهای شهری تهران در آستانه انتخابات چهارم مرداد(انتخابات شورایاران) بخوانید.
- «نه» به خودرو
طرح «سه‌شنبه‌های بدون خودرو» از رویکردهای جدید مدیریت شهری پایتخت است که از مدت‌ها قبل در حال اجراست. شهردار منطقه ۱۳ هم هر سه‌شنبه، بدون خودرو و با دوچرخه به محل کار خود می‌آید. «محبوبه سلطان‌زاده» شهردار ناحیه ۳ در این‌باره می‌گوید: «بهترین سرتیتر عملیاتی که تا امروز با آن سر و کار داشته‌ام «تهران، شهری برای همه» است. هنگامی که این جمله را می‌گوییم به آن معناست که شهر از حالت خشک و ماشینی و مکانیکی خارج می‌شود. به نظرم بزرگ‌ترین سیاستی که شهردار تهران در نظر گرفته، این است که شهر تهران شهری برای مردم باشد نه برای خودرو. ما طی این سال‌ها شهر را بزرگ کردیم و توسعه دادیم و برج و بزرگراه ساختیم اما کدامیک از اینها باعث رفاه بیشتر و از همه مهم‌تر باعث بالا رفتن حس تعلق‌پذیری بیشتر شهروندان تهرانی شده است؟
مهندس هاشمی جمله زیبایی را در اجلاس شورای‌شهر گفته‌اند که ما باید به دنبال خرده رضایت‌ها باشیم. یعنی رضایت‌هایی که شاید کوچک باشد اما با همین خرده رضایت‌ها می‌توان رضایت‌های بزرگی را از سوی مردم جلب و کسب کرد. بزرگ‌ترین سیاستی که شهردار تهران مد نظر دارد و ما هم به‌عنوان شهردار ناحیه ملزم به اجرایش در نواحی هستیم، همین افزایش رضایتمندی و بالا بردن تعلق‌خاطر شهروندان به شهر است. یعنی مردم باید از اینکه در این شهر زندگی می‌کنند لذت ببرند.»
- تهران شهر خاکستری نیست
«من خودم بارها گفته‌ام که اگر بازنشسته بشوم از تهران کوچ خواهم کرد. اما اگر تهران شهری مناسب برای زندگی باشد همه‌مان به این شهر علاقه‌مند می‌شویم و دوست خواهم داشت که در این شهر بمانیم.» شهردار ناحیه ۳ با بیان این مطلب می‌گوید: «در حال حاضر تهران مانند محیط کار شده است. یعنی ما به‌عنوان یک محیط کار و صرفاً محیط‌زیست به آن نگاه می‌کنیم. فارغ از اینکه از بودن در این شهر لذت ببریم. من به‌عنوان شهردار ناحیه باید بتوانم محله‌های ناحیه خود را به سمتی ببرم که اهالی به نوعی از بودن در محله لذت ببرند. این کار را می‌توان به شیوه‌های مختلف انجام داد. یکی از این شیوه‌ها می‌تواند افزایش نشاط در بین مردم باشد. یک موضوع دیگر که در حال حاضر در شهر بسیار مطرح است، همین موضوع رنگ در شهر است. اینکه شهر را از آن حالت خاکستری خارج کنیم و رنگ تازه‌ای به شهر بدهیم. اینکه مردم را ترغیب کنیم که روی بالکن‌هایشان گلدان بگذارند و نمای ساختمان‌شان را زیبا کنند، شاید کار خیلی کوچکی باشد اما اثر بصری و روانی‌ای که روی شهروندان می‌گذارد بلندمدت و ماندگار خواهد بود. به نظرم بهترین سر تیتر عملیاتی شهر تهران «تهران، شهری برای همه» است.»
- تهران صرفاً برای خودروها نیست
«در مطالعاتی که داشته‌ام به عینه دیده‌ام که مردم در مناطق بالای شهر، یعنی مناطق ۱، ۳، ۲، ۵ و ۶ از زندگی و زیستن در شهر رضایت بیشتری دارند اما میزان رضایتمندی در مناطق پایین دست به مراتب کمتر است.» سلطان‌زاده اضافه می‌کند: «به همین دلیل این فاصله را ما به‌عنوان مدیران اجرایی شهر تهران باید کم کنیم. به گمانم باید شهر را از این حالت که صرفاً با خودروها تعریف می‌شود، خارج کنیم. آن قدری که ما به آسفالت شهر توجه می‌کنیم متأسفانه به پیاده‌روهایش توجهی نداریم. این شهر باید برای عابران‌پیاده و مردمی که در آن زندگی می‌کنند، به شهری فارغ از برج‌ها و خودروها تبدیل شود.»
