به گزارش همشهری آنلاین به نقل از بی‌بی‌سی، بنا بر آخرین آمار سازمان بهداشت جهانی، از سال ۱۹۷۵ تاکنون میزان چاقی در جهان سه برابر شده است. بنا بر برآورد سازمان بهداشت جهانی، بیش از ۱.۹ میلیارد فرد بزرگسال در سال ۲۰۱۶ اضافه وزن داشتند و از این تعداد بیش از ۶۵۰ میلیون نفرشان چاق بودند.
این آمار و ارقام به ما کمک می‌کند دریابیم چرا مسئولان در زمینه‌های گوناگون از «همه‌گیری چاقی» حرف می‌زنند. سازمان بهداشت جهانی می‌گوید چاقی سالانه باعث مرگ بیش از ۳ میلیون نفر در جهان می‌شود و هزینه اقتصادی سالانه آن بنا به برآورد سال ۲۰۱۴ شرکت مشاور مدیریت جهانی آمریکایی مکنزی به ۲ تریلیون دلار می‌رسد.
پژوهشگران و سیاست‌گذاران هشدار می‌دهند که تلاش برای مقابله با چاقی معمولا بر اثر دریافت‌های نادرست و حساسیت‌ها و تعصبات ناکام می‌ماند، اما چه چیزهایی در مبارزه با چاقی درست و چه چیزهایی نادرست است؟ پاسخ این پرسش ممکن است شما را شگفت‌زده کند.
- چاقی انتخاب است نه بیماری
ایالات متحده یکی از کشورهایی است که بیش از نقاط دیگر دنیا در آن همه‌گیری چاقی دیده می‌شود. مقامات بهداشت آمریکا برآورد می‌کند که بیش از ۳۶ درصد از جمعیت کشور چاقند.
از سال ۲۰۱۳ انجمن پزشکی آمریکا چاقی را بیماری اعلام کرد؛ اما بنا به گزارش و نظرسنجی مداسکیپ، پایگاه خبری تخصصی پزشکی، در سال ۲۰۱۸، ۳۶ درصد از پزشکان و ۴۶ درصد از پرستاران در کشور آمریکا این‌طور فکر نمی‌کنند. حدود ۸۰ درصد از پزشکان پاسخ دادند که انتخاب روش زندگی همیشه یا در بیشتر موارد دلیل نهفته چاقی است؛ اما گزارشی که اواخر سپتامبر انجمن روانپزشکی بریتانیا منتشر کرد نشان داد که چاقی انتخاب نیست. در این گزارش آمده است: افراد به دلیل ترکیبی از عوامل بیولوژیکی و روان‌شناختی و بر اثر شرایط محیطی و اجتماعی اضافه وزن پیدا می‌کنند یا چاق می‌شوند.
نمی‌توان تقصیر چاقی را به‌سادگی گردن نبودن اراده فردی انداخت
- چاقی چندان ربطی به وراثت ندارد
از حدود سال ۱۹۹۰ پژوهش‌های علمی نشان داده بود که چاقی عامل وراثتی و ژنتیکی دارد. در ماه ژوئیهٔ گذشته، گروهی از محققان دانشگاه علم و فناوری نروژ دریافتند که افراد با استعداد چاقی ارثی بیشتر احتمال دارد که دچار افزایش شاخص تودهٔ بدنی (بی‌ام‌آی) شوند که در دهه‌های اخیر رو به افزایش است. شاخص تودهٔ بدنی روشی برای تعیین سلامت وزن ما با استفاده از سنجش و مقایسهٔ قد و وزن است.
این گروه پژوهشی شاخص تودهٔ بدنی بیش از ۱۱۹ هزار نروژی را به طور مرتب اندازه‌گیری کرد. آنها دریافتند که شاخص تودهٔ بدنی جمعیت نروژ در طول چند دهه به طور مداوم افزایش پیدا کرده است؛ اما وراثت و ژنتیک فقط باعث شده است بعضی نروژی‌ها اضافه وزن داشته باشند.
