بافت فرسوده‌ای دارد و خانه‌هایش ریزدانه و متراکم است. از نظر سرانه فرهنگی و تفریحی و امکانات رفاهی در مضیقه است. خیابان‌های اصلی‌اش باریک و باقی معابرش را کوچه‌پسکوچه‌های کم‌عرض تو در تو تشکیل می‌دهد. برای همین ساکنانش همیشه با مشکل ترافیک و راهبندان دست به گریبانند. نظافت وحیدیه آن‌طور که باید انجام نمی‌شود. روی هم رفته محله نمای زیبایی ندارد و قدم زدن در پیاده‌روهای ۴۰ سانتی‌اش حس خوبی را به رهگذران منتقل نمی‌کند. اینها بخشی از مشکلات محله وحیدیه است که در بین دیگر محله‌های منطقه ۸ مهجور واقع شده است. اما موضوعی که باعث محله‌گردی خبرنگار همشهری محله در آن شد، بازتاب اعتراض اهالی مبنی بر وجود مشاغل مزاحمی مثل تعمیرگاه‌ها و مغازه‌های صنعتی است که دورتادور محله وحیدیه را احاطه کرده‌اند و بدتر اینکه در سراسر خیابان سبلان جنوبی، چوبداران اقدام به فروش دام و طیور زنده می‌کنند. اهالی بارها درباره این مشکل به مسئولان شهری منطقه گلایه کرده‌اند ولی از قرار معلوم خیلی کارساز نبوده است. همراه با «ابوالقاسم شجاع» شورایار محله وحیدیه گشتی در آن می‌زنیم.
- محله‌ای با ۱۵۰ سال قدمت
گشت وگذار در محله‌های قدیمی، همواره انرژی‌بخش است. دیدن خانه‌های قدیمی کوچه‌پسکوچه‌های باریک، حس خوشی را به وجود می‌آورد. اما در محله وحیدیه این‌طور نیست. با اینکه قدمتش به دوره قاجار برمی‌گردد و اصالت دارد اما راه رفتن در خیابان‌های آن جز خستگی و دلزدگی حس دیگری را ایجاد نمی‌کند. با اینکه شهر توسعه پیدا کرده و بسیاری از خانه‌های آن نونوار شده است اما انگار زمان در آن توقف کرده است. نه ردپایی از اصالت کهنه خود دارد و نه شکل و شمایلش به نونواری می‌خورد. این‌طور که اهالی می‌گویند، شکل‌گیری محله به دوره قاجار برمی‌گردد. «اسماعیل پهلوانی» از قدیمی‌های محله است می‌گوید: «این‌طور که پدران ما تعریف کرده‌اند آن زمان چند روستا به اسم اسماعیل‌آباد، شفیع‌آبادی، قصبه، قصطانک و جوقین با هم ادغام شدند و محله‌ای را تشکیل دادند. از آنجا که فردی به نام وحید السلطان، مالک این محدوده بود، به نام او محله وحیدیه شکل گرفت. در واقع این محدوده ۱۵۰ سال پیش یکی از اصلی‌ترین خیابان‌های تهران قدیم بود که اوج جمعیت را بعد از کودتای ۲۸ مرداد داشت. این محله از فشار آب زیادی برخوردار بود که این امر باعث ساخت چندین حمام و آب‌انبار در این محله شد حمام مرمر از آن دوران باقی مانده است.» - مشاغل مزاحم یا مراحم؟
محله وحیدیه از شمال و جنوب به خیابان‌های شهید مدنی و دماوند منتهی شده و شرق و غرب آن را خیابان‌های شهید داودی و سبلان احاطه کرده است. خیابان‌های اصلی آن باریک و عرض‌شان ۸ متری است. نکته جالب این است که به دلیل نبود پارکینگ در محله، اغلب اهالی خودرو خود را کنار خیابان پارک می‌کنند و همین رفت‌وآمد را برای راننده‌ها دشوار می‌کند. وضع معابر فرعی و کوچه‌ها به مراتب بدتر است و عرض بعضی از کوچه‌ها حتی به یک‌متر هم نمی‌رسد. خانه‌هایش به جز ساختمان‌هایی که با هم تجمیع کرده‌اند، اغلب ریزدانه‌اند. هرچه هست از ظاهر محله و نمای کلنگی خانه‌ها می‌توان به فرسودگی بافت متراکمش پی برد. «ابوالقاسم شجاع» محله‌گردی را از خیابان دماوند شروع می‌کند. همه مغازه‌های بر خیابان دماوند، صنعتی هستند. اغلب تعمیرگاه و فروشگاه خدمات خودرو و تک وتوک هم مصالح‌فروش هستند. شجاع می‌گوید: «در محله وحیدیه تا دلتان بخواهد تعمیرگاه و مغازه صافکاری – نقاشی دیده می‌شود. تعویض روغنی هم زیاد است. جالب اینکه مسئولان از این اصناف به‌عنوان مشاغل مزاحم یاد می‌کنند اما متأسفانه از این دسته مشاغل مزاحم در محله ما زیاد است.» حق با اوست. خیابان‌های باریک وحیدیه با پیاده‌روهایی که عرض‌شان به نیم‌متر هم نمی‌رسد، توسط مغازه‌های صافکاری و نقاشی و تعویض روغنی اشغال شده‌اند که هم باعث نازیبا شدن نمای محله شده و هم تردد را برای رهگذران سخت کرده است.