- عدالت در شهر
شهردار ناحیه ۳ در ادامه صحبت‌هایش می‌گوید: «ما در ناحیه۳ اگر بخواهیم همان بحث عدالت در شهر را در نظر بگیریم، در توزیع سرانه‌های خدماتی و ورزشی، توزیع عادلانه‌ای بین محله‌هایمان نداریم و دلیل آن هم نداشتن زمین مناسب برای ساخت فضاهای ورزشی و سبز است. کاری که شهردار منطقه۱۳ انجام داده مساحت چندانی نداشت اما رضایتمندی گسترده‌ای را در محله «شورای ما» داشت. محله «شورای ما» محله‌ای است که از لحاظ فضای سبز ضعیف است. یک کارخانه جوراب‌بافی متروکه در این محله وجود داشت که نمای بصری زیبایی نداشت و گاهی معتادان هم آنجا تجمع می‌کردند. شهرداری ناحیه۳ نصف این ملک را خریداری و بوستانی به‌عنوان «نشاط کودک» در آن ساخت. اکنون مردم خیلی راضی‌اند و به گمانم به سرتیتر «تهران، شهری برای همه» نزدیک‌تر شده‌ایم. این در حالی است که پیش‌تر در محله شورا یک پارک و بوستان کوچک هم نداشتیم.
این یکی از کارهای خوبی بود که در ناحیه ۳ انجام شده است. در ابتدای خیابان سی‌متری نیروی هوایی با موضوع رنگ در شهر پیش رفته‌ایم. دیواره‌ها و پیاده‌روهای آنجا را با کمک جوانان، دانش‌آموزان و هنرجویان هنرستان‌های منطقه، نقاشی دیواری کرده‌ایم. یعنی با هزینه کم سعی شده آنجا را هرچه زیباتر کنیم و به سرتیتر عملیاتی «رنگ در شهر» نزدیک شویم. ورودی جنوبی محله ما سی‌متری نیروی هوایی است. سعی کرده‌ایم ورودی آنجا را شاد و پرنشاط کنیم. با کاشت درخت و اصلاح پیاده‌روهای ناحیه و استفاده از مصالح رنگی با کیفیت، سعی داریم ورودی شاد و با نشاطی برای منطقه ایجاد کنیم.»
- تهران برای همه شهروندان است
جلوگیری از ساخت‌وسازهای غیرمجاز یکی از سیاست‌هایی است که در دوره جدید شهرداری در سرلوحه کار قرار گرفته است. «بابک شیدایی» کارشناس و معاون شهرسازی و معماری می‌گوید: «آخرین بررسی مرکز مطالعات نشان می‌دهد که طی این همه سال، غیر از دوره جدید مدیریت شهری، مدیران شهری نتوانسته‌اند رضایت کامل مردم را جلب کنند یعنی هنوز نتواسته‌ایم تعلق‌خاطر مردم را نسبت به شهر افزایش دهیم. مهم‌ترین سیاست به نظر من برخورد با ساخت‌وسازهای غیرمجاز بود که شهر را بیش از پیش مکانیکی و ماشینی می‌کرد. این سیاست اولویت حاکمیت قانون را نشان می‌دهد و باعث می‌شود که شهر سیما و هویت اصلی‌اش را مطابق با طرح تفصیلی شهر تهران حفظ کند. مدیران شهری بایدکاری کنند که مردم روی محله و ناحیه و شهر و منطقه‌شان حساس باشند و برای حل مشکلات علاقه‌مندی نشان دهند.»
- شهر مکانیکی نمی‌خواهیم
یکی از فضاهایی که به تازگی تبدیل به بوستان «نشاط کودک» شده کارخانه جوراب‌بافی بوده که تا پیش از مدیریت جدید شهری چهره منطقه را زشت می‌کرد. «محمدحسن کاهه» شورایار محله شهید اسدی می‌گوید: «ساخت بوستان نشاط کودک یکی از کارهای مثبت شهرداری بود. فضاهای بی‌دفاع شهری امروز رنگ و لعاب بهتری به خود گرفته و زیستن در منطقه را زیباتر و دلنشین‌تر می‌کند.» او ادامه می‌دهد: «ما شهر ماشینی نمی‌خواهیم. نه تنها ما بلکه همه شهروندان بر این امر متفق‌القول‌اند.»