ماریا برندکوویست، یکی از پژوهشگران می‌گوید: امروزه، استعداد چاقی ارثی باعث شده است که به طور متوسط یک مرد ۳۵ سالهٔ نروژی با قد متوسط بیش از ۶.۸ کیلو سنگین وزن‌تر از همسالان خود (بدون استعداد چاقی ارثی) باشد.
- اضافه‌وزن همیشه باعث بیماری می‌شود
ارتباط متقابل وزن اضافی و بیماری‌های جسمی مشخص و مسلم است؛ اما تحقیقات بیشتر در زمینهٔ بدن انسان این پرسش را مطرح کرده است که آیا همیشه اضافه وزن و چاقی برای تندرستی فرد خطرناک است یا نه؟
در سال ۲۰۱۲، انجمن اروپایی پزشکان قلب یکی از بزرگ‌ترین تحقیقات خود را منتشر کرد که نشان‌دهنده‌ٔ تناقض چاقی بود. در این پژوهش دریافتند که بعضی افراد ممکن است چاق باشد، اما از نظر سوخت‌ساز سالم و متناسب باشند بدون آن‌که خطر بروز یا مرگ بر اثر بیماری‌های قلبی عروقی و سرطان آنها را بیش افرادی با وزن معمولی تهدید کند. آنها دچار بیماری‌هایی مثل بالا بودن چربی خون یا فشار خون نیستند و بیش از سایر افراد چاق تناسب بدنی دارند.
فرانسیسکو اورتگا، از دانشگاه گرانادا در اسپانیا و کارشناس ارشد این پژوهش، می‌نویسد: بین همه معروف است که چاقی باعث بسیاری از بیماری وخیم می‌شود مانند بیماری‌های قلبی و سرطان. هرچند مشاهده می‌شود افراد چاقی هم هستند که به این بیماری‌های متابولیکی ناشی از چاقی دچار نمی‌شوند.
- پزشکان باید توجه کنند که همهٔ افراد چاق نشانه‌های بیماری یکسانی ندارند
وقتی پای کالری‌ها به میان می‌آید باید بیشتر به کیفیت رژیم غذایی خود فکر کنیم نه کمیت آن همهٔ کالری‌ها ارزش برابر دارند. بهترین راه کنترل وزن، قانون طلایی پرخوری نکردن است، اما مگر نباید در رژیم غذایی به کیفیت کالری‌های مصرفی توجه کنیم نه کمیت آنها؟
در تعریف رژیم غذایی سالم، سازمان بهداشت جهانی می‌گوید که برای هر فرد بزرگسال روزانه ۲۰۰۰ کالری لازم است، اما باید به نکات دیگری هم توجه کنیم، برای مثال این سازمان پیشنهاد می‌کند کمتر از ۳۰ درصد از انرژی دریافتی باید از چربی‌ها تامین شود.
تحقیق سال ۲۰۱۱ دانشگاه هاروارد نشان داد که کالری با کالری فرق دارد و بعضی مواد غذایی باعث می‌شوند در طولانی‌مدت، اضافه وزن بیشتری داشته باشیم. پژوهشگران بر روی ۱۲۰ هزار زن و مرد سالم، به مدت ۲۰ سال تحقیق کردند و از آنها در دوره‌های چهارساله نظرسنجی کردند. متوسط شرکت‌کنندگان هر ۴ سال ۱.۵۲ کیلوگرم اضافه وزن داشتند و در طول ۲۰ سال ۷.۶ کیلوگرم افزایش وزن پیدا کردند.
مصرف غذاهای فراوری‌شده با نشاسته، غلات تصفیه‌شده، چربی‌ها و قند باعث افزایش وزن می‌شود: فقط خوردن سیب‌زمینی سرخ‌کرده به طور متوسط ۱.۵ کیلو در هر ۴ سال به وزن فرد اضافه می‌کند، در حالی که پرخوری سبزی‌ها باعث حدود ۰.۰۹ کیلوگرم کاهش وزن می‌شود.
این تحقیق اعلام می‌کند: راهبردی که به مردم کمک کند کالری کمتری مصرف کنند زمانی اثر دارد که غذاها و نوشیدنی‌های خاصی را کمتر (با بیشتر) مصرف کنند.