- پیشنهادی برای رفع مشکل
با شجاع به خیابان بخت آزاد می‌رویم. اهالی قدیمی هنوز به آن ارباب مهدی می‌گویند. در میان ساختمان‌های بلند و کوتاه این خیابان تعمیرگاه خودرویی است که از سال‌ها پیش در حال فعالیت است. شجاع می‌گوید: «روزی نیست که اهالی به من مراجعه و از وجود این تعمیرگاه گله نکنند. سروصدای ناشی از صافکاری‌ها و بوی تند رنگ و تینر مغازه‌های نقاشی آزاردهنده است. » «سید مسعود موسایی» صاحب قنادی بهار از قدمت این تعمیرگاه می‌گوید: «این گاراژ جزء نخستین بناهای این محله است. و از سال ۱۳۳۰ در اینجا دایر شده است. آن زمان خانه‌ای در کار نبود. حالا این تعمیرگاه در بین خانه‌های کوچک و بزرگ‌گیر افتاده است.» موسایی می‌گوید در سال ۱۳۴۸ در طرح شهری مصوب شده بود، قطعه زمینی از کوچه اکرامی تا رضایی تبدیل به فضای سبز شودکه الان بعد از گذشت ۵۰ سال هنوز این طرح اجرایی نشده است. او ادامه می‌دهد: «قرار بود تعمیرگاه تبدیل به بوستان شود که گویا مسئولان شهری با مالکان آن هنوز به توافق نرسیده‌اند. وحیدیه از نظر سرانه فرهنگی، ورزشی و تفریحی در مضیقه است. با تملک این تعمیرگاه مشکل اهالی تا حدودی برطرف می‌شود.» به پیشنهاد این شهروند سری به کوچه پشت تعمیرگاه می‌زنیم تا درباره معضلات تعمیرگاه از همسایه‌های دیوار به دیوار آن پرس‌وجو کنیم. - مستأجرهای دردسرساز
در اکثر خیابان‌ها وکوچه‌ها که مشاغل خدمات خودرو وجود دارد، همسایه‌ها از وجود تعمیرگاه گله دارند. یکی از همسایه‌ها می‌گوید: «صدای تق تق ضربه زدن به بدنه ماشین و فرزکاری و چکش‌کاری صافکارها آرامش ما را به هم ریخته است. لحظه‌ای صدا قطع نمی‌شود. از صبح تا غروب کلافه هستیم. مکانیکی‌ها معضل دیگر ما هستند. برای تست خودرو گاز می‌دهند، صدای اگزوز و بوی دود، آزاردهنده است. ناراحتی ریه گرفته‌ایم. بدتر اینکه کارگران همدیگر را با القاب زشت خطاب می‌کنند. جانوران موذی هم بماند که از دستشان در امان نیستیم.» یکی دیگر از همسایه‌ها سر صحبت را باز می‌کند. می‌گوید: «برخی صاحب‌های گاراژها روی مغازه‌های تعمیرگاه‌ها، اتاقک‌هایی ساخته و به مستاجران اجاره داده‌اند. بیشتر مستأجرها کارشان جمع‌آوری پسماندها و بازیافت است. بعضی از این مستأجرها زباله‌های خود را از پنجره به پیاده‌راه می‌ریزند. محله را بوی بد برداشته است. رغبت نمی‌کنیم داخل خیابان بیاییم.» دورتا دور برخی از گاراژها مغازه است و قسمت انتهایی آن با ایرانیت سرپوشیده شده و به‌عنوان پارکینگ استفاده می‌شود. اما در قسمت جنوبی آنها روی مغازه‌ها تعدادی اتاق دیده می‌شود که هرکدام به یک خانواده اختصاص دارد. سر و صدای چند زن و کودک می‌آید و این نشان می‌دهد خانواده در اتاق‌ها زندگی می‌کنند.
- ساعت خواب و بیداری
یکی از همسایه‌ها که نخواست نامش فاش شود، درباره رفتارهای نامناسب برخی مستأجرها و کارگرهای تعمیرگاه می‌گوید: «چندی پیش یکی از همسایه‌ها به کارگران یکی از گاراژها گوشزد کرد که رعایت حال همسایه‌ها را بکند اما او اعتنایی نکرد و حتی کارشان به جر و بحث کشید. این همسایه می‌گوید: «ساعت بیداری و خواب ما با ساعت‌کاری تعمیرگاه تنظیم شده است. در همه جا نوشته شده که خدمات خودرویی جزء مشاغل پر سر و صدا هستند چرا شهرداری اقدام به ساماندهی آنها نمی‌کند. همجواری تعمیرگاه‌ها در مجاورت منازل مسکونی آلودگی صوتی به‌وجود می‌آورد و باعث آزار شهروندان می‌شود.»
- حضور چوبداران در محله وحیدیه
ماجرا به اینجا ختم نمی‌شود. تعمیرگاه‌ها بخشی از مشکلات محله‌اند و معضل عمده وحیدیه، حضور چوبداران در خیابان سبلان هستند که به راحتی اقدام به فروش دام و طیور زنده می‌کنند. با شجاع به آنجا می‌رویم. او می‌گوید نبش کوچه سعدی چند خانه واقع شده که در آنها گوسفند زنده نگهداری می‌شود. بوی بد و حشرات معضل لاینحل محله شده است. نزدیک کوچه می‌شویم. در یکی از خانه‌ها باز است و یک نفر جلو در ایستاده و دیگری روی صندلی داخل حیاط نشسته است. شجاع می‌گوید: «چوبداران من را می‌شناسند و اگر به آنها نزدیک شوم حتماً برخورد نامناسبی می‌کنند.» بعد هم ادامه می‌دهد: «چندی پیش که شهردار ناحیه ۳ برای ساماندهی آنها به اینجا آمد او را مورد ضرب و شتم قرار دادند.» کمی بالاتر می‌رویم. از کاسبی که در همسایگی چوبداران است درباره فروش دام زنده می‌پرسم. «علی زارع» که از کاسبان آنجاست، از بوی بد گوسفند و پشه و مگس ابراز دلخوری می‌کند. می‌گوید: «وانتی‌هایی که گوسفند حمل می‌کنند تا غروب در خیابان سبلان پرسه می‌زنند و شب گوسفندها را به داخل خانه‌ها می‌برند. در کوچه حقگو ۲ آغل گوسفند وجود دارد که معلوم نیست چطور این گوسفندها را پنهان می‌کنند. قدم به قدم تابلو مرغ و خروس زنده هم دیده می‌شود. این مشکل سال‌هاست دامنگیر محله وحیدیه شده است. گوسفنددارها از ۵۰ سال پیش در این محله حضور داشته‌اند و حالا خود را محق می‌دانند که به کسب و کارشان ادامه دهند.» - با اصناف متخلف برخورد می‌شود
وقتی صحبت از آلودگی زیست‌محیطی می‌شود منظور، آلودگی‌های صوتی، تصویری، آب‌های سطحی، هوا و خاک است که سلامت شهر و شهروندان را به خطر می‌اندازد. «ناصر رضاپور» معاون خدمات شهری و محیط‌زیست منطقه ۸، صافکاری، تعویض روغنی، نقاشی خودرو و فروش دام زنده را جزء مشاغل مزاحم می‌داند و می‌گوید: «این اصناف به دلیل ایجاد آلودگی زیست‌محیطی جزء مشاغل مزاحم هستند. صدای ناشی از تعویض قطعات و یا گازدادن مکرر برای شناسایی عیب موتور همچنین صدای ناشی از کمپرسور باد در تعویض روغنی‌ها آلودگی صوتی ایجاد می‌کند. دیگر گازهای ناشی از احتراق ناقص موتور است که هوا را آلوده می‌کند. گازوئیل و بنزین حاصل از شست‌وشوی قطعات یا روغن سوخته در نهرها آب‌های زیرزمینی را آلوده می‌کند. بعضی از مغازه‌دارها هم متأسفانه روغن سوخته را پای درختان می‌ریزند که غیر از آلوده کردن خاک باعث خشک شدن ریشه درخت می‌شود.» او معتقد است هرچه منظر شهری را نازیبا کند در زمره آلودگی تصویری قرار می‌گیرد. از گفته این مسئول می‌توان نتیجه‌گیری کرد، نمای نازیبای تعمیرگاه‌ها و سدمعبر مغازه‌های خدمات خودرو در پیاده‌روها خود می‌تواند چهره شهر را خدشه‌دار کند.» اما در مورد فروش گوسفند در بافت مسکونی، رضاپور می‌گوید که این کار به غیر از نازیبایی شهری، بهداشت و سلامت محله را به خطر می‌اندازد و احتمال سرایت بیماری‌های مشترک بین دام و انسان وجود دارد. او می‌گوید: «رهاسازی فضولات گوسفندان در معابر یا نهرها می‌تواند باعث آلودگی آب شود. از این‌رو اداره ساماندهی با توجه به شکایت شهروندان با داشتن حکم قضایی با گوسفندفروشان برخورد خواهد کرد. همچنین برای سرکشی به صنف خدمات خودرویی در صورت ایجاد مزاحمت برای شهروندان به صاحبان تعمیرگاه‌ها اخطار و در صورت همکاری نکردن آنها برای پلمب این مراکز اقدام خواهد شد.»