- باید هدف‌های واقع‌بینانه برای کاهش وزن داشته باشیم تا دلسرد نشویم
نداشتن انتظارات و توقعات زیاد، قانون خوبی برای کل زندگی است. اگرچه تحقیقات نشان می‌دهد که هیچ ارتباط منفی میان اهداف بلندپروازانه و کاهش وزن وجود ندارد. بنا بر تحقیقی که در مجلهٔ انجمن رژیم غذایی و تغذیهٔ آمریکا در سال ۲۰۱۷ منتشر شد، یک گروه ۸۸ نفره مبتلا به چاقی شدید با انتظار بالا برای کاهش وزن، به نتایج بهتری رسید.
- چاقی فقط مشکل کشورهای ثروتمند است
مردم بسیاری از کشورهای پیشرفتهٔ جهان مشکلات چاقی دارند، اما شاید از آمار چاقی در کشورهای جهان تعجب کنید. در زمینهٔ شیوع چاقی کشورهای جزایر اقیانوس آرام در بالاترین رده قرار دارند؛ در جزایر ساموآی آمریکا حدود ۷۵ درصد جمعیت چاق هستند.
درست است که کشورهای واقع در این جزایر جمعیت کمی دارند، اما کشورهای در حال توسعه با جمعیت‌های بیشتر هم به طور روزافزون با مشکلات چاقی روبه‌رو هستند؛ بنا بر آمار سازمان بهداشت جهانی در سال ۲۰۱۶، در مصر و ترکیه ۳۲ درصد از جمعیت چاق هستند. درواقع پژوهش‌ها نشان می‌دهد که افراد با درآمد کمتر بیشتر در معرض ابتلا به چاقی هستند.
مارتین کوهن، نویسنده کتاب «اول می‌اندیشم، بعد می‌خورم» که کتابی در زمینهٔ جامعه‌شناسی غذاست، می‌گوید: چاقی محصول نابرابری اجتماعی است.
در ایالات متحده چاق‌ترین ایالت، آرکانزاس است که چهارمین ایالت فقیر در میان همه ایالت‌های آمریکاست و فقیرترین ایالت آمریکا، می‌سی‌سی‌پی، سومین ایالت آمریکاست که مردم آن اضافه وزن دارند.
آمار سازمان بهداشت جهانی در سال ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ نشان داده است که در بریتانیا شیوع چاقی در کودکان هر دو ردهٔ سنی در مناطق فقیرنشین بیش از دو برابر کودکانی است که در مناطق مرفه زندگی می‌کنند.
کارشناسان می‌گویند مهم‌ترین دلیل این ناهمخوانی این است که مواد غذایی سالم خیلی گران‌تر است.
- تغذیه با شیر مادر ربطی به چاقی ندارد
در چند دههٔ اخیر، برای شیر خشک به شدت به عنوان جانشین شیر مادر تبلیغ شده است. اما آمار و ارقام تحقیق وسیع سازمان بهداشت جهانی در ماه آوریل سال گذشته نشان می‌دهد که تغذیه با شیر مادر می‌تواند احتمال چاقی کودکان در آینده را کاهش دهد.
دانشمندان ۳۰ هزار کودک از ۱۶ کشور اروپایی را بررسی کردند و دریافتند که بچه‌هایی که هرگز با شیر مادر تغذیه نشده‌اند ۲۲ درصد بیشتر در معرض چاقی قرار دارند.
هرچند کارشناسان به عوامل مؤثر دیگر در برابر چاقی در خانواده‌هایی که فرزند خود را با شیر مادر بزرگ کرده‌اند، اشاره می‌کنند؛ مانند روش زندگی سالم‌تر، اما جوآوو بردا، سرپرست تحقیق می‌گوید که فواید تغذیه با شیر مادر برای مقابله با چاقی انکارناپذیر است.
تغذیه با شیر مادر واقعا اثر پیش‌گیرنده دارد. شواهد بسیاری در این زمینه وجود دارد. فایدهٔ آن چنان روشن و واضح است که باید آن را به مردم بگوییم.