- مشکلات مشاغل مزاحم برای اهالی وحیدیه
محله وحیدیه در غربی‌ترین قسمت منطقه ۸ قرار گرفته و در حدود ۵/۶۸ هکتار وسعت دارد که البته از مساحت ذکر شده، ۴۳ هکتار در بافت فرسوده واقع شده و با یک حساب سرانگشتی می‌توان تخمین زد، ۶۰درصد از وسعت محله وحیدیه فرسوده است. به گفته «پریسا بالایی» رئیس دفتر خدمات نوسازی محله وحیدیه ـ زرکش، ریزدانه بودن خانه‌ها باعث شده جمعیت زیادی را در خود جای دهد. او می‌گوید: «اغلب خانه‌های محله وحیدیه، بدون پارکینگ هستند و همین به خودی خود معابر را با مشکل ترافیک مواجه می‌کند. از سوی دیگر وجود تعمیرگاه‌ها و تالارهایی که در محدوده خیابان دماوند وجود دارند به این معضل دامن می‌زنند.» او در ادامه به مشاغل مزاحمی که محله را احاطه کرده اشاره می‌کند و می‌گوید: «خیابان‌های دماوند، شهید مدنی، داودی و سبلان از معابر اصلی و پررفت و آمد محله وحیدیه است که ۴ طرف آن را در برگرفته است. این معابر بافت مسکونی ندارند و سراسر آنها مغازه‌های تجاری و صنعتی قرار دارد. خیابان دماوند که در واقع شریان فرامنطقه‌ای محسوب می‌شود، بورس تعمیرگاه‌ها و مغازه‌های خدمات خودرویی است. از این‌رو به غیر از اهالی شرق تهران از دیگر نقاط شهر برای تعمیر خودروشان به اینجا می‌آیند. به دلیل استقبال شهروندان از امکانات خدماتی این خیابان، تعداد زیادی از این تعمیرگاه‌ها و مغازه‌های خدمات خودرویی در دیگر معابر وحیدیه ایجاد شده است. به گونه‌ای که بافت تجاری – صنعتی محله وحیدیه نسبت به سال‌های گذشته گسترده‌تر شده است.» آنچه مسلم است، با توجه به آلودگی‌های زیست‌محیطی که این دسته از مشاغل ایجاد می‌کنند، آنها را جزء مشاغل مزاحم دسته‌بندی کرده‌اند و باید به بیرون از شهر انتقال داده شوند اما به گفته بالایی نه نتها این اتفاق رخ نداده بلکه مسئولان شهری تعمیرگاه‌ها و خدمات خودرویی را جز مشاغل مزاحم نمی‌دانند. او ادامه می‌دهد: «شهروندان از مشکلاتی که تعمیرگاه‌ها در محله‌شان ایجاد کرده‌اند بارها شکایت کرده‌اند. پسماند آب، پارک حاشیه‌ای و سروصدا از مزاحمت‌هایی است که مغازه‌های خدمات خودرویی مثل صافکاری، نقاشی و تعویض روغنی در محله وحیدیه درست کرده‌اند.» او به موضوع دیگری اشاره می‌کند و آن وجود دانشگاه علمی کاربردی و شورای حل اختلاف در ورودی خیابان وحیدیه است که گره کور ترافیکی ایجاد کرده است. او می‌گوید: «دانشگاه و شورای حل اختلاف اگرچه جزء مشاغل مزاحم نیستند اما جانمایی نامناسب آنها باعث شده دردسرهای زیادی در محله ایجاد شود.»